گنجور

غزل شمارهٔ ۱۸

رویم ز گریه بین چو گلین کاه زیر آب
از شرم روی توست رخ ماه زیر آب
ماهی تنی و می‌کنی از اشک من گریز
نه ماهیان کنند وطن گاه زیر آب
نی نی توراست عذر که مشک و میی بهم
نی مشک و می تبه شود آن‌گاه زیر آب
تخم وفاست دانهٔ دل چون به دست توست
خواهی به زیر خاک بنه خواه زیر آب
در اشک گرم غرقم و آنگاه سوخته
کس دید غرق سوخته به نگاه زیر آب
دریا کشم ز چاه غمت گر برآرم آه
سوزد نهنگ را طپش آه زیر اب
همسایگان ز تف دلم برکنند شمع
چون شد چراغ روز شبانگاه زیر آب
گریم چنان که از دم دریای چشم من
هر گوش ماهیی شود آگاه زیر اب
آبم برفت و گر شنود سنگ آه من
از سنگ بشنوند علی‌الله زیر آب
ای در آبدار جوانی ز پیچ و خم
در آب شد ز شرم تو صد راه زیر آب
حال من و تو از من و تو دور نیست زانک
تو آب زیر کاهی و من کاه زیر آب
خاقانیا به چاه فرو گوی راز دل
کز دوست رازدارتر آن چاه زیر آب

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

رویم ز گریه بین چو گلین کاه زیر آب
از شرم روی توست رخ ماه زیر آب
هوش مصنوعی: صورت من از شدت گریه و غم همچون کاه زیر آب، شرمگین و به هم ریخته است؛ چرا که زیبایی چهره تو در ذهنم مدام نقش می‌بندد و باعث شرمندگی‌ام می‌شود.
ماهی تنی و می‌کنی از اشک من گریز
نه ماهیان کنند وطن گاه زیر آب
هوش مصنوعی: این بیت به بیان احساس عمیق و ناامیدی فردی می‌پردازد که در تلاش است تا ارتباطی عاطفی برقرار کند. او از طرفی به این نکته اشاره می‌کند که اگر از او دوری کنی، نه تنها خودت آسیب می‌بینی، بلکه او نیز در درونش دچار درد و رنج می‌شود. مثل این است که او می‌گوید حتی ماهی‌ها نیز در عمق آب برمی‌گردند و جایی برای خود پیدا می‌کنند، اما به دوری و جدایی دچار مسأله و رنج می‌شوند. این احساس تنهایی و ناامیدی از دل کندن از کسی که به او وابسته است، در این کلمات به وضوح حس می‌شود.
نی نی توراست عذر که مشک و میی بهم
نی مشک و می تبه شود آن‌گاه زیر آب
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اگر مشک و شراب با هم ترکیب شوند، هر دو از بین خواهند رفت. پیام اصلی این است که اگر دو چیز را که با هم تناسب ندارند یا با هم مناسب نیستند، در یکجا قرار دهیم، نتیجه خوبی نخواهیم گرفت.
تخم وفاست دانهٔ دل چون به دست توست
خواهی به زیر خاک بنه خواه زیر آب
هوش مصنوعی: این عبارت به این معناست که اگر عشق و وفای واقعی در دل شما وجود دارد، شما می‌توانید آن را در هر شرایطی پرورش دهید، خواه در دل خاک باشد یا در آب. در واقع، این بیان می‌کند که عشق و صداقت می‌تواند در هر جا و هر شرایطی رشد کند و شکوفا شود.
در اشک گرم غرقم و آنگاه سوخته
کس دید غرق سوخته به نگاه زیر آب
هوش مصنوعی: من در حسرت و غم عمیق غرق شده‌ام و در حالی که دیگران سوختگی من را نمی‌بینند، خودم در زیر سطحی آرام مشغول تحمل درد هستم.
دریا کشم ز چاه غمت گر برآرم آه
سوزد نهنگ را طپش آه زیر اب
هوش مصنوعی: اگر بخواهم غم تو را از دل خود بیرون بیاورم، باید مانند جزر و مد دریا عواطفی عمیق و سوزان را تجربه کنم که حتی بزرگ‌ترین موجودات دریایی را تحت تأثیر قرار دهد.
همسایگان ز تف دلم برکنند شمع
چون شد چراغ روز شبانگاه زیر آب
هوش مصنوعی: همسایه‌ها از شدت ناراحتی من ناراحت‌اند، چون شب، زمانی که نور چراغ خاموش می‌شود، مثل شمعی که در آب افتاده است، روشنایی ندارد.
گریم چنان که از دم دریای چشم من
هر گوش ماهیی شود آگاه زیر اب
هوش مصنوعی: به گونه‌ای می‌گریم که هر گوش ماهی‌ای در عمق دریا، از حس و حال چشم‌هایم باخبر شود.
آبم برفت و گر شنود سنگ آه من
از سنگ بشنوند علی‌الله زیر آب
هوش مصنوعی: آب من رفت و اگر سنگ صدای آه من را بشنود، خداوند از زیر آب به آن گوش خواهد داد.
ای در آبدار جوانی ز پیچ و خم
در آب شد ز شرم تو صد راه زیر آب
هوش مصنوعی: ای جوانی که همچون آبی زلال هستی، به خاطر شرم و حیا، صد راه زیر آب به وجود آورده‌ای.
حال من و تو از من و تو دور نیست زانک
تو آب زیر کاهی و من کاه زیر آب
هوش مصنوعی: حالت من و تو از هم دور نیست، زیرا تو مانند آب زیر کاهی و من مانند کاهی هستم که زیر آب قرار دارد.
خاقانیا به چاه فرو گوی راز دل
کز دوست رازدارتر آن چاه زیر آب
هوش مصنوعی: ای خاقان، به چاه برو و راز دل خود را با آن در میان بگذار، زیرا چاه زیر آب، از دوست هم رازدارتر است.

حاشیه ها

1387/03/01 02:06
رسته

در بیت 4 افتادگی وجود دارد
غلط: توس
درست : توست
---
پاسخ: با تشکر، مطابق نظر شما تصحیح شد.

1395/08/31 16:10
سعید ا...ی

بر اساس همین وزن : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
بیت سوم مصرع سوم روی وزن نیست
نی مشک و می تبه شود آنگاه زیر اب
صحیح به نظر میاد و هم مفهم رو می رسونه

1395/08/31 16:10
سعید ا...ی

بر اساس همین وزن : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
بیت سوم مصرع دوم روی وزن نیست
نی مشک و می تبه شود آنگاه زیر اب
صحیح به نظر میاد و هم مفهوم رو می رسونه

1397/02/19 17:05
امیر اصغری

بیت پنج؛ درستش این است؛
در اشک گرم غرقم و بُنگاه سوخته
کس دید غرق سوخته بُنگاه زیر آب؟