گنجور

مطلع دوم

اعاد روحی هواء بغداد
و زاد روحی قضاء بغداد
یصید لیث الرجال خاتلة
بعین ظبی نساء بغداد
ترمی برشق اللحاظ و اعجبا
آرامیات ظباء بغداد
بالمسک قدت نبالها و لها
ابهی نصالا نساء بغداد
اذا اظل السماء یحجبها
اضحت و اضحت سماء بغداد
من کل شمس اذا بدت فبدا
وقت مساء ضحاء بغداد
امسی و شمس الضحاء تصحبنی
فلی صباح مساء بغداد
ملواح قلبی الملاح صادبها
اشرق نار لقاء بغداد
بذات درع ذوی الدروع سنت
للقتال التقاء بغداد
قدسیق بالخراب و احربا
انا الخدیر استباء بغداد
رقیقة الراء عندها و غدا
غلیظة الحرف باء بغداد
فی نکهة العید عطرت نفسی
و ذاک عطر کباء بغداد
اوسع من فکرتی و انور من
سواد قلبی سواء بغداد
اعذب من لهجتی و اطهر من
ماء جفونی عفاء بغداد
فصار خاقان ماؤه حذقت
اذا رآه اصطفاء بغداد
سیقتدی حیص بیص لی نعما
بحیص بیص اقتداء بغداد
وکم الم لی ارحه امل
لما اتاه شفاء بغداد
ما حیص بالفتی و لا بیص
بل کلمات مراء بغداد
حیص و بیص کاذب وقطا
له و منه بکاء بغداد
ها انا عنقاء شایع خبری
و حاسدی خنفساء بغداد
یسرق لفظی کانه جرد
و نبته بافقاء بغداد
تشد و ابشعری طیور روضتها
الغناء منها غناء بغداد
یثار فیها معربا کیعربها
فراش نیلی حناء بغداد
خطبت فیها کقس ساعدة
فسا عدتنی ذکاء بغداد
بالعربی الجدید مقولة
شبهنی اولیء بغداد
لاعجمی ولا قصیر لهی
بل کنز نطقی براء بغداد
فالعجمیون کلما افتقروا
لم یغن عنهم ولاء بغداد
لحب مرضی الجفون جامرهم
فی القلب داعیاء بغداد
سود نقابهم و اوجههم
صفر و فیها ابتلاء بغداد
اعجیب مدلین عرضت علی
عیسی لا غیاد آء بغداد
فالصفر و السود یغنیهم و لهم
بیض و حمر دواء بغداد
بارض بغداد تلتجی امم
و بالامام التجاء بغداد
خلیفةالله و النبی معا
بمنصبیه ازدهاء بغداد
المستضی فی السواد بدرجی
و من دجاه ضیاء بغداد
تراب نعل الامام کحل ذوی
الابصار بل کیمیاء بغداد
غذت وجوه الملک تخدمه
عنوی و ینوی علاء بغداد
دعیت عند الامام ثم قضی
علی فرضا دعاء بغداد
ببغداد فی درب فالوذج
مغان من الخلد انموذج
نزلت بها ثم فی رحلتی
تیمنت فالا بفالوذج

اطلاعات

قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اعاد روحی هواء بغداد
و زاد روحی قضاء بغداد
هوش مصنوعی: روح من با هوای بغداد زنده می‌شود و زندگی‌ام با قضا و قدر بغداد رقم می‌خورد.
یصید لیث الرجال خاتلة
بعین ظبی نساء بغداد
هوش مصنوعی: یک شیر مردانه با چشمان زیبا و دلربا، در کمین است که بتواند شکار کند؛ همانند چشم‌های دلربای زنان بغداد.
ترمی برشق اللحاظ و اعجبا
آرامیات ظباء بغداد
هوش مصنوعی: در اینجا به زیبایی و ظرافت‌هایی اشاره شده که در چشم‌ها و رفتارهای دختران بغداد وجود دارد. به نوعی می‌توان گفت که زیبایی آن‌ها به قدری خاص و شگفت‌انگیز است که انسان را متعجب می‌کند. در واقع، شاعر از جذابیت و آرامشی که در وجود آن‌ها مشهود است، سخن می‌گوید.
بالمسک قدت نبالها و لها
ابهی نصالا نساء بغداد
هوش مصنوعی: با عطر خوش به تاروپودش رنگ و نمک بخشیده‌ام و او از نظر زیبایی، شمشیرهایی به تمام معنا زیبا دارد، مانند زنان بغداد.
اذا اظل السماء یحجبها
اضحت و اضحت سماء بغداد
هوش مصنوعی: وقتی که آسمان ابری می‌شود و این ابرها را می‌پوشاند، آسمان بغداد روشن‌تر می‌شود و تابش نور بیشتری را نشان می‌دهد.
من کل شمس اذا بدت فبدا
وقت مساء ضحاء بغداد
هوش مصنوعی: هرگاه خورشید در آسمان آشکار شود، زمان غروب آفتاب در بغداد آغاز می‌شود.
امسی و شمس الضحاء تصحبنی
فلی صباح مساء بغداد
هوش مصنوعی: بانوی زیبا و درخشان، روز و شب در کنار من خواهی بود، چه در صبح‌ها و چه در شب‌های بغداد.
ملواح قلبی الملاح صادبها
اشرق نار لقاء بغداد
هوش مصنوعی: دختران زیبا و دلربا مانند قایق‌های خوش‌ساختی هستند که با عشق در قلب جامعه شناورند و درخشش دیدار با بغداد شوقی را در دل برمی‌انگیزد.
بذات درع ذوی الدروع سنت
للقتال التقاء بغداد
هوش مصنوعی: سلاح‌هایی که به شکل دقیق ساخته شده‌اند، برای نبرد در کنار هم در بغداد آماده هستند.
قدسیق بالخراب و احربا
انا الخدیر استباء بغداد
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره به ویرانی و نابودی شهری به نام بغداد شده است. گویا زیبایی‌ها و شکوه آن شهر به خاطر جنگ و خرابی از بین رفته و حالا حال و هوای تلخی بر آن حاکم شده است. از این منظر، شاعر احساس ناامیدی و دلتنگی نسبت به گذشته‌ی آن مکان را به تصویر کشیده است.
رقیقة الراء عندها و غدا
غلیظة الحرف باء بغداد
هوش مصنوعی: در اینجا به نوعی اشاره به تفاوت لهجه‌ها و گویش‌های مختلف در دو مکان مختلف است. به عبارتی می‌توان گفت که در یک مکان خاص، صحبت کردن با حروف و لهجه‌ای نرم و ملایم است، در حالی که در مکانی دیگر همین حروف و کلمات با صدای خشن و قوی ادا می‌شوند. به طور کلی، این شعر به تنوع فرهنگی و زبانی میان مردمان دو شهر، که به بغداد اشاره دارد، پرداخته است.
فی نکهة العید عطرت نفسی
و ذاک عطر کباء بغداد
هوش مصنوعی: در روز عید، بوی خوشی به مشامم رسید و آن عطر به عطر معروف بغداد شباهت داشت.
اوسع من فکرتی و انور من
سواد قلبی سواء بغداد
هوش مصنوعی: من از فکر و اندیشه‌ام گسترده‌تر و از روشنایی دلم پرنورتر هستم، چه در بغداد باشم.
اعذب من لهجتی و اطهر من
ماء جفونی عفاء بغداد
هوش مصنوعی: زبان من شیرین‌تر و چشمانم پاک‌تر از آب فراتِ بغداد است.
فصار خاقان ماؤه حذقت
اذا رآه اصطفاء بغداد
هوش مصنوعی: پس خاقان (سلطان) ملاحظه کرد که وقتی آن را دید، به خاطر انتخابش بغداد را برگزید.
سیقتدی حیص بیص لی نعما
بحیص بیص اقتداء بغداد
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به ناپایداری و بی‌نظمی در زندگی اشاره می‌کند، همچنین به نوعی از تأسیس و پیروی از الگوهای ناکارآمد در جامعه و شهر بغداد پرداخته است. به‌طور کلی، می‌توان به این معنا رسید که شرایط و وضعیت‌ها به‌گونه‌ای است که انسان‌ها نمی‌توانند بر اصول و الگوهای درست تکیه کنند و باید با وضعیت‌های متغیر و گیج‌کننده‌ای دست و پنجه نرم کنند.
وکم الم لی ارحه امل
لما اتاه شفاء بغداد
هوش مصنوعی: بسیاری از دردها و رنج‌ها به امیدی که شفای بغداد به آن‌ها خواهد آمد، تسکین می‌یابند.
ما حیص بالفتی و لا بیص
بل کلمات مراء بغداد
هوش مصنوعی: ما در شرایطی ناامید و بی‌پناه قرار داریم، نه به خاطر ضعف‌مان، بلکه به دلیل کلمات درگیرکننده و چالش‌برانگیز از بغداد.
حیص و بیص کاذب وقطا
له و منه بکاء بغداد
هوش مصنوعی: این عبارت به نوعی به وضعیت نابه‌سامان و بی‌نظمی اشاره دارد و همچنین به معنای فقدان و ابراز اندوه در مورد بغداد است. به‌طور کلی، احساسات متضادی از ناامیدی و اندوه در آن وجود دارد که ناشی از شرایط اجتماعی یا سیاسی نامطلوب است.
ها انا عنقاء شایع خبری
و حاسدی خنفساء بغداد
هوش مصنوعی: من مانند یک پرنده افسانه‌ای هستم که خبرها را در خود حمل می‌کنم و حسادت‌هایی مانند سوسک‌های بغداد را به دوش می‌کشم.
یسرق لفظی کانه جرد
و نبته بافقاء بغداد
هوش مصنوعی: زبان من به گونه‌ای درخشان و زنده است مانند گلی که در باغ‌های بغداد شکفته شده است.
تشد و ابشعری طیور روضتها
الغناء منها غناء بغداد
هوش مصنوعی: پرندگان باغ‌ها آوازهایی خوش مثل آوازهای بغداد سر می‌دهند.
یثار فیها معربا کیعربها
فراش نیلی حناء بغداد
هوش مصنوعی: این عبارت به توصیف یک صحنه زیبا و دل‌انگیز می‌پردازد که در آن رنگ‌ها و زیبایی‌های طبیعی جلوه‌گر شده‌اند. به تصویر کشیدن جلوه‌های هنری و فرهنگی که با عطر و رنگ‌های خاصی در هم تنیده شده‌اند، احساساتی از جمله عشق و ارادت را به نمایش می‌گذارد. به طور کلی، این جمله نشان‌دهندهٔ زیبایی و شگفتی است که در طبیعت و فرهنگ محسوس است.
خطبت فیها کقس ساعدة
فسا عدتنی ذکاء بغداد
هوش مصنوعی: شما مانند دستی ماهر و توانا هستید که به من کمک کرده‌اید تا عقل و هوش بغداد را پیدا کنم.
بالعربی الجدید مقولة
شبهنی اولیء بغداد
هوش مصنوعی: در زبان عربی جدید، گفته‌ای وجود دارد که به من یادآوری می‌کند این افراد، بغداد را به یاد می‌آورند.
لاعجمی ولا قصیر لهی
بل کنز نطقی براء بغداد
هوش مصنوعی: این متن به این معناست که شخص مورد نظر نه فردی بیگانه است و نه کوتاه‌قد، بلکه او گنجینه‌ای از سخنانی است که از بغداد برمی‌خیزد.
فالعجمیون کلما افتقروا
لم یغن عنهم ولاء بغداد
هوش مصنوعی: عجم‌ها هر زمان که دچار فقر شدند، رابطه‌ و وابستگی به بغداد برایشان کمکی نکرد.
لحب مرضی الجفون جامرهم
فی القلب داعیاء بغداد
هوش مصنوعی: عشق او چشمانم را بیمار کرده و در دل، صدای دعوتی از بغداد به گوش می‌رسد.
سود نقابهم و اوجههم
صفر و فیها ابتلاء بغداد
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف وضعیت سخت و دشوار در بغداد اشاره دارد و نشان می‌دهد که با وجود ظاهری زیبا و جذاب، مشکلات و چالش‌های زیادی در درون شهر وجود دارد. به عبارت دیگر، ظاهر زیبا و فریبنده نمی‌تواند مشکلات و مسائل واقعی را پنهان کند و مردم با سختی‌های زیادی مواجه‌اند.
اعجیب مدلین عرضت علی
عیسی لا غیاد آء بغداد
هوش مصنوعی: به طور کلی، این بیت به توصیف زیبایی و ویژگی‌های خاصی اشاره دارد که در هیچ جای دیگر نمی‌توان به راحتی یافت. به عبارت دیگر، شاعر به عظمت و جاذبه خاصی اشاره کرده که انتظار می‌رود فقط در بغداد یا در سیاقی خاص وجود داشته باشد. حس تحسین و حیرت نیز در این توضیح خود را نشان می‌دهد.
فالصفر و السود یغنیهم و لهم
بیض و حمر دواء بغداد
هوش مصنوعی: صفر و سیاه آنها را به تنهایی تأمین می‌کند و رنگ‌های سفید و قرمز داروی بغداد را دارند.
بارض بغداد تلتجی امم
و بالامام التجاء بغداد
هوش مصنوعی: در بغداد، ملت‌ها به آن پناه می‌آورند و به رهبری در بغداد پناه می‌برند.
خلیفةالله و النبی معا
بمنصبیه ازدهاء بغداد
هوش مصنوعی: خلیفه و پیامبر هر دو در مقام خود در بغداد در حال شکوفایی و رونق هستند.
المستضی فی السواد بدرجی
و من دجاه ضیاء بغداد
هوش مصنوعی: کسی که در تاریکی قرار دارد، مانند ستاره‌ای در آسمان شب است و از دل تاریکی، نور بغداد به او می‌تابد.
تراب نعل الامام کحل ذوی
الابصار بل کیمیاء بغداد
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف ویژگی‌های خاص و جذاب یک شیء می‌پردازد. در اینجا به نوعی اشاره شده که چیزی مانند خاک یا زمین، همانند سرمه‌ای است که برای چشم‌های بینا زیبا و جذاب است و یا مانند کیمیای بغداد، با ارزش و خاص است. به طور کلی می‌توان گفت که این متن در تلاش است تا زیبایی و ارزش خاص یک چیز را مورد تأکید قرار دهد.
غذت وجوه الملک تخدمه
عنوی و ینوی علاء بغداد
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به مقام و عظمت بغداد دارد و بیان می‌کند که چهره‌های پادشاهی و قدرت، برای خدمت به او در تلاشند و در پی ترفیع و تعالی این شهر هستند.
دعیت عند الامام ثم قضی
علی فرضا دعاء بغداد
هوش مصنوعی: دعوت شدم به حضور امام و سپس به برآورده شدن دعایم درباره یک امر ضروری در بغداد اشاره می‌کند.
ببغداد فی درب فالوذج
مغان من الخلد انموذج
هوش مصنوعی: در بغداد در درب فالوذج، مغان بهشتی را به نمایش گذاشته‌اند.
نزلت بها ثم فی رحلتی
تیمنت فالا بفالوذج
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به سفری اشاره دارد که در آن با حالتی خوش و مثبت حرکت کرده است. او از تجربه‌ای لذت‌بخش و ارتقاء معنوی سخن می‌گوید که به او احساس رضایت و خوشحالی می‌دهد. این سفر نمادی از رشد و پیشرفت شخصی است که بر او تأثیرگذار بوده است.