شمارهٔ ۱۶۴ - وله ایضاً فی التماس السّرج
زهی ستوده خصالی که رایض عزمت
سپهر سرکش بدرام را کشد در زین
نشست قدر ترا هرمهی، ز شکل هلال
بنقره خنگ فلک بر نهند از زر زین
تویی که همتّ تو بر کشد بگردون تنگ
تویی که سطوت تو برنهد بصرصرزین
میان فرو شود از بأس تو چو زین آنکس
که بندد او بخلاف تو بر تکاور زین
سپهر خواهد تا حرمت رکاب ترا
برای تو بکواکب کند مسمّر زین
ز بس فراخی کز جود تو در آفاتست
نماند تنگ درین روزگار جز برزین
چهار چیز ضرورت بود اگر خواهد
براق جاه ترا روزگار در خور زین
هلال حلقۀ تنگ و شفق نمد زینش
جّره پاردمش باید و دور پیکرزین
فرود قدر تو باشد هنوز اگر سازد
رکاب دار تو از منکب الفرس خرزین
رهی برفت و خری کرد و اسبکی بخرید
که بر نتابد از بس که هست لاغر زین
چو پاردم ز پس افتاده ام از آنکه مرا
ز دست تنگی مفرط نشد میسّر زین
نگشت در طلب زین مرا نمدزین خشک
ز بس که خواهم هر ساعتی زهر درزین
بزین خاص ستور مرا مزیّن کن
که زینتی بود از بهر اسب چاکرزین
مرا واسب مرازین سه چیز ناگزرست
یکی لگام ودوم کاه وجوسه دیگر زین
از این سه گانه دو بگذاشتم، یکی بفرست
که برنیاید کار رهی بکمتر زین
مدام اسب مراد تو زیر زین بادا
همیشه مرکب خصم ترا نگون سرزین
شمارهٔ ۱۶۳ - و قال ایضاً: زهی رسیده بجایی که بر سپهر برینشمارهٔ ۱۶۵ - وله فی الامیر الحاجب همان الدّین الیاس: مجلس محترم همام الدّین
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
زهی ستوده خصالی که رایض عزمت
سپهر سرکش بدرام را کشد در زین
هوش مصنوعی: بسیار خوب است که ویژگیهای ستودهای داری که ارادهات میتواند ستارههای سرکش آسمان را به آرامی تحت کنترل درآورد.
نشست قدر ترا هرمهی، ز شکل هلال
بنقره خنگ فلک بر نهند از زر زین
هوش مصنوعی: هر کس که به قدر و منزلت تو پی ببرد، مانند هلالی است که در برابر آسمان بزرگ و خنگ قرار میگیرد و از زیباییهایش با طلا زینت میشود.
تویی که همتّ تو بر کشد بگردون تنگ
تویی که سطوت تو برنهد بصرصرزین
هوش مصنوعی: تو کسی هستی که ارادهات میتواند تو را به اوج آسمانها برساند و قدرت و شکوه تو باعث میشود که ترس و وحشت از بین برود.
میان فرو شود از بأس تو چو زین آنکس
که بندد او بخلاف تو بر تکاور زین
هوش مصنوعی: در میانهی کار، اگر کسی بخواهد برخلاف تو عمل کند، باید مانند زیناسب با قدرت و شجاعت باشد.
سپهر خواهد تا حرمت رکاب ترا
برای تو بکواکب کند مسمّر زین
هوش مصنوعی: آسمان به خواست خود، ارزش و مقام تو را در میان ستارگان به ثبت خواهد رساند.
ز بس فراخی کز جود تو در آفاتست
نماند تنگ درین روزگار جز برزین
هوش مصنوعی: به خاطر generosity و بخشندگی تو، دیگر در این دوران پرآشوب چیز تنگی باقی نمانده است، جز کمی از برزین (یعنی خاک یا زمین).
چهار چیز ضرورت بود اگر خواهد
براق جاه ترا روزگار در خور زین
هوش مصنوعی: برای اینکه زندگیات شایسته مقام و موقعیتت باشد، چهار چیز ضروری است که باید به آنها توجه کنی.
هلال حلقۀ تنگ و شفق نمد زینش
جّره پاردمش باید و دور پیکرزین
هوش مصنوعی: نیمدایرهای از ماه و نور صبحگاهی مانند نمدی که بر زین اسب افکنده شده است، دور پیکر زیبای او را میپوشاند.
فرود قدر تو باشد هنوز اگر سازد
رکاب دار تو از منکب الفرس خرزین
هوش مصنوعی: اگر چه تو مقام بلندی داری، اما هنوز در زیر سایه کسی قرار داری که بر تو سوار است و تو را حمایت میکند.
رهی برفت و خری کرد و اسبکی بخرید
که بر نتابد از بس که هست لاغر زین
هوش مصنوعی: رهی رفت و یک الاغ خرید و اسبی را خرید که به خاطر لاغری زیادش، نمیتواند بار سنگینی را تحمل کند.
چو پاردم ز پس افتاده ام از آنکه مرا
ز دست تنگی مفرط نشد میسّر زین
هوش مصنوعی: من به خاطر محدودیتهای شدید و فشارهایی که بر من است، از دیگران عقب ماندهام و نمیتوانم به راحتی پیشرفت کنم.
نگشت در طلب زین مرا نمدزین خشک
ز بس که خواهم هر ساعتی زهر درزین
هوش مصنوعی: من به خاطر شدت خواستههایم از جستجوی زین (و نشستن روی آن) منصرف شدم، چرا که هر لحظه میخواهم زهر (درد و رنج) خود را از این زین تحمل کنم.
بزین خاص ستور مرا مزیّن کن
که زینتی بود از بهر اسب چاکرزین
هوش مصنوعی: لطفاً زین خاص و زیبا را به حیوان من بزن، زیرا این زین برای اسب چاکرزین زینتی ویژه به حساب میآید.
مرا واسب مرازین سه چیز ناگزرست
یکی لگام ودوم کاه وجوسه دیگر زین
هوش مصنوعی: من نمیتوانم از این سه چیز دور شوم: یکی لگام که مهار کننده است، دیگری کاه که خوراک اسب است و سوم زین که بر روی اسب قرار میگیرد.
از این سه گانه دو بگذاشتم، یکی بفرست
که برنیاید کار رهی بکمتر زین
هوش مصنوعی: من از این سه چیز، دو تا را کنار گذاشتم و فقط یکی را فرستادم که کارم به نتیجهای کمتر از این نرسد.
مدام اسب مراد تو زیر زین بادا
همیشه مرکب خصم ترا نگون سرزین
هوش مصنوعی: همیشه اسب آرزوهای تو تحت سوارکاری است و هرگز نخواهد گذاشت که دشمنان تو از سوار شدن بر آن بهرهمند شوند.