گنجور

غزل شمارهٔ ۳۹

آن کز می خواجگی است سرمست
بر وی نزنند عاقلان دست
بی‌آنکه کسی فکند او را
از پایهٔ خود فروفتد پست
مرغی که تواش همای خوانی
جغدی است کز آشیان ما جست
از پنجرهٔ صلاح برخاست
بر کنگرهٔ فساد بنشست
قلب سخن شکسته‌نامان
بر ما نتوان بدین بپیوست
گیرم که دلی درستمان نیست
باری نامی درستمان هست
تو طعنه زنی و ما همه کوه
تو سنگ زنی و ما همه طست
خاقانی را اگر سفیهی
هنگام جدل سخن فروبست
این هم ز عجایب خواص است
کالماس به زخم سرب بشکست

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن کز می خواجگی است سرمست
بر وی نزنند عاقلان دست
هوش مصنوعی: کسی که تحت تأثیر شراب و لذت زندگی است، عقلای امور به او نزدیک نمی‌شوند و به او دست نمی‌زنند.
بی‌آنکه کسی فکند او را
از پایهٔ خود فروفتد پست
هوش مصنوعی: بدون اینکه کسی او را سرنگون کند، خود به خود افت می‌کند و به جایگاه پایین‌تری می‌رسد.
مرغی که تواش همای خوانی
جغدی است کز آشیان ما جست
هوش مصنوعی: پرنده‌ای که تو آن را می‌شناسی، از خانواده جغد است و از لانه‌مان پرواز کرده است.
از پنجرهٔ صلاح برخاست
بر کنگرهٔ فساد بنشست
هوش مصنوعی: از پنجرهٔ درست‌کاری بیرون آمد و بر دژ نادرستی جا گرفت.
قلب سخن شکسته‌نامان
بر ما نتوان بدین بپیوست
هوش مصنوعی: قلب کسانی که نامشان شکسته شده، نمی‌تواند به این شکل با ما ارتباط برقرار کند.
گیرم که دلی درستمان نیست
باری نامی درستمان هست
هوش مصنوعی: بگذار بگویم که اگر دل‌های ما به درستی عملکرد ندارند، حداقل یک نام و اعتبار درست و شایسته برای ما وجود دارد.
تو طعنه زنی و ما همه کوه
تو سنگ زنی و ما همه طست
هوش مصنوعی: تو به ما انتقاد می‌کنی و ما همچنان استوار و محکم هستیم؛ تو به ما آسیب می‌زنی و ما همیشه با صلابت و قوی باقی می‌مانیم.
خاقانی را اگر سفیهی
هنگام جدل سخن فروبست
هوش مصنوعی: اگر فردی نادان در هنگام بحث و جدال، سخنان خاقانی را قطع کند،
این هم ز عجایب خواص است
کالماس به زخم سرب بشکست
هوش مصنوعی: این بیان به ویژگی‌های خاص و جالب چیزها اشاره دارد، مانند اینکه در برابر ضربه یا آسیب، گاهی اوقات چیزهایی که انتظارش را نداریم، مقاومت بیشتری نشان می‌دهند. به نوعی می‌گوید که برخی چیزها در شرایط دشوار، غیرمنتظره عمل می‌کنند.