گنجور

شمارهٔ ۱۲ - در مدح شاه جهان و توصیف مرقع شاهی

پرورده کدام بهارست این چمن
کز بهر دیدنش نگه از هم کنیم وام
هر خط او چو خطه کشمیر دلفریب
وز حلقه حروف براه نظاره دام
از دیدنش نظارگیان مست می شوند
آن باده ایکه دایره ها را بود بجام
از بسکه دیده خیره شود در نظاره اش
نتوان شناخت دیده کدامست و خط کدام
یاقوت ثلث این خط اگر می نگاشتی
مستعصمش بدیده نشاندی ز احترام
تذهیب داد شاهد خط را چه زینتی
آری شفق فزوده بحسن و جمال شام
آراسته بهشتی تصویر حوریان
حوری که باشد او را غلمان کمین غلام
چسبان شد اختلاط خط و صورتش بهم
پیچد بموی طره تصویر زلف لام
مو از زبان چو خامه نقاش سر زند
نطق ار ز حسن صورت او سر کند کلام
تصویر و خط چو صورت و معنی بهم قرین
وز اتحاد کرده در آغوش هم مقام
تمکین حسن اگر نشدی مانع آمدی
در باغ صفحه شاهد تصویر در خرام
چندین هزار نقش بدیع انتخاب کرد
دوران که شد مرقع شاه جهانش نام
صاحبقران ثانی از اقبال سرمدی
شاه ستاره لشکر خورشید احتشام

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

پرورده کدام بهارست این چمن
کز بهر دیدنش نگه از هم کنیم وام
هوش مصنوعی: این چمن که به زیبایی خودش می‌بالد، نتیجه‌ی کدام بهار است که برای دیدنش چشم‌هایمان را از هم باز کنیم و به تماشا بنشینیم؟
هر خط او چو خطه کشمیر دلفریب
وز حلقه حروف براه نظاره دام
هوش مصنوعی: هر نوشته‌اش مانند خاک کشمیری زیبا و دل‌نواز است و از میان حروف به تماشا دعوت می‌کند.
از دیدنش نظارگیان مست می شوند
آن باده ایکه دایره ها را بود بجام
هوش مصنوعی: وقتی چشم به او می‌دوزند، تماشاگران مست و شگفت‌زده می‌شوند، زیرا او مانند شرابی است که دایره‌های دور را در جام به حرکت درمی‌آورد.
از بسکه دیده خیره شود در نظاره اش
نتوان شناخت دیده کدامست و خط کدام
هوش مصنوعی: چشم آن‌قدر به تماشای زیبایی‌اش خیره شده که دیگر نمی‌تواند تشخیص دهد که کدام یک از زیبایی‌ها واقعی است و کدام یک از خطوط و نقش‌های آن.
یاقوت ثلث این خط اگر می نگاشتی
مستعصمش بدیده نشاندی ز احترام
هوش مصنوعی: اگر یاقوت سه تکه از این خط را می‌نوشت، با احترام آن را به صورت تحسین‌آمیز و زیبا به نمایش می‌گذاشت.
تذهیب داد شاهد خط را چه زینتی
آری شفق فزوده بحسن و جمال شام
هوش مصنوعی: شاهد خط، به مانند زینتی که بر روی یک اثر وجود دارد، زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. همچنین، همان‌طور که سپیده‌دم بر زیبایی‌های شام می‌افزاید، این زیبایی نیز بر جذابیت و زیباییِ چیزها می‌افزاید.
آراسته بهشتی تصویر حوریان
حوری که باشد او را غلمان کمین غلام
هوش مصنوعی: بهشت زیبا و پر از تصویر حوریان است؛ حوری‌ای که در آنجا باشد، جوانان زیبایی آماده خدمت او هستند.
چسبان شد اختلاط خط و صورتش بهم
پیچد بموی طره تصویر زلف لام
هوش مصنوعی: اختلاط خط و صورتش چنان در هم می‌آمیزد که موی زلفش تصویر را پیچیده می‌کند.
مو از زبان چو خامه نقاش سر زند
نطق ار ز حسن صورت او سر کند کلام
هوش مصنوعی: اگر مو از زبان مانند قلم نقاش بیرون بیفتد، کلامی که با زیبایی چهره‌اش آغاز شود، چه خواهد بود؟
تصویر و خط چو صورت و معنی بهم قرین
وز اتحاد کرده در آغوش هم مقام
هوش مصنوعی: تصویر و نوشتار مانند شکل و مفهوم به شدت به یکدیگر مرتبط و پیوسته هستند و از این پیوستگی در کنار هم به مرتبه‌ای از اتحاد دست یافته‌اند.
تمکین حسن اگر نشدی مانع آمدی
در باغ صفحه شاهد تصویر در خرام
هوش مصنوعی: اگر حسن و زیبایی را به نمایش نمی‌گذاری، مانع می‌شوی که در باغ زندگی، تصویر زیبای خود را نشان دهی.
چندین هزار نقش بدیع انتخاب کرد
دوران که شد مرقع شاه جهانش نام
هوش مصنوعی: در طول زمان، طراحی‌های زیبا و منحصر به فردی به وجود آمد که باعث شد نام این مجموعه به عنوان اثر برجسته‌ای در جهان شناخته شود.
صاحبقران ثانی از اقبال سرمدی
شاه ستاره لشکر خورشید احتشام
هوش مصنوعی: این متن به توصیف شخصی می‌پردازد که به عنوان یک فرمانده یا رهبر شناخته می‌شود و به او القابی مانند "صاحبقران ثانی" و "شاه ستاره" داده شده است. او در موقعیت و مقام بلندی قرار دارد و تحت تأثیر اقبال و خوشبختی دائمی است. همچنین، تصویر لشکر خورشید به عظمت و شکوه او اشاره می‌کند که نشان دهنده قدرت و اعتبار اوست.