گنجور

شمارهٔ ۲۱ - فی نعت النبی علیه الصلوة و السلام

ای مگس ران وثاقت شهپر روح الامین
نقش توقیع جلالت رحمةٌ للعالمین
طاق ایوان نبوت را ز فرط کبریا
برده بر کیوان و آدم در میان ماء و طین
داده هفت اختر بیسر زمزم فضلت یسار
خورده نه منظر بیمن کعبه ی قدرت یمین
بسته حرز نام میمونت فریدون بر علم
کرده نقش خاتم لعلت سلیمان بر نگین
شسته آب دعوتت زنگ از دل شاه حبش
جسته تیغ هندیت تاج از سر فغفور چین
بر جناب در گهت صالح غلامی خاصه دار
در حریم حضرتت آدم گدائی خوشه چین
سدّه مرفوع شرعت عقل را اعلی الذّری
حلقه ی مفتول جعدت روح را حبل المتین
برج او ادنی ز رخسارت پر از بدر منیر
دُرج لا احصی ز گفتارت پر از دُرّ ثمین
ابرویت بگشوده تیر قاب قوسین از کمان
غمزه ات بنموده تیغ قم فانُذر از کمین
بر سپهر لی مع الله عارضت ماهی تمام
در ریاض فاستقم قدّ تو سروی راستین
آهوی مستت که دار کحل مازاغ البصر
خورده آب از جویبار قاصرات الطرف عین
حرفی از آیات تعظیمت رسولٌ قد خلت
لفظی از عنوان توقیرت شفیع المذنبین
بختی افلاک را مهد کمالت بر کتف
و ابلق ایام را داغ جلالت بر سرین
رو بمولی کرده و گرد ولا بر آستان
ترک دنیا گفته و گنج دنی در آستین
باد بر خاکت ز آب دیده خواجو درود
و آفرین بر جان پر نور تو از جان آفرین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای مگس ران وثاقت شهپر روح الامین
نقش توقیع جلالت رحمةٌ للعالمین
هوش مصنوعی: ای مگس، از این که به دور شخصیت بزرگ و والا می‌گردی، دوری کن. چرا که روح‌الامین (فرشته وحی) بر فراز و با جلال و عظمت خود پرواز می‌کند و این خود نشانه‌ای از رحمت برای جهانیان است.
طاق ایوان نبوت را ز فرط کبریا
برده بر کیوان و آدم در میان ماء و طین
هوش مصنوعی: طاق ایوان نبوت به خاطر عظمتش به بالاترین نقطه آسمان منتقل شده و آدم در میان آب و گل قرار گرفته است.
داده هفت اختر بیسر زمزم فضلت یسار
خورده نه منظر بیمن کعبه ی قدرت یمین
هوش مصنوعی: هفت ستارهٔ آسمانی به تو هدیه داده شده است؛ از فضیلت تو بهره‌مند شده‌اند، در حالی که به زیبایی کعبهٔ قدرت راستین نگاه می‌کنند.
بسته حرز نام میمونت فریدون بر علم
کرده نقش خاتم لعلت سلیمان بر نگین
هوش مصنوعی: در این بیت، اشاره به یک حرز یا دعای محافظتی شده که نام میمونی به نام فریدون بر روی آن نوشته شده است. همچنین، تصویری از نقش انگشتری با لعل سلیمان بر روی نگین حک شده است. به طور کلی، این بیت به جادو و افسونگری و همچنین به قدرت و حفاظت اشاره دارد.
شسته آب دعوتت زنگ از دل شاه حبش
جسته تیغ هندیت تاج از سر فغفور چین
هوش مصنوعی: آب که دعوتت می‌کند، زنگی از دل شاه حبش را شسته است و تیغ هندی از تاج فغفور چین بر به دست آورده است.
بر جناب در گهت صالح غلامی خاصه دار
در حریم حضرتت آدم گدائی خوشه چین
هوش مصنوعی: بر درگاه تو، بنده‌ای نیکو و خاص وجود دارد که در حریم مقدس تو، از باران رحمت و نعمت‌ها بهره‌مند می‌شود.
سدّه مرفوع شرعت عقل را اعلی الذّری
حلقه ی مفتول جعدت روح را حبل المتین
هوش مصنوعی: این متن به تأکید بر نقش عقل و روح در دستیابی به کمال و حقیقت می‌پردازد. به نوعی، عقل به عنوان ابزاری برای درک و فهم واقعیت‌ها معرفی شده و روح به عنوان نیرویی که انسان را به سمت تعالی سوق می‌دهد، مطرح می‌شود. در کل، این عبارات به روابط عمیق بین عقل، روح و اصول اخلاقی اشاره دارند و بر اهمیت آن‌ها در درک زندگی و جهان تأکید می‌کنند.
برج او ادنی ز رخسارت پر از بدر منیر
دُرج لا احصی ز گفتارت پر از دُرّ ثمین
هوش مصنوعی: برج او در مقایسه با چهره‌ات از نور ماه پر است، و کلام تو به قدری ارزشمند و پر از گوهرهای گران‌بهاست که نمی‌توانم آن را به طور کامل بشمارم.
ابرویت بگشوده تیر قاب قوسین از کمان
غمزه ات بنموده تیغ قم فانُذر از کمین
هوش مصنوعی: ابروهایت را که باز کردی، تیر نگاهت مانند تیر کمان به طرف من پرتاب شد و غمزه‌ات همچون شمشیری که از کمین بیرون می‌آید، به من ضربه زد.
بر سپهر لی مع الله عارضت ماهی تمام
در ریاض فاستقم قدّ تو سروی راستین
هوش مصنوعی: در آسمان، چون ماه کامل بر تو تابیده، در باغ‌های روحانی استقامت کن؛ چراکه قامت تو مانند درخت سرو راست و استوار است.
آهوی مستت که دار کحل مازاغ البصر
خورده آب از جویبار قاصرات الطرف عین
هوش مصنوعی: آهوی سرمست تو که از کحل چشمانش نشأت گرفته، در کنار جویباری که دارای آب زلال است، به آرامی نشسته و نگاهش را به دور می‌گیرد.
حرفی از آیات تعظیمت رسولٌ قد خلت
لفظی از عنوان توقیرت شفیع المذنبین
هوش مصنوعی: در این بیت شاعر به بزرگی و مقام والای پیامبر اشاره می‌کند و می‌گوید که سخنی از آیات الهی و کرامت پیامبر بزرگوار، با زبان او به خوبی نقل نمی‌شود. او همچنین به نقش شفاعت پیامبر در روز قیامت برای گناهکاران اشاره می‌کند.
بختی افلاک را مهد کمالت بر کتف
و ابلق ایام را داغ جلالت بر سرین
هوش مصنوعی: بخت آسمان‌ها، خاستگاه کمال توست و روزهای رنگارنگ، نشانه‌ی عظمت تو را بر دوش دارند.
رو بمولی کرده و گرد ولا بر آستان
ترک دنیا گفته و گنج دنی در آستین
هوش مصنوعی: چهره‌ات نورانی شده و در محفل عشق گرد و غبار دنیا را کنار گذاشته‌ای. به دنیا پشت کرده و به جای آن، ثروت واقعی را در آغوش خود داری.
باد بر خاکت ز آب دیده خواجو درود
و آفرین بر جان پر نور تو از جان آفرین
هوش مصنوعی: باد، با اشک‌های خواجو بر خاک تو سلام و درود می‌فرستد و بر جان روشنت آفرین می‌گوید، همان‌گونه که بر جان‌آفرین.