گنجور

شمارهٔ ۲۲ - این قطعه در مدح شمس الملّة و الدین شمس الدّین خوارزمی گوید:

ای کریمی که پایۀ قدرت
برتر از اوج چرخ گرانست
بر کریمان تو را همان شرفست
که مرا ارواح را برابدانست
ابر جود تو تا همی گرید
کشت زار امید خندان است
گشت سرما چنان که در بینی
نفس باد همچو سوهانست
شمع گردون ضعیف و اندک نور
بر مثال چراغ دزدانست
روز کوتاه چون من از سرما
زانچه بودست نیم چندانست
در دهانها فسرده آب دهان
از دم سرد همچو یخدانست
استخوانها ز لرزه در تن من
همه طقطق کنان چو دندانست
هرکرا پوستین و پشمینه ست
گردن افراز همچو حمدانست
پیش از این زمهریرموی شکاف
پنبه چون پشم پیش سندانست
دفع سرما اگر چه موی کند
زآنکه دانا و زانکه نادانست
زنخم می لرزد ار چه مرا
هرچه مویست برزنخدانست
آفتابی ز جود بر من تاب
که زسرمام پوست زندانست

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای کریمی که پایۀ قدرت
برتر از اوج چرخ گرانست
هوش مصنوعی: ای بخشنده‌ای که اساس قدرتت از بالاترین نقطه آسمان‌ها نیز فراتر است.
بر کریمان تو را همان شرفست
که مرا ارواح را برابدانست
هوش مصنوعی: در میان افراد بزرگ و آزاده، تو نیز به همان اندازه ارزش و شرافت داری که من، و روح‌های شریف را برتر از دیگران می‌دانم.
ابر جود تو تا همی گرید
کشت زار امید خندان است
هوش مصنوعی: باران رحمت تو چنان بر زمین می‌بارد که زمین‌های امید به شادابی و خرمی در آمده‌اند.
گشت سرما چنان که در بینی
نفس باد همچو سوهانست
هوش مصنوعی: سرما به قدری شدید است که نفس کشیدن در بینی مانند تیز شدن یک سوهان به نظر می‌رسد.
شمع گردون ضعیف و اندک نور
بر مثال چراغ دزدانست
هوش مصنوعی: آسمان مانند شمعی ضعیف و کم‌نور است که به اندازه‌ی چراغ دزدان روشنایی می‌دهد.
روز کوتاه چون من از سرما
زانچه بودست نیم چندانست
هوش مصنوعی: روز کوتاه مثل من، به خاطر سرما، از آنچه که بوده، نصف شده است.
در دهانها فسرده آب دهان
از دم سرد همچو یخدانست
هوش مصنوعی: در دهان‌ها آب دهان که سرد شده است، مانند یخ باقی مانده است.
استخوانها ز لرزه در تن من
همه طقطق کنان چو دندانست
هوش مصنوعی: تنم به شدت لرزیده و استخوان‌هایم به صدا درآمده‌اند، مانند دندانی که به هم برخورد می‌کند.
هرکرا پوستین و پشمینه ست
گردن افراز همچو حمدانست
هوش مصنوعی: هر کس که دارای کُت و پشمینه است، به مانند حمدان با افتخار و سربلندی است.
پیش از این زمهریرموی شکاف
پنبه چون پشم پیش سندانست
هوش مصنوعی: قبل از این، زمهریر که بر من سایه افکنده، موی شکافیده و نرم است مثل پشمی که زیر سنگ آسیاب قرار گرفته است.
دفع سرما اگر چه موی کند
زآنکه دانا و زانکه نادانست
هوش مصنوعی: دفع سرما اگر چه موی کند زآنکه دانا و زانکه نادانست این جمله می‌گوید که حتی اگر موها از سرما محافظت کنند، این موضوع به این بستگی دارد که فرد چقدر دانا یا نادان است. به عبارت دیگر، میزان آگاهی و دانش فرد تأثیرگذارتر از صرفاً داشتن مو یا پوشش است.
زنخم می لرزد ار چه مرا
هرچه مویست برزنخدانست
هوش مصنوعی: با اینکه موهایم بر روی چانه‌ام است و در ظاهر به نظر می‌رسد، اما احساسات و تردیدهایم در درونم احساس عدم ثبات و لرزش ایجاد می‌کند.
آفتابی ز جود بر من تاب
که زسرمام پوست زندانست
هوش مصنوعی: خورشیدی از بخشش بر من بتابد که سرمای زندان باعث کنده شدن پوست می‌شود.