گنجور

شمارهٔ ۱۱۲ - وله ایضاً

نکبت دانش است دولت موش
اینت عزّت که یافت ذّلت موش
چکنم وصف نیک ذاتی او؟
نیست محتاج شرح دخلت موش
سخت دورست از طریف خرد
مردمی جستن از جبلّت موش
هرکسی دین و ملّتی دارد
خبث و افساد، دین و ملّت موش
کشتنش واجبست در کعبه
خود همین بس بود فضیلت موش
زن او کرد پرزایر کسان
هر دو سوراخ خود بدولت موش
می شنیدم که مار می گیرد
گاه گاهی بوقت غفلت موش
سگ بر آن گنده شرف دارد
که تن اندر دهد بوصلت موش
راست ماند بسبلت گربه
سبلت موش گاه صولت موش
مرجع موش هست سوی پنیر
مرجع گوزهاست سبلت موش
صاحبا چون تو آگهی که کسی
نیست آگه زمکر و حیلت موش
چون روا داری از خرد که کنی
قصد آزار کس بعلّت موش؟
گر بود دسترس بکوب سرش
که پسندیده نیست مهلت موش

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: سیاوش جعفری

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نکبت دانش است دولت موش
اینت عزّت که یافت ذّلت موش
هوش مصنوعی: علم و دانش برای کسی که درست از آن استفاده نکند، تبدیل به عذاب و بدبختی می‌شود؛ مانند موشی که در عین ناز و نعمت، به ذلت و خفّتی گرفتار می‌شود.
چکنم وصف نیک ذاتی او؟
نیست محتاج شرح دخلت موش
هوش مصنوعی: چگونه می‌توانم ویژگی‌های خوب او را توصیف کنم؟ او نیازی به توضیح یا تشریح من ندارد.
سخت دورست از طریف خرد
مردمی جستن از جبلّت موش
هوش مصنوعی: این جمله بیانگر این است که بسیار دشوار است که کسی با عقل و خرد به دور از ویژگی‌های ذاتی و فطری خود عمل کند، به‌گونه‌ای که مانند موش از بلندی‌ها فرار کند. به عبارت دیگر، تغییر دادن طبیعت و ویژگی‌های بنیادی انسان کار آسانی نیست و بیشتر شبیه به بزرگ‌ترین چالش‌هاست.
هرکسی دین و ملّتی دارد
خبث و افساد، دین و ملّت موش
هوش مصنوعی: هر انسانی باورها و تعلقات خاصی دارد که ممکن است به نادرستی‌ها و فساد منجر شود، مانند اینکه دین و ملت او همانند موش‌های خرابکار اند.
کشتنش واجبست در کعبه
خود همین بس بود فضیلت موش
هوش مصنوعی: کشتن او در کعبه لازم است و همین موضوع نشان می‌دهد که موش چقدر فضیلت دارد.
زن او کرد پرزایر کسان
هر دو سوراخ خود بدولت موش
هوش مصنوعی: زنی به موش‌ها اجازه داد تا وارد خانه‌اش شوند، اما در عوض با دیگران به خوبی رفتار نکرد.
می شنیدم که مار می گیرد
گاه گاهی بوقت غفلت موش
هوش مصنوعی: گاهی اوقات می‌شنیدم که مار، هنگام بی‌خبری و غفلت موش را می‌گیرد.
سگ بر آن گنده شرف دارد
که تن اندر دهد بوصلت موش
هوش مصنوعی: سگ به خاطر بزرگ بودنش از موش که در لانه خود زندگی می‌کند، بهتر است؛ زیرا سگ به خاطر اصالت و ویژگی‌هایش می‌تواند جان خود را در راهی مهم‌تر فدای کند.
راست ماند بسبلت گربه
سبلت موش گاه صولت موش
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی بیانگر این است که در بعضی مواقع، افراد یا موجودات با ظاهری ساده و بی‌اهمیت، می‌توانند قدرت و تأثیری قوی داشته باشند. به عبارت دیگر، ممکن است چیزی که به ظاهر ناتوان به نظر می‌رسد، در واقع دارای توانایی و قدرتی باشد که می‌تواند در شرایط خاصی خود را نشان دهد.
مرجع موش هست سوی پنیر
مرجع گوزهاست سبلت موش
هوش مصنوعی: موش‌ها به پنیر علاقه‌مند هستند، همان‌طور که گاوها به علف. هر موجودی به سمت چیزی که مورد علاقه‌اش است جذب می‌شود.
صاحبا چون تو آگهی که کسی
نیست آگه زمکر و حیلت موش
هوش مصنوعی: دوست من، وقتی که می‌دانی کسی در اطراف نیست که به فریب و نیرنگ تو پی ببرد، پس چرا این همه تلاش می‌کنی؟
چون روا داری از خرد که کنی
قصد آزار کس بعلّت موش؟
هوش مصنوعی: چرا از عقل و منطق خود بهره نمی‌بری و قصد آزار دیگران را به خاطر یک موضوع بی‌اهمیت و جزئی مثل موش داری؟
گر بود دسترس بکوب سرش
که پسندیده نیست مهلت موش
هوش مصنوعی: اگر بتوانی، زودتر به کار پایان بده و به مسائل بیهوده وقت نگذار.