شمارهٔ ۶۴ - ایضاً له
ای بزرگی که دست تریبتت
پای اقبال استوار کند
سایۀ مهر و مایۀ کینت
ماه را فربه و نزار کند
خواجۀ چرخ با همه شهرت
بغلامیت افتخار کند
لطف تو غنچه سازد از پیکان
خشمت از آب ذوالفقار کند
هر چه افلاک در نهان دارد
سر کلک تو آشکار کند
امر تو خاک را برقص آرد
نهی تو باد را حصار کند
هر زمان دست بخشش تو بزر
کار یک شهر چون نگار کند
همه از کیسۀ کفت باشد
هر چه باد خزان نثار کند
تند بادی که قهرت انگیزد
روی خورشید خاکسار کند
بوی ورنگی که لطفت آمیزد
و سمه در ابروی بهار کند
دیرها شد که بنده زادۀ تو
هر شبی ناله های زار کند
مانده بی نام و نان که مولانا
از پی او چه اختیار کند
چند در انتظار این هر دو
چشم اومید را چهار کند
انتظارش مده که آتش و آب
نکند آنچه انتظار کند
اوّلین لقمه استخوانش مده
کش دهان امل فگار کند
مینوازش لطف چندان کو
خو فرا جور روزگار کند
اگرش تربیت کنی چه شود؟
کرمت این چنین هزار کند
متبرّم مشو ازین داعی
ورچه ابرام بی شمار کند
با چنین دخل و خرج از کرمت
نکند کدیه، پس چه کار کند؟
دست انعام بر سرش میدار
ورنه ترتیب پا فزار کند
شمارهٔ ۶۳ - و قال ایضاً یمدحه: ای صاحبی که دامن جان پرگهر کندشمارهٔ ۶۵ - وقال ایضآ یمدحه ویصف القصر: اساس قصر ازین خوبتر توان افکند
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای بزرگی که دست تریبتت
پای اقبال استوار کند
هوش مصنوعی: ای بزرگمردی که با تربیت تو، دست خوشبختی و موفقیت به شکل استواری در میآید.
سایۀ مهر و مایۀ کینت
ماه را فربه و نزار کند
هوش مصنوعی: زیر سایه محبت و باطن دشمنی تو، ماه به طرز عجیبی فربه و ضعیف میشود.
خواجۀ چرخ با همه شهرت
بغلامیت افتخار کند
هوش مصنوعی: رئیس و مدیر بزرگ، با تمام شهرت و مقامش، به خدمتگزاری و اطاعت از کسی افتخار میکند.
لطف تو غنچه سازد از پیکان
خشمت از آب ذوالفقار کند
هوش مصنوعی: محبت و مهربانی تو باعث میشود که حتی سختیها و تندیهای تو، همچون سلاحهای خطرناک، به زیبایی و نرمی تبدیل شوند.
هر چه افلاک در نهان دارد
سر کلک تو آشکار کند
هوش مصنوعی: هر چیزی که در آسمانها وجود دارد و به طور پنهان است، با نبوغ و خلاقیت تو به روشنی و وضوح نمایان میشود.
امر تو خاک را برقص آرد
نهی تو باد را حصار کند
هوش مصنوعی: فرمان تو چنان قدرتی دارد که میتواند خاک را به رقص درآورد و نبودن تو میتواند باد را به دام اندازد.
هر زمان دست بخشش تو بزر
کار یک شهر چون نگار کند
هوش مصنوعی: هر بار که تو با بخشش و مهربانی به کمک میافتی، حال و روز یک شهر تغییر میکند و نما و زیبایی آن تغییر مییابد.
همه از کیسۀ کفت باشد
هر چه باد خزان نثار کند
هوش مصنوعی: همه چیزهایی که به ما میرسند، از منابع و تاثیرات بیرونی هستند و ما تنها دریافتکننده آنها هستیم.
تند بادی که قهرت انگیزد
روی خورشید خاکسار کند
هوش مصنوعی: باد تندی که از شدت خشم تو به وجود میآید، میتواند چهرهی خورشید را تحت تاثیر قرار دهد و آن را به زمین خاکی و خوار تبدیل کند.
بوی ورنگی که لطفت آمیزد
و سمه در ابروی بهار کند
هوش مصنوعی: عطر و رنگی که لطافت تو را با خود دارد و بهار را در ابرویت زیباتر میکند.
دیرها شد که بنده زادۀ تو
هر شبی ناله های زار کند
هوش مصنوعی: مدت زیادی است که من، که بندهٔ تو هستم، هر شب با صدای غمگین ناله میزنم.
مانده بی نام و نان که مولانا
از پی او چه اختیار کند
هوش مصنوعی: در اینجا به شخصی اشاره میشود که بدون نام و نان در حال سرگردانی است. مولانا در تلاش است تا برای او اقدامی انجام دهد یا کمکی کند، اما وضعیت او به گونهای است که اختیار کارهایی که باید انجام دهد را ندارد. به نوعی، این وضعیت نشاندهنده احساس عمیق ناامیدی و نیاز به راهنمایی و حمایت است.
چند در انتظار این هر دو
چشم اومید را چهار کند
هوش مصنوعی: چندین بار برای دیدن امیدی که در این دو چشم نهفته است، منتظر ماندهایم.
انتظارش مده که آتش و آب
نکند آنچه انتظار کند
هوش مصنوعی: منتظر نباش که او از پسِ مشکلات بربیاید و کارهای غیرممکنی انجام دهد، زیرا نمیتواند مانند آتش و آب به طور همزمان عمل کند.
اوّلین لقمه استخوانش مده
کش دهان امل فگار کند
هوش مصنوعی: اولین لقمه را به او نده، چون ممکن است او را از پای درآورد و به دردسر بیندازد.
مینوازش لطف چندان کو
خو فرا جور روزگار کند
هوش مصنوعی: به من محبت کن و مرا از سختیهای زندگی رها کن.
اگرش تربیت کنی چه شود؟
کرمت این چنین هزار کند
هوش مصنوعی: اگر او را تربیت کنی چه فایدهای دارد؟ خوبی و بزرگی تو میتواند هزاران مورد را تحت تاثیر قرار دهد.
متبرّم مشو ازین داعی
ورچه ابرام بی شمار کند
هوش مصنوعی: از پذیرش این دعوت خودداری نکن، حتی اگر به روشهای مختلف تکرار شود.
با چنین دخل و خرج از کرمت
نکند کدیه، پس چه کار کند؟
هوش مصنوعی: با این وضعیت دخل و خرج، با مهربانیات چه کمکی میتوانی به کسی بکنی، پس در چنین شرایطی چه باید کرد؟
دست انعام بر سرش میدار
ورنه ترتیب پا فزار کند
هوش مصنوعی: اگر دست مهربانی بر سر او بگذاری، او را آرام میکنی و گرنه میتواند با پاهایش به تندی رفتار کند.