گنجور

باب شانزدهم: اندر آیین گرمابه رفتن

بدان ای پسر که چون به گرمابه روی بر سیری مرو، که زیان دارد و در گرمابه نیز به جماع کردن مشغول مباش البته، خاصه در گرمابهٔ گرم.

محمد بن زکریا الرازی گوید: عجب کسی که در گرمابه جماع کند و مفاجا در وقت نمیرد. اما گرمابه سخت خوب چیزی است و شاید گفت که تا حکیمان بناها نهاده‌اند از گرمابه چیزی بهتر نساخته‌اند، لیکن با همه نیکی هر روز یک‌بار نشاید رفت، تا هم تن را سود دارد و هم به عیب منسوب نگردند و به رعنایی و هر روزی سود ندارد بل کی زیان دارد که اعصاب و مفصل‌ها نرم کند و سختی وی ببرد و طبیعت عادت کند هر روز به گرمابه شدن، چون یک‌روز نیابد آن روز چون بیماری باشد و اندام‌ها درشت شود؛ پس چنان باید که هر دو روزی یک‌بار شوی و چون زمستان و تابستان در گرمابه روی اول در خانهٔ سرد یک زمان توقف کن، چنانک طبع از وی حظی بیابد، آنگاه در خانهٔ میانه رو و آنجا یک زمان بنشین، تا از آن خانه نیز بهره بیابی، آنگاه در خانهٔ گرم رو و آنجا یک زمان بنشین، تا حظ خانهٔ گرم نیز بیابی، چون گرمی گرمابه در تو اثر کرد در خلوت خانه رو و سر آنجا بشوی و باید که در گرمابه بسیار مقام نکنی و آب سخت گرم و سخت سرد بر خود نریزی، باید که معتدل باشد و اگر گرمابه خالی باشد غنیمتی بزرگ باشد، که حکما گرمابه خالی را غنیمتی دانند از جمله غنیمت‌ها‌؛ چون از گرمابه بیرون آیی موی را سخت خشک باید کردن، آنگاه بیرون رفتن، که موی تر به‌راه رفتن نه کار خردمندان باشد و از آن محتشمان و نیز از گرمابه بیرون آمده با موی تر پیش محتشمان رفتن نشاید که در شرط ادب نیست. نفع و ضرر گرمابه گفتم، اینست جمله؛ اما در گرمابه آب خوردن و فقاع خوردن از آن پرهیز کن که سخت زیان دارد و به استسقا ادا کند، مگر مخمور باشی، آنگاه روا بود که سخت اندک بخورد تسکین خمار را، تا زیان کمتر دارد، و الله اعلم بالصواب.

باب پانزدهم: اندر تمتع کردن: بدان ای پسر، اگر کسی را دوست داری در مستی و هشیاری پیوسته بدو مشغول مباش، که آن نطفه کی از تو جدا گردد معلوم‌ست که تخم جانی و شخصی بود بهر یاری‌، پس اگر کنی در مستی کن، که به مستی زیان‌کار‌تر بود؛ اما به‌وقت خمار صواب‌تر و بهتر آید و به هر وقتی که یاد آید بدان مشغول مباش، که آن بهایم بود که هر وقت شغلی نداند، هر وقت که می‌باید بکند، باید که آدمی را وقتی پیدا بود، تا فرق بود میان وی و بهایم. اما از زنان و غلامان میل خویش به یک جنس مدار، تا از هر دو گونه بهره‌ور باشی و از دوگانه یکی دشمن تو نباشد و هم‌چنانک گفتم مجامعت بسیار کردن زیان دارد‌، ناکردن نیز زیان دارد، پس هر چه کنی باید کی به اشتها کنی و به تکلف نکنی، تا زیان کمتر دارد؛ اما به‌اشتها و بی‌اشتها پرهیز در گرمای‌گرم و در سرمای‎‌سرد، که درین دو فصل زیان‌کار‌تر باشد، خاصه پیران را و از همه فصل‌ها در فصل بهار سازگارتر باشد، کی هوا معتدل باشد و چشمها را آب زیادت باشد و جهان روی به‌خوشی دارد، پس چون عالم کبیر آ{ن} چنان شود از تأثیر وی بر ما که عالم صغیر‌ست همچنان شود، طبایع که در تن ما مختلف است معتدل شود، خون اندر رگ‌ها زیادت شود، منی در پشت‌ها زیادت شود، بی‌قصدی مردم محتاج معاشرت و تمتع گردد؛ پس چون اشتها‌ی طبیعت صادق شود آنگاه زیان کمتر دارد و رگ زدن نیز همچنان، پس تا بتوانی در گرمای‎‌گرم‌، سرمای‌سرد رگ مزن و اگر خون زیادت بینی اندر تن، تسکین کن به شراب‌ها و طعام‌های موافق و مخالف چیزی مخور، در تابستان میل به غلامان کن و در زمستان میل به زنان و درین باب سخن مختصر آمد که کرا نکند.باب هفدهم: اندر خفتن و آسودن: بدان و آگاه باش ای پسر که رسم حکیمان روم آنست که از گرمابه بیرون آیند تا زمانی در مسلخ گرمابه نخسپند بیرون نیایند و هیچ قوم دیگر را این رسم نیست، اما حکما خواب را موت الاصغر خوانند، از بهر آنک چه خفته و چه مرده هیچ دو را از عالم آگاهی نیست، که این مرده‌ای است با نفَس و آن مرده‌ای است بی‌ نفس و بسیار خفتن عادت ناستوده است، تن را کاهل کند و طبع را شوریده کند و صورت روی را از حال به بی‌حالی برد، که پنج چیز است که چون به مردم رسد در حال صورت روی را متغیر کند: یکی نشاط ناگهان و یکی غم مفاجا و یکی خشم و یکی خواب و یکی مستی و ششم پیری‌ست. که چون مردم پیر شود از صورت خویش بگردد و آن نوع دیگرست، اما مردم تا خفته باشد نه در حکم زندگان بود و نه در حکم مردگان‌، چنان که بر مرده قلم نیست بر خفته نیز قلم نیست، چنانک گفتم،بیت:

اطلاعات

منبع اولیه: کیانا زرکوب

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بدان ای پسر که چون به گرمابه روی بر سیری مرو، که زیان دارد و در گرمابه نیز به جماع کردن مشغول مباش البته، خاصه در گرمابهٔ گرم.
هوش مصنوعی: حواست باشد که وقتی به حمام می‌روی، افراط نکن و زیاد نمان، چون این کار ضرر دارد. همچنین در حمام به برقراری رابطه جنسی مشغول نشو، به ویژه در حمام‌هایی که دما بالاست.
محمد بن زکریا الرازی گوید: عجب کسی که در گرمابه جماع کند و مفاجا در وقت نمیرد. اما گرمابه سخت خوب چیزی است و شاید گفت که تا حکیمان بناها نهاده‌اند از گرمابه چیزی بهتر نساخته‌اند، لیکن با همه نیکی هر روز یک‌بار نشاید رفت، تا هم تن را سود دارد و هم به عیب منسوب نگردند و به رعنایی و هر روزی سود ندارد بل کی زیان دارد که اعصاب و مفصل‌ها نرم کند و سختی وی ببرد و طبیعت عادت کند هر روز به گرمابه شدن، چون یک‌روز نیابد آن روز چون بیماری باشد و اندام‌ها درشت شود؛ پس چنان باید که هر دو روزی یک‌بار شوی و چون زمستان و تابستان در گرمابه روی اول در خانهٔ سرد یک زمان توقف کن، چنانک طبع از وی حظی بیابد، آنگاه در خانهٔ میانه رو و آنجا یک زمان بنشین، تا از آن خانه نیز بهره بیابی، آنگاه در خانهٔ گرم رو و آنجا یک زمان بنشین، تا حظ خانهٔ گرم نیز بیابی، چون گرمی گرمابه در تو اثر کرد در خلوت خانه رو و سر آنجا بشوی و باید که در گرمابه بسیار مقام نکنی و آب سخت گرم و سخت سرد بر خود نریزی، باید که معتدل باشد و اگر گرمابه خالی باشد غنیمتی بزرگ باشد، که حکما گرمابه خالی را غنیمتی دانند از جمله غنیمت‌ها‌؛ چون از گرمابه بیرون آیی موی را سخت خشک باید کردن، آنگاه بیرون رفتن، که موی تر به‌راه رفتن نه کار خردمندان باشد و از آن محتشمان و نیز از گرمابه بیرون آمده با موی تر پیش محتشمان رفتن نشاید که در شرط ادب نیست. نفع و ضرر گرمابه گفتم، اینست جمله؛ اما در گرمابه آب خوردن و فقاع خوردن از آن پرهیز کن که سخت زیان دارد و به استسقا ادا کند، مگر مخمور باشی، آنگاه روا بود که سخت اندک بخورد تسکین خمار را، تا زیان کمتر دارد، و الله اعلم بالصواب.
هوش مصنوعی: محمد بن زکریا رازی می‌گوید: عجیب است کسی که در حمام به آمیزش بپردازد و ناگهان بمیرد. البته حمام چیز بسیار خوبی است و شاید بتوان گفت که حکیمان هیچ چیز به این خوبی نساخته‌اند. اما با وجود همه نیکی‌هایش، نباید هر روز به حمام رفت، تا هم به بدن سود برسد و هم به عیب نسبت داده نشود. اگر هر روز به حمام بروید، ممکن است به اعصاب و مفاصل آسیب بزند و بدن عادت کند که روزانه حمام برود. در این صورت، اگر یک روز حمام نرود، مانند بیماری خواهد بود و اندام‌ها متورم می‌شوند. بنابراین بهتر است هر دو روز یک‌بار به حمام بروید. همچنین در زمستان و تابستان اول بیایید در یک مکان سرد کمی بمانید تا بدن از آن بهره‌مند شود، سپس به مکان میانی بروید و کمی آنجا بنشینید تا از آن خانه نیز فایده ببرید، سپس در خانه گرم بروید و مدتی در آنجا بمانید تا از گرمی بهره‌مند شوید. وقتی که گرمی حمام بر شما اثر کرد، به مکان خلوت بروید و در آنجا استحمام کنید. باید در حمام زمان طولانی نمانید و آب خیلی گرم یا خیلی سرد روی خود نریزید، بلکه آب باید معتدل باشد. اگر حمام خالی باشد، این یک نعمت بزرگ است و حکمای گذشته، حمام خالی را از جمله نعمت‌ها می‌دانند. وقتی از حمام خارج شدید، باید موهایتان را خوب خشک کنید، چون رفتن با موی خیس کار خردمندان نیست و نباید با موی خیس پیش افراد محترم بروید، چرا که این رفتار با ادب سازگار نیست. این‌ها فواید و مضرات حمام بود. همچنین در حمام باید از خوردن آب و نوشیدنی‌های دیگر پرهیز کنید، چون این کار خیلی مضر است و می‌تواند باعث بیماری شما شود، مگر اینکه مست باشید که در این صورت می‌توان کمی نوشید تا خمار را تسکین دهید و آسیب را کاهش دهید. وبا این حال خداوند بهتر می‌داند که چیست.