گنجور

شمارهٔ ۱۷۹ - فی النصیحة ویتخلص بمدح الامام شهاب الدین السهروردی

دلابکوش که باقی عمردریایی
که عمرباقی ازین عمر برگذریابی
زسوزسینه طلب آب روی،اگرطلبی
که همچو شمع ازآن سوز تاج سریابی
زسربرون کن این حشوهای توبرتو
گذر زچنبرگردون دون مگریابی
بآب علم بپروردرخت ایمان را
نگاه کن که از آن چند باروبر یابی
بباغ امرخرام ازمضیق عالم خلق
که هرچه آرزوی تست،ماحضر یابی
زدرگه عظمت بردرست حلقۀ چرخ
که حلقه راهمه جاخودبرون در یابی
حقیقت همه چیزی چنان که هست بدان
که تامقام خودازجمله بر زبر یابی
توگرزخویش برآیی ودرجهان نگری
اگرچه عرش مجیدست،مختصر یابی
وگر توگام چوپرگار با حساب آری
محیط دایرۀ چرخ بی سپر یابی
زغایت طلب تست ناز دنیی دون
چوکم طلب کنی آنگاه بیشتر یابی
زهرچه جستن آن می کند ترامشغول
فراغت تو از آن بهترست اگر یابی
کنون چوقانع گشتی کزین جهان فراخ
بصدبلاچوخران جای خواب وخوریابی
عذاب جان گرامی مده به کمترچیز
که این قدر را بی اینهمه خطریابی
بهرزه بانگ چه داری چودردمندنه ای؟
تودرد جوی که درمانش براثر یابی
گهردرون صدف باشدوصدف دربحر
توروی بحرندیدی کجا گهر یابی؟
برآیدازدل تودودآتش طغیان
چولاله گر بمثل آب برجگر یابی
کشی زسنگدلی همچو کوه سربه فلک
زسنگ ریزه یی ا رطرف برکمر یابی
چوشیرمادرخون پدرحلال کنی
بگاه کینه اگردست بر پدر یابی
اگرچه پشت خود اندر رکوع خم ندهی
که خویشتن راترسی که بی خطر یابی
زحرص همچو ترازو ز چرخ سوی زمین
معلقی زنی اریک قراضه زر یابی
سری که می ننهی برزمین زبهرسجود
بآب دربری از بهر ماهی ار یابی
چنان بعالم صورت دلت برآشفتست
که گر بعالم معنی رسی،صور یابی
طواف گاه توبرگرد عالم صورست
چو اینقدر طلبی لاشک این قدریابی
چو مطمح نظرتوجهان قدس شود
وجود را همه خاشاک رهگذر یابی
چنان مباش که گرراه حس فروگیرند
توخویشتن را یکباره کور وکر یابی
بپای فکرسفرکن درآفرینش خویش
بسا غنیمتها کاندرین سفری ابی
ترا بملک ابد تهنیت کنم روزی
که تو بمردی برخویشتن ظفر یابی
بذوق توسخن حق اگرچه تلخ بود
فروبرش که ازآن لذت شکر یابی
کشیده داربدست ادب عنان نظر
که فتنۀ دل از آمد شد نظر یابی
زتیرشیطان زنهار،گوش داردوچشم
هلاک گردی ار آن تیر کارگر یابی
نظر بهرچه نه از راه اعتبار کنی
اگربگل نگری خار در بصریابی
توبس عزیزی،خودراچنین ذلیل مکن
کزاین گزندکشیوازآن ضرریابی
زبهر نان چو تنورت دل آتشین نکند
زآب چشمۀ حکمت گرآبخوریابی
تومست غفلتی ازحالخودتراچه خبر؟
بصبح مرگ ازاحوال خودخبریابی
کژی مکن چوکمان تات خیره پی نزنند
چوتیر راست روی کن که بال و پر یابی
به قفل خواب درچشم ودل مکن دربند
مگرگشایشی ازنفحۀ سحر یابی
زخودتهی شو و بارگران خلق بکش
که تا چو کشتی،دریا فرود یابی
توخودکجایی وبینایی توکو؟تا تو
زپر پشه کتابی پر از عبر یابی
زجیب خلق کنی دست اعتراض جدا
چودامن همه درقبضۀ قدر یابی
بساز با بدو نیک زمان که تادوسه دوز
نه نقش بینی ازین ونه زان اثر یابی
مباش غره بایام کامرانی وعیش
که تاتو چشم زنی کارها دگر یابی
نظر بیفکن ازین اعتبارامروزین
ببین که فردا خود را چه معتبر یابی
بس آبروی که فرداتوچشم خواهی داشت
زآب دیده گر امروز روی تر یابی
بناگزیر قناعت کن و فضول مجوی
که تاازین همه بیهوده ها گذر یابی
نظر بتاج کرامت کن و بحضرت قدس
چونرگس اربه مثل رنجی ازسهر یابی
گرت بلایی آیدبروی خوش میباش
که گه بود بلا را بلا سپریابی
ندیده یی که چورنج از عسل پدیدآید
شفا بواسطۀ زخم نیشتریابی
زدین فروختن آن مایه کرده یی حاصل
که تاقبولی ازین قوم عشوه گریابی
بهرزه بار خران می کشی،کرا نکند
که هرکجا که کرا دین بوده دو خر یابی
زعشق پایۀ انسان بترک جان گفتست
هرآنچه آنراازجنس جانوریابی
توازدنائت همت،هزارحیله کنی
که خشم وشهوت ایشان بخویش دریابی
مراد دنیی و دین هر دو ضدیکدگرند
تراهوس که بهمشان چگونه دریابی
حصول لذت این، فوت لذت آنست
یکی چوترک کنی،ذوق آن دگریابی
بچشم علت توهرچه هست معیوبست
درست وراست نگرتا همه هنریابی
برین صفت که توگم کرده یی طریق نجات
زپیروی بزرگان راهبریابی
ازاین بزرگان امروزدرزمانه یکیست
که مثل اونه همانا ببحر و بر یابی
شهاب دین،عمرسهروردی،آن ره رو
که ازمسالک اودیو برحذر یابی
حشاشۀ رمق ملتست در یابش
که این سعادت هرچند زودتر یابی
امام وقدوۀ اقطاب ثالث العمرین
که خاک پایش برجبهت قمر یابی
کجا فتوت اوخوان تربیت فکند
نوالۀ دهن ذره قرص خور یابی
چوموج قلزم طبعش گهر بر اندازد
بحاررا توم شمرتر از شمر یابی
درر زبحرکه یابی شگفت نیست بیا
ببین حدیثش تابحر در درر یابی
بآبروی چنین خواجه یی توسل کن
مگررهایی ازآتش سقر یابی
مدد زهمت اوخواه در ریاضت نفس
چوجنگ دیوکنی یاری از عمر یابی
دربهشت بروی دل تو باز کنند
گرآستانۀ عالیش مستقر یابی
اگر توبیخ ارادت فرو بری بدرش
زشاخ تربیتش گونه گون ثمر یابی
محیط شد بتو آفات مهلک ازچپ وراست
بکوش کز کنف همتش مفر یابی
بجز بواسطۀ کشتی هدایت او
زموج لجۀ آفات کی عبر یابی؟
بچشم دانش درذات اوتأمل کن
که تا ملک را درصورت بشر یابی
زسرلفظ نبوت دراندرون دلش
بسا ذخایرحکمت که مدخر یابی
علوم عالم غیب ازتواقتباس کنند
زشعلۀ نفسش گر تو یک شرر یابی
زخاک پایش تاجی بساز و بر سر نه
که تا زخیل ملک گرد خود حشر یابی
زدامن کرمش بر مداردست طلب
که هرچه آرزوی تست سربسریابی
کلاه او نه باندازۀ سر چو توییست
توجهدکن که بجای کله کمر یابی
چواین مساعدت ازدولتت میسرنیست
که برملارمت خدمتش ظفر یابی
زنظم خویش دعایی بدان جناب فرست
زالفت کرمش بهره یی مگر یابی
سعادت ابدی برسرت نثارکنند
اگرقبولی ازآن صدرنامور یابی

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دلابکوش که باقی عمردریایی
که عمرباقی ازین عمر برگذریابی
هوش مصنوعی: عزیزم، سعی کن از زندگی خود بهترین بهره را ببری، چرا که این عمر که برایت باقی مانده، همچون دریایی عمیق است و ممکن است به سرعت سپری شود.
زسوزسینه طلب آب روی،اگرطلبی
که همچو شمع ازآن سوز تاج سریابی
هوش مصنوعی: از دل سوخته‌ام خواستار آب روی توام. اگر خواسته‌ام، باید مانند شمعی باشد که با سوزش، سرانجام به روشنایی می‌رسد.
زسربرون کن این حشوهای توبرتو
گذر زچنبرگردون دون مگریابی
هوش مصنوعی: از افکار بی‌مورد و اضافه خود خارج شو و از دایره‌ی محدودیت‌ها و مشکلات کوچک زندگی بگذر تا به چیزهای بزرگ‌تر و ارزشمندتر دست یابی.
بآب علم بپروردرخت ایمان را
نگاه کن که از آن چند باروبر یابی
هوش مصنوعی: به آب دانش، درخت ایمان را پرورش بده و ببین که از آن چه میوه‌ها و ثمرات خوبی به دست می‌آید.
بباغ امرخرام ازمضیق عالم خلق
که هرچه آرزوی تست،ماحضر یابی
هوش مصنوعی: اوقات خوش و لذت‌ها را از محدودیت‌های دنیای مخلوق فراتر ببرید، چراکه هر چیزی را که بخواهید، در حضور شما قرار خواهد گرفت.
زدرگه عظمت بردرست حلقۀ چرخ
که حلقه راهمه جاخودبرون در یابی
هوش مصنوعی: از درگاه بزرگی و مقام بالا به روشنی می‌توانی شناخت پیدا کنی، چون وقتی به دور دایره و چرخ زندگی نظر کنی، در هر جا خود را پیدا خواهی کرد.
حقیقت همه چیزی چنان که هست بدان
که تامقام خودازجمله بر زبر یابی
هوش مصنوعی: حقیقت هر چیزی را به شکل واقعی آن بشناس و درک کن تا بتوانی جایگاه خود را به درستی درک کنی و به بالاترین درجه برسی.
توگرزخویش برآیی ودرجهان نگری
اگرچه عرش مجیدست،مختصر یابی
هوش مصنوعی: اگر با خویشتن خویش روبرو شوی و به جهان نگاه کنی، حتی اگر بالاترین مقام‌ها و جایگاه‌ها را داشته باشی، در نهایت به حقیقتی ساده و روشن می‌رسی.
وگر توگام چوپرگار با حساب آری
محیط دایرۀ چرخ بی سپر یابی
هوش مصنوعی: اگر قدم‌های خود را با دقت و حساب پیش بری، در آن صورت محیط دایره‌ی زندگی‌ات را بدون هیچ حفاظی خواهی دید.
زغایت طلب تست ناز دنیی دون
چوکم طلب کنی آنگاه بیشتر یابی
هوش مصنوعی: اگر از نعمت‌های دنیای ناچیز طلب کنی، ناز و افاده می‌کنی، اما اگر از دل و جان طلب کنی، آن‌گاه به چیزهای بیشتری دست پیدا خواهی کرد.
زهرچه جستن آن می کند ترامشغول
فراغت تو از آن بهترست اگر یابی
هوش مصنوعی: هر چیزی که انسان به دنبال آن می‌رود، خواهان و جستجویش است، اما آرامش و آسایش تو از آن چه می‌جویی، ارزشمندتر و بهتر است، اگر بتوانی آن را پیدا کنی.
کنون چوقانع گشتی کزین جهان فراخ
بصدبلاچوخران جای خواب وخوریابی
هوش مصنوعی: حالا که از این دنیا به وفور و راحتی برخوردار شدی، مانند افرادی که به زحمت و در سختی زندگی می‌کنند، دیگر نمی‌توانی جایی برای آسایش و خوراک پیدا کنی.
عذاب جان گرامی مده به کمترچیز
که این قدر را بی اینهمه خطریابی
هوش مصنوعی: عذاب و ناراحتی را برای چیزهای بی‌اهمیت به جان عزیزت تحمیل نکن، چون این میزان ناراحتی ارزش ندارد و بهتر است از خطراتی که به همراه دارد، دوری کنی.
بهرزه بانگ چه داری چودردمندنه ای؟
تودرد جوی که درمانش براثر یابی
هوش مصنوعی: چرا صدای تو بیهوده است در حالی که درد و رنجی در دل داری؟ خودت باید در جستجوی درمانی باشی که اثرش را پیداکنی.
گهردرون صدف باشدوصدف دربحر
توروی بحرندیدی کجا گهر یابی؟
هوش مصنوعی: به درون صدف برو و صدف را در دریا قرار بده، آیا دریا را دیده‌ای که کجا می‌توانی مروارید پیدا کنی؟
برآیدازدل تودودآتش طغیان
چولاله گر بمثل آب برجگر یابی
هوش مصنوعی: اگر دل تو از عشق شعله‌ور شود، مانند آتش در طغیان، پس مثل جوی آب به آرامی به دل می‌رسد.
کشی زسنگدلی همچو کوه سربه فلک
زسنگ ریزه یی ا رطرف برکمر یابی
هوش مصنوعی: اگر به خاطر سنگدلی و بی‌رحمی به تو آسیب برسانند، شجاعت و استقامت خود را حفظ کن و مانند کوه استوار باش. آن سنگریزهای کوچک که بر کمر تو هستند، نمی‌توانند تو را از پا درآورند.
چوشیرمادرخون پدرحلال کنی
بگاه کینه اگردست بر پدر یابی
هوش مصنوعی: اگر به خاطر کینه‌ورزی به پدرت آسیب برسانی، مانند این است که شیر مادر خود را بر روی خون پدرت حلال کرده‌ای.
اگرچه پشت خود اندر رکوع خم ندهی
که خویشتن راترسی که بی خطر یابی
هوش مصنوعی: اگرچه در حال رکوع، پشت خود را خم نمی‌کنی تا به خودت آسیب نرسانی، اما بدان که با احتیاط بیشتر، می‌توانی به آرامش و امنیت برسی.
زحرص همچو ترازو ز چرخ سوی زمین
معلقی زنی اریک قراضه زر یابی
هوش مصنوعی: از روی حرص و طمع، مانند ترازویی که از آسمان به سمت زمین آویزان است، می‌دانی که در نهایت به چیزهای زودگذری دست می‌یابی.
سری که می ننهی برزمین زبهرسجود
بآب دربری از بهر ماهی ار یابی
هوش مصنوعی: هرگاه سر خود را برای سجده به زمین می‌گذاری، باید بدانی که این عمل تنها به خاطر عبادت خداست و اگر در این مسیر به چیزی دست یافتی، باید آن را به یاد خدا و به خاطر او به‌دست آورده باشی.
چنان بعالم صورت دلت برآشفتست
که گر بعالم معنی رسی،صور یابی
هوش مصنوعی: دلت به قدری در دنیا و ظواهر آن معلق شده که اگر به عمق معنا برسی، متوجه زیبایی‌های واقعی خواهی شد.
طواف گاه توبرگرد عالم صورست
چو اینقدر طلبی لاشک این قدریابی
هوش مصنوعی: گردش و طواف در اطراف تو، نمادی از دنیای اشکال و صورت‌هاست. اگر اینقدر مشتاق هستی، بدون شک به همین اندازه هم به حقیقت نزدیک خواهی شد.
چو مطمح نظرتوجهان قدس شود
وجود را همه خاشاک رهگذر یابی
هوش مصنوعی: زمانی که توجه و نظر تو به عالم ملکوت و معانی والای آن معطوف شود، در آن صورت همه چیزهای بی‌ارزش و ناچیز اطرافت را تنها به‌عنوان موانع و زباله‌هایی در مسیر خود خواهی دید.
چنان مباش که گرراه حس فروگیرند
توخویشتن را یکباره کور وکر یابی
هوش مصنوعی: چنان نباش که اگر حس‌ها و درک‌هات را کنار بگذاری، ناگهان خودت را در تاریکی و خاموشی پیدا کنی.
بپای فکرسفرکن درآفرینش خویش
بسا غنیمتها کاندرین سفری ابی
هوش مصنوعی: به فکر سفر بپرداز و در آفرینش خود تأمل کن؛ چرا که در این سفر، فرصت‌های بسیار زیادی برای بهره‌برداری وجود دارد.
ترا بملک ابد تهنیت کنم روزی
که تو بمردی برخویشتن ظفر یابی
هوش مصنوعی: به تو تبریک می‌گویم در روزی که خود را پیروز در زندگی می‌دانی، حتی اگر آن روز روز مرگت باشد.
بذوق توسخن حق اگرچه تلخ بود
فروبرش که ازآن لذت شکر یابی
هوش مصنوعی: اگرچه سخن حق ممکن است تلخ و ناگوار باشد، اما با رضایت و شوق آن را بپذیر و درک کن، چون از این پذیرش به لذت و شیرینی‌ای دست خواهی یافت.
کشیده داربدست ادب عنان نظر
که فتنۀ دل از آمد شد نظر یابی
هوش مصنوعی: با دقت و ادب به تماشای دنیا بنشین و همواره مراقب باش تا از آثار عاشقانه و فتنه‌های دل دور بمانی.
زتیرشیطان زنهار،گوش داردوچشم
هلاک گردی ار آن تیر کارگر یابی
هوش مصنوعی: از تیر شیطان دوری کن، چون او گوش و چشمی دارد. اگر آن تیر به تو اصابت کند، هلاک خواهی شد.
نظر بهرچه نه از راه اعتبار کنی
اگربگل نگری خار در بصریابی
هوش مصنوعی: اگر به چیزی با دیده‌ی اعتبار و ارزش نگاه نکنی، حتی در زیبایی یک گل هم می‌توانی خاری را ببینی.
توبس عزیزی،خودراچنین ذلیل مکن
کزاین گزندکشیوازآن ضرریابی
هوش مصنوعی: تو برای من عزیز هستی، پس خودت را به این شکل کوچک و حقیر نکن، که از این آسیب و زخم مواجه خواهی شد و ضرر خواهی کرد.
زبهر نان چو تنورت دل آتشین نکند
زآب چشمۀ حکمت گرآبخوریابی
هوش مصنوعی: برای تهیه نان، اگر دل آتشین نداشته باشی، مانند تنوری که روشن نیست، مشکل خواهی داشت. اگر از چشمه حکمت بهره‌مند شوی، آن را باید با آب آن پر کنی تا مفید باشد.
تومست غفلتی ازحالخودتراچه خبر؟
بصبح مرگ ازاحوال خودخبریابی
هوش مصنوعی: تو در غفلت به سر می‌بری، آیا از حال خود خبر داری؟ در صبح مرگ، از حالت چه اطلاعی خواهی داشت؟
کژی مکن چوکمان تات خیره پی نزنند
چوتیر راست روی کن که بال و پر یابی
هوش مصنوعی: اگر به راه نادرست بروی، کسی تو را نمی‌بیند. اما اگر به درستی گام برداری، می‌توانی به موفقیت و قدرت دست یابی.
به قفل خواب درچشم ودل مکن دربند
مگرگشایشی ازنفحۀ سحر یابی
هوش مصنوعی: به خواب و دل خود اجازه نده که به هم بسته شوند و در بند بیفتند، مگر این که صبحگاهی همراه با فرجی و گشایشی را تجربه کنی.
زخودتهی شو و بارگران خلق بکش
که تا چو کشتی،دریا فرود یابی
هوش مصنوعی: برای رهایی از بار سنگین مشکلات زندگی، از خودخواسته‌هایت کم کن و به دیگران کمک کن، زیرا با این کار می‌توانی به آرامش و آزادی دست یابی.
توخودکجایی وبینایی توکو؟تا تو
زپر پشه کتابی پر از عبر یابی
هوش مصنوعی: تو کجایی و چه بینایی داری؟ تو را کجا می‌توان یافت؟ تا وقتی که از بدن خود جدا شده‌ای، کتابی پُر از پند و عبرت را در دست داری.
زجیب خلق کنی دست اعتراض جدا
چودامن همه درقبضۀ قدر یابی
هوش مصنوعی: از دل مردم کم کن اعتراض را، چون دامن همه در دست تقدیر است.
بساز با بدو نیک زمان که تادوسه دوز
نه نقش بینی ازین ونه زان اثر یابی
هوش مصنوعی: زمانی خوب بساز و به خوبی از این دنیا بگذران، چون ممکن است در چند روز دیگر نه از این دنیا نشانی ببینی و نه از آن.
مباش غره بایام کامرانی وعیش
که تاتو چشم زنی کارها دگر یابی
هوش مصنوعی: به این فکر نباش که همیشه خوشحال و موفق خواهی بود، زیرا ممکن است به زودی شرایط تغییر کند و با چالش‌هایی روبرو شوی.
نظر بیفکن ازین اعتبارامروزین
ببین که فردا خود را چه معتبر یابی
هوش مصنوعی: به این موضوع فکر کن که چگونه از اهمیت و ارزش کنونی خود غافل نشوی و ببین که در آینده چه جایگاهی برای خود ایجاد خواهی کرد.
بس آبروی که فرداتوچشم خواهی داشت
زآب دیده گر امروز روی تر یابی
هوش مصنوعی: اگر امروز چهره‌ات نمناک باشد و غم بر چشمانت حکومت کند، باید بدانی که در آینده آبرو و اعتبار بسیاری خواهی داشت.
بناگزیر قناعت کن و فضول مجوی
که تاازین همه بیهوده ها گذر یابی
هوش مصنوعی: برای رسیدن به آرامش، باید به قناعت راضی شوی و از خواسته‌های اضافی دوری کنی تا بتوانی از ناپایداری‌ها و حواشی زندگی عبور کنی.
نظر بتاج کرامت کن و بحضرت قدس
چونرگس اربه مثل رنجی ازسهر یابی
هوش مصنوعی: به مهربانی نگاه کن و مانند گیاهی در سرزمین پاکی، از دردها و رنج‌های زندگی رهایی یاب.
گرت بلایی آیدبروی خوش میباش
که گه بود بلا را بلا سپریابی
هوش مصنوعی: اگر بلایی بر تو وارد شود، خوب است که خوش‌خلق باشی؛ زیرا ممکن است روزی بلا از تو دور شود و به خوبی از آن عبور کنی.
ندیده یی که چورنج از عسل پدیدآید
شفا بواسطۀ زخم نیشتریابی
هوش مصنوعی: آیا تا به حال دیده‌ای که از عسل، زخم‌ها التیام می‌یابند و درمان می‌شوند؟
زدین فروختن آن مایه کرده یی حاصل
که تاقبولی ازین قوم عشوه گریابی
هوش مصنوعی: با بی‌اعتنا کردن به آنچه که به دست آورده‌ای، تو همچون کسی درآمدی را به بهایی ناچیز فروخته‌ای، که از این مردم هیچ‌گونه عشوه‌گری و زیبایی را نمی‌توانی ببینی و بپذیری.
بهرزه بار خران می کشی،کرا نکند
که هرکجا که کرا دین بوده دو خر یابی
هوش مصنوعی: تو بار گران و بی‌ارزشی را به دوش می‌کشی. چه کسی اهمیت می‌دهد که هر کجا که تو بروی، دو الاغ هم در آنجا پیدا می‌شود؟
زعشق پایۀ انسان بترک جان گفتست
هرآنچه آنراازجنس جانوریابی
هوش مصنوعی: در عشق، پایه و اساس انسان به گونه‌ای است که هر چیزی که به نوعی از زندگی و روحیه انسانی برخوردار باشد، با آن ارتباط می‌گیرد و احساسات عمیق را بروز می‌دهد.
توازدنائت همت،هزارحیله کنی
که خشم وشهوت ایشان بخویش دریابی
هوش مصنوعی: اگر همت و اراده‌ات را قوی کنی، می‌توانی با هزار ترفند خشم و شهوت آنها را به خود جلب کنی.
مراد دنیی و دین هر دو ضدیکدگرند
تراهوس که بهمشان چگونه دریابی
هوش مصنوعی: دنیا و دین هر کدام به نوعی با هم در تضاد هستند. بنابراین بهتر است بفهمی که چگونه می‌توان بین این دو رابطه برقرار کرد.
حصول لذت این، فوت لذت آنست
یکی چوترک کنی،ذوق آن دگریابی
هوش مصنوعی: اگر از لذت یک چیز بهره‌مند شوی، ممکن است لذت چیز دیگری را از دست بدهی. اگر کمی از لذت اولی صرف‌نظر کنی، می‌توانی لذت دومی را درک کنی و از آن بهره‌مند شوی.
بچشم علت توهرچه هست معیوبست
درست وراست نگرتا همه هنریابی
هوش مصنوعی: چشمان تو باعث می‌شود هر چیزی عیب و نقص داشته باشد، زیرا تو با نگاهی عمیق و هنرمندانه به تمام چیزها نگاه می‌کنی.
برین صفت که توگم کرده یی طریق نجات
زپیروی بزرگان راهبریابی
هوش مصنوعی: با این ویژگی که تو داری، راه نجات را با پیروی از بزرگان پیدا کرده‌ای.
ازاین بزرگان امروزدرزمانه یکیست
که مثل اونه همانا ببحر و بر یابی
هوش مصنوعی: در میان این بزرگان، امروز یک نفر وجود دارد که مانند او را می‌توان در دریا و در زمین پیدا کرد.
شهاب دین،عمرسهروردی،آن ره رو
که ازمسالک اودیو برحذر یابی
هوش مصنوعی: عمر سهروردی، که به عنوان شهاب‌الدین شناخته می‌شود، مسیری را پیموده که باید از آن دوری کرد.
حشاشۀ رمق ملتست در یابش
که این سعادت هرچند زودتر یابی
هوش مصنوعی: مواد مخدر سبب ضعف و ناتوانی ملت است، پس به اهمیت این موضوع پی ببر و سعی کن هرچه سریع‌تر به سعادت واقعی دست یابی.
امام وقدوۀ اقطاب ثالث العمرین
که خاک پایش برجبهت قمر یابی
هوش مصنوعی: امام و پیشوای بزرگ، که در دو دوره زمانی مهم مقام و منزلتی والا دارد، خاک پای او به اندازه‌ای با ارزش است که می‌توان آن را با زیبایی قمر مقایسه کرد.
کجا فتوت اوخوان تربیت فکند
نوالۀ دهن ذره قرص خور یابی
هوش مصنوعی: در کجا می‌توانی کسی را بیابی که مانند او جوانمردی کرده و تربیت کند؟ چنان که لقمه‌ای از خورشید به دهن او بگذاری.
چوموج قلزم طبعش گهر بر اندازد
بحاررا توم شمرتر از شمر یابی
هوش مصنوعی: چون دریا به عمق و گستردگی خود، الماس‌های قیمتی را از عمق خود بیرون می‌آورد، تو نیز می‌توانی از هر سو درخشش و ارزش‌های بیشتری را پیدا کنی.
درر زبحرکه یابی شگفت نیست بیا
ببین حدیثش تابحر در درر یابی
هوش مصنوعی: اگر دریا را به جای درر و جواهرات در نظر بگیری، شگفتی‌ای ندارد که به زیبایی آن پی ببری. بیایید و داستان این زیبایی را در عمق دریا مشاهده کن.
بآبروی چنین خواجه یی توسل کن
مگررهایی ازآتش سقر یابی
هوش مصنوعی: با احترام به چنین شخصیت برجسته‌ای، به او پناه ببر، شاید از زبانه‌های آتش جهنم نجاتت دهد.
مدد زهمت اوخواه در ریاضت نفس
چوجنگ دیوکنی یاری از عمر یابی
هوش مصنوعی: با یاری از تلاش و اراده او به خودسازی و تقویت نفس بپرداز، چون اگر در جنگ با زشتی‌ها و نیروی شیطانی، به کمک او نیاز داشته باشی، به عمر و زندگی حقیقی دست خواهی یافت.
دربهشت بروی دل تو باز کنند
گرآستانۀ عالیش مستقر یابی
هوش مصنوعی: اگر در آستانه مقام عالی قرار بگیری، درهای بهشت به روی دل تو گشوده خواهد شد.
اگر توبیخ ارادت فرو بری بدرش
زشاخ تربیتش گونه گون ثمر یابی
هوش مصنوعی: اگر در ابراز علاقه‌ات مورد سرزنش قرار بگیری، نگران نباش؛ چون از ریشه‌های تربیت می‌توانی میوه‌های مختلف و خوبی به دست آوری.
محیط شد بتو آفات مهلک ازچپ وراست
بکوش کز کنف همتش مفر یابی
هوش مصنوعی: به دور تو بلاها و مشکلات از هر سو در حال نزدیک شدن‌اند، پس تلاش کن که با کمک اراده و توانایی‌ات از این خطرات نجات پیدا کنی.
بجز بواسطۀ کشتی هدایت او
زموج لجۀ آفات کی عبر یابی؟
هوش مصنوعی: غیر از اینکه با کمک کشتی هدایت او از امواج خطرات عبور کنی، چگونه می‌توانی نجات پیدا کنی؟
بچشم دانش درذات اوتأمل کن
که تا ملک را درصورت بشر یابی
هوش مصنوعی: به این دنیا و واقعیت‌های آن با دیدی عمیق و دانشمندانه نگاه کن. زمانی که این کار را انجام دهی، می‌توانی زیبایی و عظمت پادشاهی را در وجود انسان‌ها ببینی.
زسرلفظ نبوت دراندرون دلش
بسا ذخایرحکمت که مدخر یابی
هوش مصنوعی: از معنی واژه نبوت در دلش، نکته‌های حکمت زیادی را می‌توانی پیدا کنی که مثل گنج‌هایی درونش پنهان شده‌اند.
علوم عالم غیب ازتواقتباس کنند
زشعلۀ نفسش گر تو یک شرر یابی
هوش مصنوعی: علمای علوم غیبی از وجود تو الهام می‌گیرند، اگر تو بتوانی حتی یک ذره از آن شعله‌ای که در وجودت است را پیدا کنی.
زخاک پایش تاجی بساز و بر سر نه
که تا زخیل ملک گرد خود حشر یابی
هوش مصنوعی: از خاک پای او تاجی بساز و بر سر بگذار تا به خاطر او، جایی در ملک و دنیا پیدا کنی و در جمع مردم ارزشمند قرار بگیری.
زدامن کرمش بر مداردست طلب
که هرچه آرزوی تست سربسریابی
هوش مصنوعی: از دامن بخشش و کرامت او دست طلب بر مدار، زیرا هر چه را که بخواهی به سادگی به دست خواهی آورد.
کلاه او نه باندازۀ سر چو توییست
توجهدکن که بجای کله کمر یابی
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اندازه کلاهی که بر سر گذاشته‌ایم به تناسب سر ما نیست، بنابراین اگر دقت نکنی ممکن است به جای سر، دور کمر تو جا بگیرد. در واقع، باید با احتیاط عمل کنیم و به اندام و اندازه‌های خود توجه داشته باشیم تا در انتخاب‌هایمان دچار اشتباه نشویم.
چواین مساعدت ازدولتت میسرنیست
که برملارمت خدمتش ظفر یابی
هوش مصنوعی: وقتی کمک از سوی دولتت به تو نمی‌رسد، پس چگونه می‌توانی به موفقیت در خدمت او دست پیدا کنی؟
زنظم خویش دعایی بدان جناب فرست
زالفت کرمش بهره یی مگر یابی
هوش مصنوعی: با نظم و ترتیب خاصی دعایی به آن مقام ارسال کن تا شاید از کرم و فیض او چیزی نصیبت شود.
سعادت ابدی برسرت نثارکنند
اگرقبولی ازآن صدرنامور یابی
هوش مصنوعی: اگر تو بتوانی از شخص بلندمرتبه‌ای قبولیت را جلب کنی، سعادت و خوشبختی ابدی بر سرت نثار خواهد شد.