گنجور

شمارهٔ ۷۴ - و له ایضاً یمدحه

هرکه او قوّت سخن خواهد بود
از در خسرو ز من خواهد
میرعادل مظفرالدّین آنک
بردرش آسمان وطن خواهد
آنکه دشمن چو نام او شنود
بفکند خنجر و کفن خواهد
گردن از طوق حکم او نکشد
هرکه سر را قرین تن خواهد
ابراز لطف او بصد زاری
آب روی گل و سمن خواهد
بوی خلقش شنیده باد صبا
از خدا مرگ نستران خواهد
ای که جان از هوای بندگیت
علقت خویش با بدان خواهد
گر جلال تو کسوتی دوزد
مهر را گوی پیرهن خواهد
ور ضمیر تو شمعی افروزد
ماه رخشنده را لگن خواهد
آن چنان راستی که طبع تراست
بدعا شاخ نارون خواهد
عاریت از قد بداندیشت
زلف سنبل همی شکن خواهد
شاخ خلق ترا بجنباند
باد چون طیرۀ چمن خواهد
زیور از لطف تو اوام کند
غنچه چون زیب انجمن خواهد
رقم خصمیت کشد بر وی
هرکه را چرخ ممتحن خواهد
یزک خشمت افکند در پیش
هرکجا مرگ تاختن خواهد
بهر آن خصم گردن افرازد
که سپهرش قفا زدن خواهد
نیک شرمنده ام که چون طبعت
از من بی زبان سخن خواهد
هر کرا جفت حور عین باشد
چون ز ساسی سرای زن خواهد؟
آب روی شمر بود چندانک
بحراز او لؤلؤ عدن خواهد؟
چه کنم گر بخدمتش نارم
هرچه آن رای نیک ظن خواهد
چرخ هم در کنارش اندازد
گر از او خوشۀ پرن خواهد
لطفها میکنی و نیست مرا
پای مردی که عذر من خواهد
چشم دارم که هم ز روی کرم
کرمت عذر خویشتن خواهد
زود باشد نه دیرکام چنانک
دل شاه عدو شکن خواهد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هرکه او قوّت سخن خواهد بود
از در خسرو ز من خواهد
هوش مصنوعی: هر کسی که بخواهد قدرت و توانایی در سخنوری پیدا کند، باید از درگاه من و ویژگی‌های من بهره‌مند شود.
میرعادل مظفرالدّین آنک
بردرش آسمان وطن خواهد
هوش مصنوعی: میرعادل مظفرالدین کسی است که در روزگار خود به عنوان یک شخصیت برجسته شناخته می‌شود و در آینده به عنوان یکی از نمایندگان آسمانی سرزمین خود شناخته خواهد شد.
آنکه دشمن چو نام او شنود
بفکند خنجر و کفن خواهد
هوش مصنوعی: کسانی که در مواجهه با دشمن نام او را می‌شنوند، در دل خود آمادگی برای جنگ و نبرد پیدا می‌کنند و آماده می‌شوند تا اقدام کنند.
گردن از طوق حکم او نکشد
هرکه سر را قرین تن خواهد
هوش مصنوعی: هر کسی که می‌خواهد سرش همراه با تنش باشد، نباید از فرمان او سرپیچی کند.
ابراز لطف او بصد زاری
آب روی گل و سمن خواهد
هوش مصنوعی: محبت و نوازش او به اندازه‌ای است که حتی با یکصد آغوش و اشک، می‌تواند روح و تازگی گل و یاسمن را زنده کند.
بوی خلقش شنیده باد صبا
از خدا مرگ نستران خواهد
هوش مصنوعی: بوی موجودات او به وسیله باد صبا از جانب خدا می‌رسد و نشانه‌ای از مرگ و فراق خواهد بود.
ای که جان از هوای بندگیت
علقت خویش با بدان خواهد
هوش مصنوعی: ای کسی که جانت به عشق بندگی من وابسته است، می‌خواهی که با افراد نادرست و بد همراهی کنی.
گر جلال تو کسوتی دوزد
مهر را گوی پیرهن خواهد
هوش مصنوعی: هرگاه جلال و شکوه تو باعث شود که کسی عشق و محبت را از تو بگیرد، باید بداند که این کار او در نهایت به خود او آسیب خواهد زد.
ور ضمیر تو شمعی افروزد
ماه رخشنده را لگن خواهد
هوش مصنوعی: اگر در دل تو شعله‌ای روشن شود، آن‌گاه چهره‌ات مانند ماهی درخشان خواهد شد.
آن چنان راستی که طبع تراست
بدعا شاخ نارون خواهد
هوش مصنوعی: اگر شما به راستی و صداقت رفتار کنید، همچنان که طبیعت شماست، دعا و درخواست‌های شما به نتیجه خواهد رسید و به بار خواهد نشست.
عاریت از قد بداندیشت
زلف سنبل همی شکن خواهد
هوش مصنوعی: زلف سنبل که به طور عاری و قرضی از موی بلند زیبا به دست آمده، ممکن است به افکار منفی و بداندیشی اشاره کند که باعث شکستن و آسیب دیدن آن زیبایی می‌شود. به نوعی، این جمله به تأثیرات منفی افکار و نگرش‌ها بر زیبایی و نعمت‌هایی که داریم اشاره دارد.
شاخ خلق ترا بجنباند
باد چون طیرۀ چمن خواهد
هوش مصنوعی: باد به گونه‌ای وزیدن می‌گیرد که شاخ گل‌ها را حرکت می‌دهد، مانند پرنده‌ای که برای پرواز آماده می‌شود و چمن را به جنبش درمی‌آورد.
زیور از لطف تو اوام کند
غنچه چون زیب انجمن خواهد
هوش مصنوعی: زیور و زینت به زیبایی تو وابسته است، مانند غنچه‌ای که با لطف تو، می‌خواهد در جمعی از زیبارویان خود را معرفی کند.
رقم خصمیت کشد بر وی
هرکه را چرخ ممتحن خواهد
هوش مصنوعی: هر کس که در زندگی با چالش‌ها و مشکلاتی روبه‌رو شود، در واقع در آزمون و امتحان زندگی قرار گرفته است و این مشکلات نشان‌دهنده‌ی جهتی از برخوردهای سرنوشت و تقدیر با او هستند.
یزک خشمت افکند در پیش
هرکجا مرگ تاختن خواهد
هوش مصنوعی: هر جا که مرگ خواهد حمله کند، خشم تو مانند یزک (طوفان) در جلو آن قرار می‌گیرد.
بهر آن خصم گردن افرازد
که سپهرش قفا زدن خواهد
هوش مصنوعی: برای آن دشمنی که آسمان می‌خواهد به او پشت بکند و او را نادیده بگیرد، باید به خود ببالد و قدرتش را نشان دهد.
نیک شرمنده ام که چون طبعت
از من بی زبان سخن خواهد
هوش مصنوعی: من شرمنده‌ام که طبیعت تو از من بی‌زبان صحبت می‌کند.
هر کرا جفت حور عین باشد
چون ز ساسی سرای زن خواهد؟
هوش مصنوعی: هر کس که جفت حوریه‌ای برایش فراهم باشد، وقتی به سمت این دنیا و زنی که انسان است می‌رود، چه خواهد کرد؟
آب روی شمر بود چندانک
بحراز او لؤلؤ عدن خواهد؟
هوش مصنوعی: آبرو و اعتبار شمر به قدری زیاد است که اگر او در دریا قرار گیرد، مرواریدهای عدن از دل آب بیرون می‌آیند.
چه کنم گر بخدمتش نارم
هرچه آن رای نیک ظن خواهد
هوش مصنوعی: چه کنم اگر در خدمت او ناراحت شوم، در حالی که او هرطور که بخواهد فکر خوبی خواهد کرد؟
چرخ هم در کنارش اندازد
گر از او خوشۀ پرن خواهد
هوش مصنوعی: اگر خوشبختی و خوش‌شانسی در کنار کسی باشد، حتی چرخ زمان نیز به او کمک می‌کند و او را به موفقیت می‌رساند.
لطفها میکنی و نیست مرا
پای مردی که عذر من خواهد
هوش مصنوعی: تو با مهربانی‌هایت به من لطف می‌کنی، اما من قادر به پذیرش عذرخواهی یا درخواست عذر تو نیستم.
چشم دارم که هم ز روی کرم
کرمت عذر خویشتن خواهد
هوش مصنوعی: من چشمی دارم که با لطف و بزرگواری تو، از خودم عذرخواهی خواهد کرد.
زود باشد نه دیرکام چنانک
دل شاه عدو شکن خواهد
هوش مصنوعی: به زودی اتفاقی خواهد افتاد و این موضوع دیر نخواهد بود. به گونه‌ای که دل پادشاه، که مانند یک حریف قدرتمند است، از دشمنانش پیروز خواهد شد.