گنجور

شمارهٔ ۱۷۷

فضل درد سر است خاقانی
فاضل از درد سر نیاساید
سرور عقل و تاجدار هنر
درد سر بیند و چنین شاید
تاج بی‌درد سر کجا باشد
گنج بی‌اژدها کجا پاید
سروری بی‌بلا به سر نشود
صفدری بی مصاف برناید
پیل باشد عزیز پس همه کس
مغزش از آهنی بفرساید
قدر سرمه بزرگ‌تر باشد
هرچه آسیش خردتر ساید
قابله بهر مصلحت بر طفل
وقت نافه زدن نبخشاید
شهد الفاظ داری اهل حسد
بگزد شهد و پس بپالاید
آنکه از نحل خانه گیرد شهد
بزند نحلش ارچه نگزاید
عاقل آنگه رود به خانهٔ نحل
که به گل چهره را بینداید
خضر و دیوار گنج کردن و بس
دست موسی به گل نیالاید
سرو شادابی و گمان بردی
که تو را هیچ غم نپیراید
هنرت مشک نافهٔ آهوست
چه عجب مشک دردسر زاید
وقت باشد که نافه بگشایند
مرد را خون ز مغز بگشاید
بوی مشکت جهان گرفت سزد
که دلت شکر ایزد آراید
ناسپاسی به فعل کافور است
کنهمه بوی مشک برباید
گر تو از بوی مشک عطسه زنی
هر که حاضر دعات بفزاید
تو بر آن عطسه هم بخوان الحمد
کاهل سنت چنینت فرماید
خواجه گر نوح راست کشتی‌بان
موج طوفانش محنت افزاید
دامنت بادبان کشتی شد
گر گریبانت تر شود شاید

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فضل درد سر است خاقانی
فاضل از درد سر نیاساید
هوش مصنوعی: خاقانی به ما می‌گوید که علم و دانش گاهی دشواری‌هایی به همراه دارد، اما فردی با فضیلت هرگز از این دشواری‌ها نمی‌هراسد و همچنان به تلاش ادامه می‌دهد.
سرور عقل و تاجدار هنر
درد سر بیند و چنین شاید
هوش مصنوعی: انسان‌های باهوش و با استعداد ممکن است با مشکلات و دشواری‌هایی روبه‌رو شوند که برای دیگران قابل تصور نیست.
تاج بی‌درد سر کجا باشد
گنج بی‌اژدها کجا پاید
هوش مصنوعی: تاجی که بدون زحمت به دست آمده باشد، وجود ندارد و گنجی که از خطر محفوظ باشد، پایدار نخواهد ماند.
سروری بی‌بلا به سر نشود
صفدری بی مصاف برناید
هوش مصنوعی: برای رسیدن به مقام و منزلت واقعی، باید سختی‌ها و چالش‌ها را پشت سر گذاشت. کسی که بدون تحمل رنج و مشقت به مقام و سیادت برسد، ارزش و قداست آن مقام را به دست نیاورده است.
پیل باشد عزیز پس همه کس
مغزش از آهنی بفرساید
هوش مصنوعی: اگر کسی در مقام و جایگاه بالایی باشد، دیگران نمی‌توانند به راحتی او را تحت تأثیر قرار دهند یا ذهن و افکار او را تغییر دهند.
قدر سرمه بزرگ‌تر باشد
هرچه آسیش خردتر ساید
هوش مصنوعی: هر چه مقدار سرمه بیشتر باشد، آسیبی که به آن وارد می‌شود، کمتر و ناچیزتر به نظر می‌رسد.
قابله بهر مصلحت بر طفل
وقت نافه زدن نبخشاید
هوش مصنوعی: قابله به خاطر مصلحت کودک، در زمان زایمان و قطع نافی او اهمال نمی‌کند.
شهد الفاظ داری اهل حسد
بگزد شهد و پس بپالاید
هوش مصنوعی: زبان تو گویای زیبایی‌هایی است که حسودان را می‌آزارد، بنابراین آن‌ها مانند زنبور به تو حمله می‌کنند، اما تو باید با قدرت و عزم خود از این حملات بگذری و بر همچنان درخشان و سرزنده باقی بمانی.
آنکه از نحل خانه گیرد شهد
بزند نحلش ارچه نگزاید
هوش مصنوعی: کسی که از زنبور عسل شهد می‌گیرد، حتی اگر زنبور او را نیش بزند، باز هم به خاطر عسل از آن استفاده می‌کند.
عاقل آنگه رود به خانهٔ نحل
که به گل چهره را بینداید
هوش مصنوعی: انسان خردمند زمانی به باروری و نتیجه‌گیری می‌رسد که از زیبایی و جذابیت‌ها بهره‌مند شود و به آن‌ها توجه کند.
خضر و دیوار گنج کردن و بس
دست موسی به گل نیالاید
هوش مصنوعی: خضر و دیوار، نشانه‌های گنج و ثروت هستند، اما دست موسی نمی‌تواند از گل رهایی یابد. این به معنای آن است که برخی چیزها قابل دستیابی نیستند و ممکن است تلاش‌هایمان نتیجه ندهد، حتی زمانی که به نظر می‌رسد در جستجوی چیزی ارزشمند هستیم.
سرو شادابی و گمان بردی
که تو را هیچ غم نپیراید
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که تو در جوانی و شادابی به سر می‌بری و فکر می‌کنی که هیچ گونه غمی نمی‌تواند تو را پیر و آسیب‌دیده کند.
هنرت مشک نافهٔ آهوست
چه عجب مشک دردسر زاید
هوش مصنوعی: هنر تو مانند بوی خوش مشک است که از ناف آهو می‌آید؛ چه جای تعجب دارد که بوی خوش مشکلاتی را هم به همراه خود می‌آورد.
وقت باشد که نافه بگشایند
مرد را خون ز مغز بگشاید
هوش مصنوعی: زمانی خواهد رسید که مردان از درون خود باز شوند و احساسات عمیق و دردهایشان را بیرون بریزند.
بوی مشکت جهان گرفت سزد
که دلت شکر ایزد آراید
هوش مصنوعی: بویی که از مشک تو برمی‌خیزد، همه جا را پر کرده است. جای شگفتی نیست که دل تو به شکرگذاری خداوند مشغول است.
ناسپاسی به فعل کافور است
کنهمه بوی مشک برباید
هوش مصنوعی: ناسپاسی مانند عمل کافور است که بوی خوش مشک را از بین می‌برد.
گر تو از بوی مشک عطسه زنی
هر که حاضر دعات بفزاید
هوش مصنوعی: اگر تو از بوی مشک عطسه کنی، هر که در کنار تو باشد به دعای تو افزوده خواهد شد.
تو بر آن عطسه هم بخوان الحمد
کاهل سنت چنینت فرماید
هوش مصنوعی: به خاطر هر کار کوچک و جزئی، شکرگزاری کن، زیرا سنت پیامبر نیز بر این نکته تاکید دارد.
خواجه گر نوح راست کشتی‌بان
موج طوفانش محنت افزاید
هوش مصنوعی: اگر خواجه‌ای مانند نوح، که کشتی‌بان بود، در زمان طوفان باشد، مشکلات و سختی‌ها بر او افزوده می‌شود.
دامنت بادبان کشتی شد
گر گریبانت تر شود شاید
هوش مصنوعی: اگر دامن تو دریاچه‌ی بادبان کشتی باشد، شاید اگر گریبانت خیس شد، به نتیجه‌ی بهتری برسی.

حاشیه ها

1388/06/13 11:09
دوست

در بیت سوم مصراع دوم کجا باید نوشته شود
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.