گنجور

شمارهٔ ۲۰ - فی مدح الصاحب الاعظم رکن الحق و الدین عمید الملک

مهدی ثانی عمید الملک رکن داد و دین
ایکه دوزخ ز آتش قهرت شراری بیش نیست
شیر چرخ چنبری کاقصای عالم صید اوست
کمترین سگبان خیلت را شکاری بیش نیست
نه فلک کز هفت کشور بر سر آمد در علو
ز آستان قبّه قدرت غباری بیش نیست
پاسبان هفتمین طارم که کیوان نام اوست
بر جناب بارگاهت پرده داری بیش نیست
ترک خنجرکش که بر پنجم فلک خنجر کشد
روز کین از لشکرت خنجر گزاری بیش نیست
شهسوار قصر زنگاری که شاه انجمست
از سپاهت کمترین ابلق سواری بیش نیست
ماه نو با نعل شبرنک تو دارد نسبتی
ورنه اندر گوش گردون گوشواری بیش نیست
سرور از آن بختیان کارند خرج مطبخت
هفت گردونرا که می بینی قطاری بیش نیست
ابر و دریا را که با دست تو نسبت می کنند
از محیط فیض انعامت بخاری بیش نیست
عالمی مستغرق دریای انعامت ولیک
حاصل این بنده گوئی انتظاری بیش نیست
آفتاب ار سرخ بر می آید از مشرق رواست
کز فروغ نور رایت شرمساری بیش نیست
چرخ اگر درّاعه نیلی بپوشد گو بپوش
زانک بر مرگ حسودت سوگواری بیش نیست
نحس اکبر بر سپهر از سهم تیغ هندیت
هندوی سرگشته بر نیلی حصاری بیش نیست
دشمنت گر فی المثل بر تخت باشد تحت تست
زانک تختش از سر تحقیق داری بیش نیست
باد فرمانت مدار مرکز علوی از انک
چرخ را بر مرکز سفلی مداری بیش نیست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مهدی ثانی عمید الملک رکن داد و دین
ایکه دوزخ ز آتش قهرت شراری بیش نیست
هوش مصنوعی: مهدی ثانی، که به عنوان عمیدالملک شناخته می‌شود، بیان می‌کند که دوزخ تنها جایی است که آتش خشم خداوند در آن شعله‌ور است و در واقع، تنها یک شعله از عذاب و عواقب نافرمانی‌هاست.
شیر چرخ چنبری کاقصای عالم صید اوست
کمترین سگبان خیلت را شکاری بیش نیست
هوش مصنوعی: شیر چرخ و گوی گردانی، نماد قدرت در عالم است و همه چیز تحت تأثیر اوست. اما تو که خود را بزرگ می‌پنداری، در حقیقت تنها یک سگ نگهبان هستی و بیش از این ارزش نداری.
نه فلک کز هفت کشور بر سر آمد در علو
ز آستان قبّه قدرت غباری بیش نیست
هوش مصنوعی: نه آسمان، که از هفت سرزمین بر فراز آمده، در بلندی‌اش چیزی جز غباری از آستانه قدرت نیست.
پاسبان هفتمین طارم که کیوان نام اوست
بر جناب بارگاهت پرده داری بیش نیست
هوش مصنوعی: نگهبان هفتمین آسمان که نامش کیوان است، تنها به عنوان نگهبان دربارت حضور دارد و بیشتر از این نقشی ندارد.
ترک خنجرکش که بر پنجم فلک خنجر کشد
روز کین از لشکرت خنجر گزاری بیش نیست
هوش مصنوعی: از حضور کسی که همیشه در حال توطئه و جنگ است، دوری کن، زیرا او بر اساس نیت‌های بدش ممکن است روزی تو را به آسیب و نابودی دچار کند و در حقیقت از لشکر تو چیزی باقی نمی‌گذارد.
شهسوار قصر زنگاری که شاه انجمست
از سپاهت کمترین ابلق سواری بیش نیست
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در قصر زنگاری که نماد سلطنت و قدرت است، اگرچه شوالیه‌ای در آنجا وجود دارد، اما در واقع آنچه که از سپاه و قدرت وجود دارد، تنها یک سوار ابلق است و این نشان‌دهنده کمبود و ضعف در قدرت و نیرو است.
ماه نو با نعل شبرنک تو دارد نسبتی
ورنه اندر گوش گردون گوشواری بیش نیست
هوش مصنوعی: ماه نو مانند نعل اسب تو ویژگی خاصی دارد، وگرنه در آسمان تنها یک زینت بی‌فایده بیشتر نیست.
سرور از آن بختیان کارند خرج مطبخت
هفت گردونرا که می بینی قطاری بیش نیست
هوش مصنوعی: افرادی که بخت خوبی دارند، در زندگی خود به موفقیت‌های زیادی می‌رسند و به همین دلیل زندگی‌شان را به خوبی می‌گذرانند. چیزی که مشاهده می‌شود، فقط نشانه‌ای از این موفقیت‌هاست و بیشتر از آن نیست.
ابر و دریا را که با دست تو نسبت می کنند
از محیط فیض انعامت بخاری بیش نیست
هوش مصنوعی: ابر و دریا که به نام تو شناخته می‌شوند، جزئی از نعمت و فیض تو نیستند؛ بلکه فقط ذره‌ای از وجود تو را نشان می‌دهند.
عالمی مستغرق دریای انعامت ولیک
حاصل این بنده گوئی انتظاری بیش نیست
هوش مصنوعی: انسانی در عمق نعمت‌ها و بخشش‌های تو غرق شده است، اما به نظر می‌رسد نتیجه‌ای که این بنده از این نعمت‌ها می‌گیرد بیشتر از یک انتظار نیست.
آفتاب ار سرخ بر می آید از مشرق رواست
کز فروغ نور رایت شرمساری بیش نیست
هوش مصنوعی: اگر خورشید از سوی مشرق با رنگ سرخ ظاهر شود، جایز است؛ چرا که نور این پرچم هیچ‌گونه شرم و خجالتی ندارد.
چرخ اگر درّاعه نیلی بپوشد گو بپوش
زانک بر مرگ حسودت سوگواری بیش نیست
هوش مصنوعی: اگر چرخ گردون لباس آبی بپوشد، نگران نباش، زیرا این تغییر برای مرگ حسودان فقط یک نمایش غم و اندوه خواهد بود.
نحس اکبر بر سپهر از سهم تیغ هندیت
هندوی سرگشته بر نیلی حصاری بیش نیست
هوش مصنوعی: بدبختی بزرگ‌تر بر آسمان تنها نتیجه شمشیر هندی است که بر گرد گردان سرگردان می‌چرخد و بیشتر از یک دیوار آبی نیست.
دشمنت گر فی المثل بر تخت باشد تحت تست
زانک تختش از سر تحقیق داری بیش نیست
هوش مصنوعی: اگر دشمن تو در مقام و قدرتی بالا باشد، نگران نباش، زیرا آن مقام و تخت او بر اساس حقیقت و واقعیت نیست و وجودش به اندازه‌ای اعتبار ندارد.
باد فرمانت مدار مرکز علوی از انک
چرخ را بر مرکز سفلی مداری بیش نیست
هوش مصنوعی: باد را به فرمان خود در نیاور، زیرا مرکز سلطنت تو، مرکز حقیقی و الهی است و زمین جز چهارچوبی بیشتر نیست که تو را به آن محدود می‌کند.