شمارهٔ ۴۷ - در موعظه و نصیحت
هم چنین فرد باش خاقانی
کآفتاب این چنین دل افروز است
چه کنی غمزهٔ کمانکش یار
که به تیر جفا جگر دوز است
یار، مویت سپید دید گریخت
که به دزدی دل نوآموز است
آری از صبح دزد بگریزد
کز پی جان سلامت اندوز است
بر سرت جای جای موی سپید
نه ز غدرسپهر کینتوز است
سایبان است بر تو بخت سپید
آن سپیدی بخت دلسوز است
گرچه مویت سپید شد بیوقت
سال عمرت هنور نوروز است
تنگ دل چون شوی ز موی سپید
که در افزای عمرت امروز است
شب کوته که صبح زود دمد
نه نشان از درازی روز است
تو جهان خور چو نوح مشکن از آنک
سام بر خیل حام پیروز است
طعن نادان نصیحت داناست
زدن یوزه عبرت یوز است
نام بردار شرق و غرب تویی
که حدیثت چو غیب مرموز است
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
هم چنین فرد باش خاقانی
کآفتاب این چنین دل افروز است
هوش مصنوعی: بنا به این توصیه، فردی باش که مانند خورشید، دل را روشن و شاداب کند.
چه کنی غمزهٔ کمانکش یار
که به تیر جفا جگر دوز است
هوش مصنوعی: غمزه و ناز یار مثل تیر کمان است که به دل انسان مینشیند و به شدت آسیب میزند. وقتی که یار با ناز خود به دیگران نگاه میکند، این نگاه همانند تیر جفا به دل آنها نفوذ میکند و آنها را میآزارد.
یار، مویت سپید دید گریخت
که به دزدی دل نوآموز است
هوش مصنوعی: دوست، وقتی موی تو را سفید دید، فرار کرد چون میترسید که دل جوانی را بدزد.
آری از صبح دزد بگریزد
کز پی جان سلامت اندوز است
هوش مصنوعی: بله، از صبح زود کسی که دزد است، فرار میکند چون به دنبال جانش است و میخواهد جان سالم به در ببرد.
بر سرت جای جای موی سپید
نه ز غدرسپهر کینتوز است
هوش مصنوعی: موهای سپید بر سرت نشانهی پیری و گذر زمان است، نه اینکه از بدی یا دشمنی روزگار نشأت گرفته باشد.
سایبان است بر تو بخت سپید
آن سپیدی بخت دلسوز است
هوش مصنوعی: بخت خوب و خوششانسی مانند سایبانی، از تو محافظت میکند و این خوششانسی، به خاطر نیت خوب و دلسوزی است.
گرچه مویت سپید شد بیوقت
سال عمرت هنور نوروز است
هوش مصنوعی: هرچند موهایت در اثر گذر زمان و مشکلات زندگی سفید شده، اما هنوز هم سالهای عمرت پر از تازگی و شادابی است.
تنگ دل چون شوی ز موی سپید
که در افزای عمرت امروز است
هوش مصنوعی: اگر دلگیر و ناراحت شدی به خاطر موی سپیدی که نشاندهندهی افزایش سن و عمر توست، بدان که امروز فرصتی برای زندگی بیشتر و ارزشمند است.
شب کوته که صبح زود دمد
نه نشان از درازی روز است
هوش مصنوعی: شبهای کوتاه که صبح زود میآید، نشاندهنده طولانی بودن روز نیست.
تو جهان خور چو نوح مشکن از آنک
سام بر خیل حام پیروز است
هوش مصنوعی: تو مانند نور خورشید هستی و نباید به خاطر دشواریها ناامید شوی، زیرا در نهایت، قدرت و پیروزی از آن کسانی است که استقامت میکنند.
طعن نادان نصیحت داناست
زدن یوزه عبرت یوز است
هوش مصنوعی: نقد و اعتراض از سوی کسی که دانش و تجربه کافی ندارد، بیفایده و بیمعناست. مانند این است که بخواهیم از یوزی که برای عبرت گرفتن مناسب نیست، درس عبرت بگیریم.
نام بردار شرق و غرب تویی
که حدیثت چو غیب مرموز است
هوش مصنوعی: تو که در زبان شرق و غرب نامت برده میشود، سخنت همانند یک راز ناگفته و مرموز است.

خاقانی