گنجور

در وصف بغداد

امشرب الخضر ماء بغداد
او نار موسی لقاء بغداد
کوثرنا دجلة و جنتنا الکرخ
و طوبی هواء بغداد
و قل لمصر بذکر مصراتت
فما لمصر سناء بغداد
تالله للنیل صفو دجلة لا
ولا لمصر صفاء بغداد
هیهات این استقال مصرکم
و این این اعتلاء بغداد
غرتک مصر بقاهرة
قاهرها کبریاء بغداد
نادتک بغداد فانها رغبا
ینسیک مصرا نداء بغداد
فامس بغداد یومها و کذا
خمیسها اربعاء بغداد
امدح بغداد ثم احبسها
مصدا و هذا هجاء بغداد
وابتغی من لئام مصر سنا
و انجمی اسخیاء بغداد
و میم مصر اذل من الف
الوصل ادلاح باء بغداد
و هذه الاحرف الثلثة لی
ماب خیر فناء بغداد
تبت یدا من یذم تربتها
فتبت ذا بناء بغداد
مسکه روح الجنان تمسکه
ذالمسک لابل رخاء بغداد
قبحا لمن قال لاسخاء لها
فجاد ربعی سخاء بغداد
اف لمن قال لا وفاء بها
فمد ضیفی وفاء بغداد
ان غاض ماء السخاء عندکم
لاباس فالورد ماء بغداد
والعرش مرآت کل ذی فکر
فیه تجلی رواء بغداد
سئلتنی عن بناء بیضتها
فاسمع فنفسی فداء بغداد
الجن من قبل آدم اعتقلت
طیبا و روض عراء بغداد
فلقیت روضتها لمرتعه
بغدادها ابتداء بغداد
و آدم استنزلته همته
لما اتاه رجاء بغداد
فکان لما هوی بمهبطه
اهوی هواه ابتغاء بغداد
اقسم بالله ان فی جلدی
روضة خلد غناء بغداد
ادویة الهند جل ادویة
و خیرها هند باء بغداد
یرکض خیل المنی بعرصتها
فلی یرود هباء بغداد
ابناء دهری عبیده و کذا
بنات فکری اماء بغداد
کنت ربیعا و حاجنی لهبی
و ربع لهوی جناء بغداد
صرت خریفا و من لظی کبدی
یحول صیفا شتاء بغداد
یا قبح شروان خذ کتابی‌ها
واحمل ففیه ثناء بغداد
یلثمه الدهر حین اختمه
و فوق ختمی سحاء بغداد

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

امشرب الخضر ماء بغداد
او نار موسی لقاء بغداد
هوش مصنوعی: امشب می‌نوشم از آب بغداد یا آتش موسی را در دیدار بغداد.
کوثرنا دجلة و جنتنا الکرخ
و طوبی هواء بغداد
هوش مصنوعی: رود دجله مانند کوثر است و باغ‌های بهشت در کرخ قرار دارند و هوای بغداد همانند درخت طوبی مطبوع و دلنشین است.
و قل لمصر بذکر مصراتت
فما لمصر سناء بغداد
هوش مصنوعی: به مصر بگو که به یاد یادگاری‌هایش باشد، زیرا مصر به پایگاه شکوه بغداد نمی‌رسد.
تالله للنیل صفو دجلة لا
ولا لمصر صفاء بغداد
هوش مصنوعی: به خدا قسم، نیل به خوشی دجله نمی‌رسد و مصر به پاکی بغداد نخواهد بود.
هیهات این استقال مصرکم
و این این اعتلاء بغداد
هوش مصنوعی: این پیغام نشان‌دهنده‌ی نارضایتی از وضعیت و تمایل به تغییر است. صحبت از جدایی و فاصله‌گذاری بین دو مفهوم یا مکان است، که یک نفر به سختی می‌تواند به یکی از آن‌ها نزدیک شود. به طور کلی، حس ناامیدی و دوری از آرزوها را منتقل می‌کند.
غرتک مصر بقاهرة
قاهرها کبریاء بغداد
هوش مصنوعی: مصر با دارالحکومت قاهره‌اش به عظمت خود می‌بالد، در حالی که بغداد نیز با شکوه و بزرگی‌اش قابل توجه است.
نادتک بغداد فانها رغبا
ینسیک مصرا نداء بغداد
هوش مصنوعی: اگر به بغداد سفر کنی، زیبایی‌های آن تو را مشغول خواهد کرد و یاد مصر را از ذهنت بیرون خواهد برد.
فامس بغداد یومها و کذا
خمیسها اربعاء بغداد
هوش مصنوعی: بغداد در روزهای دوشنبه و پنجشنبه به عنوان روز چهارشنبه شناخته می‌شود.
امدح بغداد ثم احبسها
مصدا و هذا هجاء بغداد
هوش مصنوعی: بغداد را ستایش کن و سپس از گفتن نقص‌هایش خودداری کن، زیرا این‌ها انتقاداتی به بغداد است.
وابتغی من لئام مصر سنا
و انجمی اسخیاء بغداد
هوش مصنوعی: از مردم پست مصر دوری جسته و به سوی بخیلان بغداد نروم.
و میم مصر اذل من الف
الوصل ادلاح باء بغداد
هوش مصنوعی: شخصی در مصر به سبب دوری از عشق و وصال، خود را حقیرتر از بسیار می‌داند و در مقایسه با وضع خود در بغداد، که به نوعی یادآور عشق و وصال است، احساس سرشکستگی می‌کند.
و هذه الاحرف الثلثة لی
ماب خیر فناء بغداد
هوش مصنوعی: این حروف سه‌گانه برای من از بهتر شدن وضعیت بغداد محسوب می‌شود.
تبت یدا من یذم تربتها
فتبت ذا بناء بغداد
هوش مصنوعی: دست‌های کسی که خاکش را مذمت کند، به خاک می‌افتد. پس بگذار تا ساختار بغداد پایدار بماند.
مسکه روح الجنان تمسکه
ذالمسک لابل رخاء بغداد
هوش مصنوعی: عطر بهشتی همچون عطر مشک است که در شهر بغداد بوی آن را استشمام می‌کنیم.
قبحا لمن قال لاسخاء لها
فجاد ربعی سخاء بغداد
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که اگر کسی به صفت سخاوت برای دیگران بی‌احترامی کند، باید بداند که سخاوت واقعی در بغداد وجود دارد و او از آن بی‌خبر است. به عبارت دیگر، این شعر به زیبایی و فضایل سخاوت در بغداد اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که باید قدر آن را دانست.
اف لمن قال لا وفاء بها
فمد ضیفی وفاء بغداد
هوش مصنوعی: این شاعر به کسی که می‌گوید در اینجا وفایی نیست، پاسخ می‌دهد که مهمانش را به خوبی و آبرومندی پذیرایی کند و وفای مهمان نوازی بغداد را مثال می‌زند.
ان غاض ماء السخاء عندکم
لاباس فالورد ماء بغداد
هوش مصنوعی: اگر چشمه سخاوت در میان شما کم‌رمق شده، اشکالی ندارد، زیرا گل‌های بغداد هنوز زنده و شاداب هستند.
والعرش مرآت کل ذی فکر
فیه تجلی رواء بغداد
هوش مصنوعی: عرش، بازتابی از افکار و اندیشه‌هاست که در آن، زیبایی بغداد جلوه‌گر می‌شود.
سئلتنی عن بناء بیضتها
فاسمع فنفسی فداء بغداد
هوش مصنوعی: مرا درباره ساختن تخم‌مرغش پرسیدی، پس گوش کن، جانم فدای بغداد است.
الجن من قبل آدم اعتقلت
طیبا و روض عراء بغداد
هوش مصنوعی: جن قبل از آفرینش آدم در باغی خوشبو و در دشت‌های بی‌پوشش بغداد زندگی می‌کردند.
فلقیت روضتها لمرتعه
بغدادها ابتداء بغداد
هوش مصنوعی: من باغ‌های زیبایی را در اطراف بغداد دیدم که شروع رویش آن‌ها به خود بغداد بازمی‌گردد.
و آدم استنزلته همته
لما اتاه رجاء بغداد
هوش مصنوعی: آدم به خاطر امیدی که به بغداد داشت، همت و اراده خود را کاهش داد.
فکان لما هوی بمهبطه
اهوی هواه ابتغاء بغداد
هوش مصنوعی: وقتی عشق او مرا به سمت زمینش کشاند، به دنبالش به سوی بغداد رفتم.
اقسم بالله ان فی جلدی
روضة خلد غناء بغداد
هوش مصنوعی: به خدا قسم که در وجود من، باغی از خوشبختی و شادی بغداد وجود دارد.
ادویة الهند جل ادویة
و خیرها هند باء بغداد
هوش مصنوعی: داروهای هند بهترین داروها هستند و بهترین‌های آنها در بغداد به فروش می‌رسند.
یرکض خیل المنی بعرصتها
فلی یرود هباء بغداد
هوش مصنوعی: اسب‌های آرزو در میدان خود می‌دوند، پس بگذارند که گرد و غبار بغداد را ببینند.
ابناء دهری عبیده و کذا
بنات فکری اماء بغداد
هوش مصنوعی: فرزندان زمانه، بندگان دینی و همچنین دختران مقدس، نوادگان بغداد هستند.
کنت ربیعا و حاجنی لهبی
و ربع لهوی جناء بغداد
هوش مصنوعی: من در بهار زندگی‌ام بودم و عشق به من می‌گفت، و منزلگاه لذت‌ها در باغ‌های بغداد وجود داشت.
صرت خریفا و من لظی کبدی
یحول صیفا شتاء بغداد
هوش مصنوعی: بیش از هر چیز، شرف و افتخاری در گرما و سردی وجود دارد. آتش درون من در تابستان به خنکی زمستان بغداد تبدیل می‌شود.
یا قبح شروان خذ کتابی‌ها
واحمل ففیه ثناء بغداد
هوش مصنوعی: ای کاش قبح و زشتی شروان را بگیری و کتابی بیاوری که در آن ستایش بغداد نوشته شده باشد.
یلثمه الدهر حین اختمه
و فوق ختمی سحاء بغداد
هوش مصنوعی: زمانی که سرنوشت بر من تاثیر می‌گذارد و بر فراز سرنوشت من، باران بغداد می‌بارد.