شمارهٔ ۴۰۹
نجابت هر که با دولت چو خورشید برین دارد
اگر بر آسمان رفته است چشمی بر زمین دارد
زسودای تو بر لب هر که آه آتشین دارد
به رنگ شمع محفل گریه ها در آستین دارد
مباش از چرب نرمیهای خصم کینه جو ایمن
که خنجر چین همواری زجوهر بر جبین دارد
خسیسانند در بند فریب لذت دنیا
بلی دام گرفتاری مگس از انگبین دارد
عجب نبود گر از ننگم فرو رفته است در خاتم
بسی شرمندگی نام من از روی نگین دارد
زگردش های او بر اهل عالم حال می گردد
ادای نرگس نازآفرینش آفرین دارد
به جز ایثار مال از پادشاهان خوش نما نبود
وگرنه از جواهر کوه هم چندین دفین دارد
بود ایمن اگر هر روز از طاق فلک افتد
چو خورشید برین آن کس که چشمی بر زمین دارد
شهید آرزوی لعل آن لب در لحد باشد
سلیمانی که پنداری زمین زیر نگین دارد
فلک را نیست از یکرنگی من آگهی جویا
مرا دارد غمین هر جا دلی اندوهگین دارد
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نجابت هر که با دولت چو خورشید برین دارد
اگر بر آسمان رفته است چشمی بر زمین دارد
هوش مصنوعی: نجابت و بزرگی کسی که مانند خورشید بر فراز آسمانِ سعادت و موفقیت قرار دارد، هنوز هم نگاهی به زمین و واقعیتها دارد.
زسودای تو بر لب هر که آه آتشین دارد
به رنگ شمع محفل گریه ها در آستین دارد
هوش مصنوعی: هر کسی به خاطر میل و شوق تو آهی سوزان بر لب دارد و دلش مانند شمع در مجلس اشک، زین درد پاره پاره است.
مباش از چرب نرمیهای خصم کینه جو ایمن
که خنجر چین همواری زجوهر بر جبین دارد
هوش مصنوعی: از نرمی و ظاهرسازیهای دشمن کینهتوز غافل نباش. باید مواظب باشی، چرا که حتی خنجرهای پنهان ممکن است در چهرهای زیبا و نرم پنهان شده باشند.
خسیسانند در بند فریب لذت دنیا
بلی دام گرفتاری مگس از انگبین دارد
هوش مصنوعی: بسیاری از مردم به خاطر جذابیتهای دنیوی و لذتهای زودگذر گرفتار میشوند و در حقیقت، مانند مگس که به عسل جذب میشود، به دام مشکلات و مصائب زندگی میافتند.
عجب نبود گر از ننگم فرو رفته است در خاتم
بسی شرمندگی نام من از روی نگین دارد
هوش مصنوعی: عجیب نیست اگر از شرم من، نامم در گوشهای از خاتم به ثبت رسیده باشد.
زگردش های او بر اهل عالم حال می گردد
ادای نرگس نازآفرینش آفرین دارد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که نزدیکی و چرخشهای معشوق بر زندگی مردم تاثیر میگذارد و مانند نرگسی که زیبایی و لطافت دارد، زیبایی و جذابیتی به آفرینش میبخشد.
به جز ایثار مال از پادشاهان خوش نما نبود
وگرنه از جواهر کوه هم چندین دفین دارد
هوش مصنوعی: تنها با بخشش و فداکاری ثروت است که میتوان به بزرگان و پادشاهان واقعی رسید، و در غیر این صورت، حتی از گنجینههای گرانبهای کوهها هم بهرهبرداری چندانی نخواهیم داشت.
بود ایمن اگر هر روز از طاق فلک افتد
چو خورشید برین آن کس که چشمی بر زمین دارد
هوش مصنوعی: اگر هر روز خورشید از آسمان بر زمین بیفتد، کسی که روی زمین را میبیند، در امان خواهد بود.
شهید آرزوی لعل آن لب در لحد باشد
سلیمانی که پنداری زمین زیر نگین دارد
هوش مصنوعی: شهید، آرزوی لبهای زیبا و قرمز خود را در گور دارد و سلیمانی که گمان میکند زمین زیر کنترل و تصرف اوست.
فلک را نیست از یکرنگی من آگهی جویا
مرا دارد غمین هر جا دلی اندوهگین دارد
هوش مصنوعی: آسمان و دنیا از یکرنگی و ثبات من بیخبرند و فقط از حال دلهای غمگین آگاهاند. هرجا که دلی غمگین باشد، روح من نیز غمگین میشود.

جویای تبریزی