شمارهٔ ۲۱۱
خادمه ی عود سوز مطربه ی عود ساز
شمع نه و عود سوز چنگ زن و عود ساز
صبح بر آمد ببام مرغ درآمد بزیر
صبح تبسّم نمای مرغ ترنّم نواز
مجلسیان سحر محرم اسرار عشق
خلوتیان صبوح غرقه ی دریای راز
قاتل مشتاق گو تیغ مکش در حرم
رهزن عشّاق گو چنگ مزن در حجاز
دلبر شیرین سخن بیش نماید عتاب
شاهد سیمین بدن بیش کند کبر و ناز
یار چو غمخوار گشت غم چه بُود غمگسار
بنده چو محمود شد شاه که باشد ایاز
صورت معنی کجا کشف شود برخرد
عشق حقیقی کرا دست دهد در مجاز
آن مه طوبی خرام گر بچمن بگذرد
سرو خرامان برد قامت او را نماز
خواجو اگر عاشقی از همه آزاد باش
زانک بآزادگی سرو بُود سرفراز
اطلاعات
وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خادمه ی عود سوز مطربه ی عود ساز
شمع نه و عود سوز چنگ زن و عود ساز
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف یک خانم هنرمند میپردازد که در هنری مانند نواختن ساز و موسیقی فعالیت دارد. او به عنوان کسی که عود را مینوازد و فضای زیبایی را با شمع و موسیقی ایجاد میکند، معرفی شده است. در واقع، او به نوعی روح موسیقی و لطافت را به محیط میآورد و با نواختن عود و چنگ، جو شادی و هنر را پخش میکند.
صبح بر آمد ببام مرغ درآمد بزیر
صبح تبسّم نمای مرغ ترنّم نواز
هوش مصنوعی: صبح فرارسید و مرغی به بالای بام آمد. این مرغ در زیر نور صبح، با خوشحالی و سرزندگی میخواند و نغمه سرایی میکند.
مجلسیان سحر محرم اسرار عشق
خلوتیان صبوح غرقه ی دریای راز
هوش مصنوعی: افراد مجلس سحر، کسانی هستند که به رازهای عشق آگاهند، در حالی که در خلوتهایی غرق در دریای اسرار و عمیق از لذت هستند.
قاتل مشتاق گو تیغ مکش در حرم
رهزن عشّاق گو چنگ مزن در حجاز
هوش مصنوعی: ای قاتل، اگر در حرم عشق به عشقورزان رحم کن، بیخود و بیجهت شمشیر نزن و در زمین حجاز به عاشقان آزار نرسان.
دلبر شیرین سخن بیش نماید عتاب
شاهد سیمین بدن بیش کند کبر و ناز
هوش مصنوعی: عاشق زیباگوی من بیشتر به من بیمحلی میکند، و معشوق خوشچهرهام هم بیشتر در رفتار خود خودبرتری و لحن ناز و افاده به کار میبرد.
یار چو غمخوار گشت غم چه بُود غمگسار
بنده چو محمود شد شاه که باشد ایاز
هوش مصنوعی: وقتی یار و همدم انسان به دلسوزی بپردازد، دیگر غم و اندوه چه جایگاهی دارد؟ اگر محمود به مقام پادشاهی برسد، دیگر چه کسی میتواند برابر ایاز باشد؟
صورت معنی کجا کشف شود برخرد
عشق حقیقی کرا دست دهد در مجاز
هوش مصنوعی: زیبایی و حقیقت عشق واقعی چگونه میتواند به وضوح کشف شود، در حالی که افکار سطحی و غیر واقعی به سختی به درک عمیق آن دست مییابند؟
آن مه طوبی خرام گر بچمن بگذرد
سرو خرامان برد قامت او را نماز
هوش مصنوعی: اگر آن دختر زیبا با ناز و کرشمه از کنار درخت طوبی بگذرد، قامت او مانند سرو قد راست و بلند خواهد شد و همه را به نماز میخواند.
خواجو اگر عاشقی از همه آزاد باش
زانک بآزادگی سرو بُود سرفراز
هوش مصنوعی: اگر کسی عاشق باشد، میتواند از هر قید و بندی آزاد باشد؛ زیرا مثل سرو، که به خاطر آزادگیاش همواره سربلند و شکوهمند است، به عشق خود افتخار میکند.