شمارهٔ ۱۰۴
حیاتبخش بُود باده خاصه وقت صبوح
که راح را بُود آن دم خواص جوهر روح
فکنده مرغ صراحی خروش در مجلس
چو بلبلان سحر در چمن به وقت صبوح
مباش بی لب یاقوت و جام یاقوتی
که نیست بی می و معشوق در زمانه فتوح
مرا چو توبه گنه بود توبه کردم از آن
که گر نکرد گناه از چه توبه کرد نصوح
نوشتهاند بر اوراق کارنامهٔ عشق
که رند را نبُود در صلاح و توبه صلوح
مرا که از درت امید فتح بابی نیست
دَرِ دو لختی چشم است بر رهت مفتوح
خیال نرگس مستت چو در دلم گذرد
شود ز خنجر خونریز او دلم مجروح
فشاند بر جگر ریش من غم تو نمک
نبشت دفتر حسن ترا خط تو شروح
گر آب دیده ز سر برگذشت خواجو را
گمان مبر که به طوفان هلاک گردد نوح
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
حیاتبخش بُود باده خاصه وقت صبوح
که راح را بُود آن دم خواص جوهر روح
هوش مصنوعی: نوشیدن شراب به ویژه در صبحگاه، شفا دهنده و زندگی بخش است زیرا در آن لحظه خاص، شراب دارای خواص ویژهای است که روح را جلا میدهد.
فکنده مرغ صراحی خروش در مجلس
چو بلبلان سحر در چمن به وقت صبوح
هوش مصنوعی: مرغی که در حال پرواز است، صدای شادی و نشاطی را در مجلس منتشر میکند، مثل بلبلانی که در صبحگاه در چمن میخوانند و آهنگ خوشی را به گوش میرسانند.
مباش بی لب یاقوت و جام یاقوتی
که نیست بی می و معشوق در زمانه فتوح
هوش مصنوعی: به دنبال لبهای زیبا و نوشیدنیهای شاداب نباش، زیرا بدون عشق و می، در این دنیا موفقیت واقعی وجود ندارد.
مرا چو توبه گنه بود توبه کردم از آن
که گر نکرد گناه از چه توبه کرد نصوح
هوش مصنوعی: من وقتی که به گناه خودم فکر میکنم و پشیمان میشوم، از آن توبه میکنم. اما اگر کسی گناه نکرده، چرا باید توبه کند؟
نوشتهاند بر اوراق کارنامهٔ عشق
که رند را نبُود در صلاح و توبه صلوح
هوش مصنوعی: در نوشتههای مربوط به عشق آمده است که شخص آزادمنش و شیفته، به صلاح و توبه نیازی ندارد و توبه کردن برای او مناسب نیست.
مرا که از درت امید فتح بابی نیست
دَرِ دو لختی چشم است بر رهت مفتوح
هوش مصنوعی: من که به امید ورود به درگاهت نیستم، اما دو چشم من مانند درهایی باز به راهت دوخته شده است.
خیال نرگس مستت چو در دلم گذرد
شود ز خنجر خونریز او دلم مجروح
هوش مصنوعی: وقتی تصور زیبایی چشمان تو در دلم نقش میبندد، احساس میکنم دل من به خاطر آن، به اندازهای زخم خورده و رنجیده میشود که گویی از چاقوی تیز جراحت دیده است.
فشاند بر جگر ریش من غم تو نمک
نبشت دفتر حسن ترا خط تو شروح
هوش مصنوعی: غم تو بر دل من مانند نمک بر زخم است، و زیبایی تو در یادم، مثل نوشتن خطی خوش در دفتر زندگیام نمایان است.
گر آب دیده ز سر برگذشت خواجو را
گمان مبر که به طوفان هلاک گردد نوح
هوش مصنوعی: اگر اشکها از سرِ خواجو بگذرد، نباید فکر کنی که نوح در طوفان نابود میشود.

خواجوی کرمانی