اطلاعات
وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سر به عدم درنه و یاران طلب
بوی وفا خواهی ازیشان طلب
هوش مصنوعی: سر را به نیستی مبر و از دوستداران وفا را طلب کن.
بر سر عالم شو و هم جنس جوی
در تک دریا رو و مرجان طلب
هوش مصنوعی: به جایی برس که با یاد و معرفت خود، به دنبال تجربه‌ها و چیزهای ارزشمند باشی؛ در مسیر زندگی، کوشش کن تا به زیبایی‌ها و نعمت‌های فراوان دست پیدا کنی.
مرکز خاکی نبود جای تو
مرتبهٔ گنبد گردان طلب
هوش مصنوعی: جایگاه تو در دنیا که خاکی است، نیست؛ تو باید در بالاترین مرتبه‌ها و در گنبدی که به دور خود می‌چرخد و معنای عمیق‌تری دارد، جستجو کنی.
مائدهٔ جان چو نهی در میان
جان به میانجی نه و مهمان طلب
هوش مصنوعی: وقتی که غذای روح خود را در دل دیگران قرار می‌دهی، با وسیله‌ای مناسب وارد شو و از دیگران پذیرایی کن.
روی زمین خیل شیاطین گرفت
شمع برافروز و سلیمان طلب
هوش مصنوعی: زیر پای ما، جماعتی از شیاطین وجود دارند. چراغی روشن کن و سلیمان را بخواه.
ای دل خاقانی مجروح خیز
اهل به دست آور و درمان طلب
هوش مصنوعی: ای دل خاقانی، با وجود جراحتی که داری، برخیز و از اهل محبت بیاموز و به دنبال درمان و آرامش باش.
زهر سفر نوش کن اول چو خضر
پس برو و چشمهٔ حیوان طلب
هوش مصنوعی: نخست زهر سفر را به جان بپذیر، سپس چون خضر، به راهی برو و دنبال چشمهٔ حیات بگرد.
خطهٔ شروان نشود خیروان
خیر برون از خط شروان طلب
هوش مصنوعی: در سرزمین شروان نمی‌توان خیر و نیکی را پیدا کرد، مگر اینکه بیرون از مرزهای شروان به دنبال آن باشیم.
سنگ به قرابهٔ خویشان فکن
خویش و قرابات دگرسان طلب
هوش مصنوعی: به خواسته‌های خود و افراد نزدیکت به‌جای درگیر شدن با مسائل بی‌فایده، توجه کن و سعی کن افرادی غیر از خویشاوندانت را نیز در زندگی‌ات جذب کنی.
یوسف دیدی که ز اخوة چه دید
پشت بر اخوة کن و اخوان طلب
هوش مصنوعی: یوسف را دیدی که چه درد و رنجی از برادرانش کشید، پس به آن‌ها پشت کن و برادران دیگر را جستجو کن.
مشرب شروان ز نهنگان پر است
آبخور آسان به خراسان طلب
هوش مصنوعی: آبشار شروان پر از نهنگ‌هاست و رسیدن به آن آسان است؛ کسی که به خراسان می‌خواهد برود.
روی به دریا نه و چون بگذری
در طبرستان طربستان طلب
هوش مصنوعی: به سمت دریا برو و وقتی که از طبرستان عبور کردی، شادی و نشاط را جستجو کن.
مقصد آمال ز آمل شناس
یوسف گم کرده به گرگان طلب
هوش مصنوعی: مقصد و هدف آرزوها را از آمل بشناس که یوسف، گمشده‌ای را در گرگان جستجو می‌کند.
حاشیه ها
1400/12/16 12:03
محسن جهان
تفسیر ابیات ۱ و ۲:
این شاعر نامدار قرن ششم قمری خطاب به بشر می‌فرماید: اگر طالب وفا و محبت الهی هستی بایست از این دنیای مادی درگذری و با آنهایی که اتصال با عالم عدم دارند ( منظور: پیامبران، ائمه، اولیا و عرفا) ارتباط برقرار کنی.
در این حالت از این عالم خاکی فراتر رفته و هم جنس آنان خواهی شد. و تاکید دارد بر اینکه، برای یافتن گوهر کمیاب بایست به اعماق دریا رفت که کنایه از تحمل سختی برای نیل به وجود لایزال باریتعالی دارد.
چقدر این شعر زیباست
درود بر خاقانی بزرگ
اگر با سلیقه شخصی‌ام بخواهم دو بیت از این شعر را انتخاب کنم این دو را برمی‌گزینم :
یوسف دیدی که ز اخوه چه دید
پشت بر اخوه کن و اخوان طلب
روی به دریا نه و چون بگذری
در طبرستان طربستان طلب
در پناه حق
درود بر همگی عزیزان
اخوه و اخوان در زبان عربی هردو به معنی «برادران» است. اما تفاوتی که وجود دارد با توجه به این شعر حضرت خاقانی و مطالبی که بنده مطالعه کردم می‌توان گفت : اخوه به برادران ناتنی گویند مانند برادران یوسف و اخوان را برادران تنی. در این شعر هم از سرنوشتی که برادران ناتنی یوسف برای وی ساختند گله شده است.
در پناه حق
خاقانی