گنجور

شمارهٔ ۸ - برای نقش کردن بر دور سپر پادشاهی

پیش رخ شه نه سپر شد حجاب
پاره ابریست بر آفتاب
شاه جهان ثانی صاحبقران
یک سپر از اسلحه اش آسمان
بندگیش فخر سران دیار
گوش همه چون سپر حلقه دار
تیغ بروی فلک افراختست
کاهکشان دست سپر ساختست
در کف دریا کش مالک رقاب
تیغ و سپر آمده موج و حباب
پشت سپر بسکه بود گرم ازو
از دم شمشیر نگردانده رو
برده اگر زرگر باغ و بهار
خرده زر در سپر گل بکار
هر زر و گوهر که نهان داشت کان
این سپر آمد طبق عرض آن
دامن دریوزه گشادشت باز
پیش کف همت عالم نواز
چرخ نوی آمده بر روی کار
ساخته بر محور ساعد مدار
گرچه فلک شکل و ملک خوی نیست
کینه کش و کج رو و بیروی نیست
او فلک حادثه زا آمده است
این فلک دفع بلا آمده است
حفظ الهی سپر شاه باد
چرخ سپر دار و هوا خواه باد

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

پیش رخ شه نه سپر شد حجاب
پاره ابریست بر آفتاب
هوش مصنوعی: وقتی که چهره‌ی سلطانی نمایان می‌شود، هیچ چیز دیگر نمی‌تواند مانع زیبایی و درخشندگی او شود، مانند ابری که موفق به پوشاندن نور خورشید نمی‌شود.
شاه جهان ثانی صاحبقران
یک سپر از اسلحه اش آسمان
هوش مصنوعی: پادشاهی که در زمین دومین صاحبقران است، با یک سپر از سلاح‌اش، آسمان را محافظت کرده است.
بندگیش فخر سران دیار
گوش همه چون سپر حلقه دار
هوش مصنوعی: بندگی او موجب افتخار سران سرزمین است، چرا که همه به مانند سپری در برابر حملات، به او پناه می‌برند.
تیغ بروی فلک افراختست
کاهکشان دست سپر ساختست
هوش مصنوعی: شمشیر به آسمان بلند شده و کاهکشان (یا کسی که با کاه سر و کار دارد) دستش را به عنوان سپر قرار داده است.
در کف دریا کش مالک رقاب
تیغ و سپر آمده موج و حباب
هوش مصنوعی: در دریا، صاحب‌اختیار، جنگ و جدال خود را با استفاده از شمشیر و سپر به نمایش گذاشته که در کنار آن، امواج و حباب‌ها نیز وجود دارند.
پشت سپر بسکه بود گرم ازو
از دم شمشیر نگردانده رو
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که شخصی به قدری در پشت سپر خود احساس امنیت و راحتی می‌کند که هیچ‌گاه به فکر نمی‌افتد که از کنار آن شمشیر به سوی دشمن برگردد و روی خود را نشان دهد. در واقع، این تصویر نشان‌دهندهٔ آرامش و بی‌خیالی کسی است که خود را در مکانی امن و محافظت‌شده می‌بیند.
برده اگر زرگر باغ و بهار
خرده زر در سپر گل بکار
هوش مصنوعی: اگر کسی که در طبیعت سرسبز و زیبا به همراه زرگر و باغ زندگی می‌کند، مقداری زر و جواهر را در میان گل‌ها بکارند، نشان‌دهنده زیبایی و ثروت است.
هر زر و گوهر که نهان داشت کان
این سپر آمد طبق عرض آن
هوش مصنوعی: هر طلا و جواهری که درون این کوه نهفته است، به اندازه‌ی آن چیزی است که در این سپر وجود دارد.
دامن دریوزه گشادشت باز
پیش کف همت عالم نواز
هوش مصنوعی: دامن تو گشاده است و در برابر دست نیاز انسان‌ها، همت تو همواره آماده و پذیرای همه مشکلات و درخواست‌هاست.
چرخ نوی آمده بر روی کار
ساخته بر محور ساعد مدار
هوش مصنوعی: چرخ نوینی به میدان آمده که بر پایه‌ی بازوی انسان می‌چرخد.
گرچه فلک شکل و ملک خوی نیست
کینه کش و کج رو و بیروی نیست
هوش مصنوعی: هرچند که آسمان و جهان به شکل و دلخواه من نیستند، اما آنها رنجور و بدبین و بی‌رحم نیستند.
او فلک حادثه زا آمده است
این فلک دفع بلا آمده است
هوش مصنوعی: او به دنیا آمده است تا حوادث را رقم بزند و این سرنوشت به ما کمک می‌کند تا از مشکلات رهایی یابیم.
حفظ الهی سپر شاه باد
چرخ سپر دار و هوا خواه باد
هوش مصنوعی: حفظ خداوند مانند یک حفاظ است که از پادشاه در برابر بلایای زمان و ناملایمات جهان حمایت می‌کند.