گنجور

شمارهٔ ۹۳ - وله

ساخته کاخی سپهسالار بهر جشن شاه
پایه‌اش بر پشت ماهی سایه‌اش بر روی ماه
هر رواقش را هزاران نه رواق اندر کنف
هر ستونش را هزاران بیستون اندر پناه
چشم بیضا را ز روی اتصال او سپید
روی کیوان زانفعال ارتفاع او سیاه
در متانت هست هر کاهی ز دیوارش چو کوه
وز رزانت هست هر کوهی به نزدش همچو کاه
سقف او چرخی‌ست کز رخشان قنادیلش نجوم
صحن او خلدی‌ست کز فرخنده دیباجش گیاه
هم به آذر از تصاویرش شکوه نوبهار
هم به دیجور از قواریرش فروغ صبحگاه
کاشمر هر محفلش از لعبتانی عیش‌بخش
کاشغر هر مجلسش از شاهدانی طیش‌کاه
برده سنگ درگهش را خاره دل گردان سجود
سوده شیر پرده‌اش را پیل‌تن نیوان جباه
بارگاهش پر ز برجیس از وزیران دول
آستانش پر ز مریخ از دلیران سپاه
هان شده از شخص اول عالمی ثالث پدید
تا دو عالم را تو خود چندان ندانی قدر و جاه
آری آری عالمی ثالث بباید تا در آن
گنجد اول شخص ایران را فلک‌فر سایه‌گاه
الغرض چون رو به اتمام آمد این بیت الشرف
جست جیحون سوی تاریخش به جد و جهد راه
ناگهان سر از فلک جبریل بیرون کرد و گفت
کعبهٔ اسلام بادا این شرف‌زا دستگاه

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ساخته کاخی سپهسالار بهر جشن شاه
پایه‌اش بر پشت ماهی سایه‌اش بر روی ماه
هوش مصنوعی: یک فرمانده بزرگ برای جشن شاه، کاخی زیبا ساخته است که پایه‌اش بر روی ماهی قرار دارد و سایه‌اش بر روی ماه می‌افتد.
هر رواقش را هزاران نه رواق اندر کنف
هر ستونش را هزاران بیستون اندر پناه
هوش مصنوعی: هر گوشه از این مکان، هزاران زیبایی را در خود دارد و هر ستونی به اندازۀ هزاران ستون بزرگ دیگر، حمایت و پناهگاهی برای ما فراهم می‌آورد.
چشم بیضا را ز روی اتصال او سپید
روی کیوان زانفعال ارتفاع او سیاه
هوش مصنوعی: چشم بیضا به خاطر رابطه‌ای که با او دارد، روشن و زیباست و رنگ صورت کیوان به دلیل تأثیرات آن ارتفاع، تیره شده است.
در متانت هست هر کاهی ز دیوارش چو کوه
وز رزانت هست هر کوهی به نزدش همچو کاه
هوش مصنوعی: در آرامش و وقار او، هرچند که به نظر می‌رسد دیواری مستحکم مانند کوه باشد، ولی در حقیقت به خاطر سادگی و تحملش، هر کوهی نیز در نزد او مانند کاهی به نظر می‌رسد.
سقف او چرخی‌ست کز رخشان قنادیلش نجوم
صحن او خلدی‌ست کز فرخنده دیباجش گیاه
هوش مصنوعی: سقف خانه‌اش مانند یک دایره است و چراغ‌های درخشانش مانند ستاره‌هایی در آسمان می‌درخشند. حوضچه و باغچه‌اش مثل بهشتی است که با پارچه‌های زیبا و رنگارنگش، گیاهانش را زینت بخشیده است.
هم به آذر از تصاویرش شکوه نوبهار
هم به دیجور از قواریرش فروغ صبحگاه
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی به طبیعت و جلوه‌های آن اشاره دارد. به نوعی از زیبایی بهار با آتش و حرارت آذر اشاره می‌کند و همچنین از درخشش و روشنی صبح در کنار قواریر (به معنی زیبایی و سکوت) صحبت می‌کند. به طور کلی، این اشعار به توصیف زیبایی و جذابیت فصل‌ها و نور در طبیعت می‌پردازد.
کاشمر هر محفلش از لعبتانی عیش‌بخش
کاشغر هر مجلسش از شاهدانی طیش‌کاه
هوش مصنوعی: کاش که هر محفل او پر از دختران زیبایی باشد که شادی به ارمغان می‌آورند و کاش که هر مجلس او از جوانانی پر باشد که شعف و خوشحالی را منتقل می‌کنند.
برده سنگ درگهش را خاره دل گردان سجود
سوده شیر پرده‌اش را پیل‌تن نیوان جباه
هوش مصنوعی: بسته‌ای از دل‌ها در برابر درگاه محبوب ایستاده‌اند و با عشق و احترام، ابراز تسلیم و عشق می‌کنند. پرده‌ای از زیبایی و قدرت او، همچون شیر، همه را مجذوب خود کرده و به خاطر جلال و عظمتش، سر فرود آورده‌اند.
بارگاهش پر ز برجیس از وزیران دول
آستانش پر ز مریخ از دلیران سپاه
هوش مصنوعی: مقام و منزلت او مملو از بزرگان و وزرای حکومت است و در درگاه او، دلیران نیروهای نظامی جای دارند.
هان شده از شخص اول عالمی ثالث پدید
تا دو عالم را تو خود چندان ندانی قدر و جاه
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که از شخصی در جهان سوم که به وجود آمده است، بیان می‌شود تا تو خود ارزش و مقام دو جهان را آن‌چنان که هست، درک نکنید.
آری آری عالمی ثالث بباید تا در آن
گنجد اول شخص ایران را فلک‌فر سایه‌گاه
هوش مصنوعی: بله، لازم است که جهانی دیگر وجود داشته باشد تا در آن، شخصیت اول ایران به صورت حقیقی و به درستی نمایش داده شود.
الغرض چون رو به اتمام آمد این بیت الشرف
جست جیحون سوی تاریخش به جد و جهد راه
هوش مصنوعی: به طور کلی، پس از اینکه همه چیز به پایان رسید، این شعر بخشی از تاریخ را مورد بررسی قرار می‌دهد و به تلاشی جدی برای شناخت و یادآوری آن اشاره دارد.
ناگهان سر از فلک جبریل بیرون کرد و گفت
کعبهٔ اسلام بادا این شرف‌زا دستگاه
هوش مصنوعی: ناگهان فرشته‌ای از آسمان ظاهر شد و اعلام کرد که کعبه، مرکز افتخار اسلام است.