کلیمغزل شمارهٔ ۱۱
نیلگون شد فلک از تیرگی اختر ما
گردد آئینه سیه تاب ز خاکستر ما
بی‌کسانیم، گذاری به سر ما که کند؟
مگر از گریه گهی بگذرد آب از سر ما
ایدل انگار که چون تیغ به بند افتادیم
بهتر آن است که ظاهر نشود جوهر ما
نه تذرویم نه طاووس چه در ما دیده است
که پرد دیدهٔ دام از پی بال و پر ما
روی گرمی چو نبینیم به کس وانشویم
نخل مومیم بجز شعله نچیند بر ما
نشئه از باده ندیدیم و طرب از مستی
خاک محنت زده‌ای بود گل ساغر ما
اشک اختر همه از دیدهٔ گردون بچکد
مصلحت نیست که دودی بکند مجمر ما
پیش این جوهریانی که درین بازارند
قیمت رشته فزون‌تر بود از گوهر ما
نیست دور از اثر طالع پست تو کلیم
که بچاه افتد اگر سیر کند اختر ما
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نیلگون شد فلک از تیرگی اختر ما
گردد آئینه سیه تاب ز خاکستر ما
هوش مصنوعی: آسمان به خاطر تیرگی ستاره ما رنگ نیلی گرفته و آینه تاریک به وسیله خاکستر ما روشن می‌شود.
بی‌کسانیم، گذاری به سر ما که کند؟
مگر از گریه گهی بگذرد آب از سر ما
هوش مصنوعی: ما در تنهایی و بی‌کسی به سر می‌بریم، چه کسی می‌تواند به ما کمک کند؟ فقط گاهی اوقات با اشک و غم، ممکن است مشکلات از روی ما بگذرند.
ایدل انگار که چون تیغ به بند افتادیم
بهتر آن است که ظاهر نشود جوهر ما
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد وقتی در شرایطی سخت و ناامیدکننده قرار می‌گیریم، بهتر است که شخصیت واقعی و درونی‌مان را نشان ندهیم. در واقع، در دل مشکلات، پوشیده ماندن از دیگران و مخفی کردن ویژگی‌های خاص ما، انتخاب بهتری است.
نه تذرویم نه طاووس چه در ما دیده است
که پرد دیدهٔ دام از پی بال و پر ما
هوش مصنوعی: ما نه مانند ذرات ریز هستیم و نه مانند طاووس که زیبا براق مانیم؛ این چه چیزی است که در وجود ما وجود دارد که موجودات دیگر، فقط به خاطر زیبایی و بال و پر ما به دنبال ما می‌آیند؟
روی گرمی چو نبینیم به کس وانشویم
نخل مومیم بجز شعله نچیند بر ما
هوش مصنوعی: اگر گرما و خوبی را دردیگری نبینیم، از خودمان ناامید نمی‌شویم. مانند درخت نخل، جز شعله‌ای بر ما نمی‌افزاییم.
نشئه از باده ندیدیم و طرب از مستی
خاک محنت زده‌ای بود گل ساغر ما
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به این موضوع اشاره می‌کند که ما از می و شادی واقعی بی‌بهره بودیم و در واقع لذتی که می‌توانسته حاصل از نشئه و مستی باشد، به علت مشکلات و رنج‌هایی که بر دوش داریم، از بین رفته است. به عبارت دیگر، گل خوشبویی که باید موجب خوشحالی و سرور می‌شد، تحت تاثیر غم و مشکلاتی که داریم، جایی در زندگی ما ندارد.
اشک اختر همه از دیدهٔ گردون بچکد
مصلحت نیست که دودی بکند مجمر ما
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اگر ستاره‌ها هم از دیدن مشکلات و غم‌ها اشک بریزند، در حقیقت برای ما مناسب نیست که در این وضعیت، ما هم دچار دود و آتش شویم. به عبارتی دیگر، نباید اجازه دهیم که غم و اندوه ما را بسوزاند و به هم ریخته کنیم.
پیش این جوهریانی که درین بازارند
قیمت رشته فزون‌تر بود از گوهر ما
هوش مصنوعی: در این بازار، ارزش رشته‌ها و لوازم زینتی بیشتر از ارزش گوهر و جواهر ماست.
نیست دور از اثر طالع پست تو کلیم
که بچاه افتد اگر سیر کند اختر ما
هوش مصنوعی: تأثیر سرنوشت بد تو باعث نمی‌شود که کلیم به حال خود رها شود، چرا که اگر ستاره ما به خوبی حرکت کند، ممکن است به چاه بیفتد.