گنجور

شمارهٔ ۸۳ - وله

از شه به والی حکم نو در نصب دیگر سال بین
تا کشته می‌سازد در و دولت نگر اقبال بین
حکمی به خلعت توامان روحی به قالب هم‌عنان
پیر و جوان را زاین و آن سرگرم وجد و حال بین
ترک مرا زین جشن کل کز خلد گویی داشت گل
از ساتکینی سرخ مُل در رقص با اطفال بین
افکنده از مستی کله بر سر نهاده بلبله
در پایکوبش زلزله در احسن الاشکال بین
شد در دهان مار اگر بر خلد شیطان را گذر
تصویر این را زآن پسر در زلف و چهر و خال بین
هرگه که آن سیماب‌بر بندد سقایت را کمر
خورشید طوبی‌قد نگر غلمان مه‌تمثال بین
بزمی که سازد زمزمه وز خلق برد همهمه
خوبان عالم را همه چون نقش بر دیوال بین
چون نغمه‌زن گیرد به کف مرغ صراحی جای دف
بر جسم رندان از شعف هی پر نگر هی بال بین
رویش چو نقش مانوی مویش چو مشک معنوی
نی مغز مهد عیسوی در دامن دجال بین
زین خلعت سال دگر کز شاه والی را به بر
او را ز می شوری به سر افتاده از امسال بین
میری که هستی مهد او بر طاعت حق جهد او
آفاق را در عهد او موصول بر آمال بین
دشمن به سهم از برز وی گرز آهن است اسپرز وی
البرز را با گرز وی در معرض زلزال بین

اطلاعات

وزن: مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از شه به والی حکم نو در نصب دیگر سال بین
تا کشته می‌سازد در و دولت نگر اقبال بین
هوش مصنوعی: از پادشاه بوالی، حکمی نو صادر می‌شود که نشان می‌دهد سال دیگر، بر مکانی دیگر، درخت دیگر کاشته خواهد شد. نگران نباشید، زیرا این تحول باعث بهبود وضعیت و افزایش خوشبختی می‌گردد.
حکمی به خلعت توامان روحی به قالب هم‌عنان
پیر و جوان را زاین و آن سرگرم وجد و حال بین
هوش مصنوعی: با لباس کمال و روحی سرشار از زندگی، همگان، چه جوان و چه پیر، را به تماشا دعوت می‌کنم تا شگفتی‌های حال و نشاط را ببینند.
ترک مرا زین جشن کل کز خلد گویی داشت گل
از ساتکینی سرخ مُل در رقص با اطفال بین
هوش مصنوعی: در این جشن بزرگ، به من بی‌اعتنایی نکن، چرا که از بهشت خبرهایی داشتم و گل سرخی در حال رقص و شادی با بچه‌هاست.
افکنده از مستی کله بر سر نهاده بلبله
در پایکوبش زلزله در احسن الاشکال بین
هوش مصنوعی: مستی به انسان حالتی می‌دهد که او مانند کسی است که سرش را به جلو خم کرده و در حال رقص و شادی است. صدای او به اندازه‌ای بلند و پرشور است که به نظر می‌رسد زمین زیر پایش به لرزه درآمده است. این حالت و حرکات زیبا و جالب توجه است.
شد در دهان مار اگر بر خلد شیطان را گذر
تصویر این را زآن پسر در زلف و چهر و خال بین
هوش مصنوعی: اگر شیطان به مار تبدیل شود و در دهان او بگذرد، این تصویر را می‌توان در زلف و چهره و خال آن پسر مشاهده کرد.
هرگه که آن سیماب‌بر بندد سقایت را کمر
خورشید طوبی‌قد نگر غلمان مه‌تمثال بین
هوش مصنوعی: هر بار که آن دختر زیبا، که مانند جیوه است، به ساقی نظر کند، کمر خورشید از درخت طوبی نمایان می‌شود و میوه‌های دلبرش چون جوانان زیبا به تصویر درمی‌آیند.
بزمی که سازد زمزمه وز خلق برد همهمه
خوبان عالم را همه چون نقش بر دیوال بین
هوش مصنوعی: در اینجا به توصیف جشنی اشاره می‌شود که در آن صدای خوش و ناله‌های دلنشین به گوش می‌رسد و باعث می‌شود که نام نیکان و خوبان عالم در خاطرها بماند، همان‌طور که نقش‌های زیبا بر دیوارها حک می‌شوند. این تصویر به ما یادآوری می‌کند که خوبی‌ها و یادهای خوب همیشه در ذهن باقی می‌مانند، مانند نقش‌هایی که بر روی دیوار نقش بسته‌اند.
چون نغمه‌زن گیرد به کف مرغ صراحی جای دف
بر جسم رندان از شعف هی پر نگر هی بال بین
هوش مصنوعی: وقتی که مرغ صراحی نغمه‌ای زیبا سر می‌دهد، جایگاه دف به دست رندان می‌رسد و آنها از شادی پرهای خود را به نمایش می‌گذارند.
رویش چو نقش مانوی مویش چو مشک معنوی
نی مغز مهد عیسوی در دامن دجال بین
هوش مصنوعی: چهره‌اش همچون نقش‌های زیباست و مویش مانند مشک خوشبو است. این نه تنها یک ظاهر زیبا، بلکه نشان‌دهنده عمق معانی نهفته در روح اوست. او دانش و حکمت را در درون خود دارد، اما در عین حال می‌تواند دلسردی‌هایی را که در دامن فریبندگی وجود دارد، پنهان کند.
زین خلعت سال دگر کز شاه والی را به بر
او را ز می شوری به سر افتاده از امسال بین
هوش مصنوعی: در این شعر به این موضوع اشاره می‌شود که در سال آینده، اتفاقات و تغییراتی در پی خواهد داشت و در واقع بیانگر این است که امسال به پایان می‌رسد و تغییرات جدیدی در راه است. به نوعی به بروز مشکلات و یا چالش‌های جدید اشاره دارد که ممکن است پیش بیاید.
میری که هستی مهد او بر طاعت حق جهد او
آفاق را در عهد او موصول بر آمال بین
هوش مصنوعی: تو در حال رفتن هستی، در حالی که وجودت منشأ لطف و رحمت است. به تلاش خود در اطاعت از خدا ادامه بده، زیرا که تمام جهان در پی رسیدن به آرزوهایشان به تو وابسته است.
دشمن به سهم از برز وی گرز آهن است اسپرز وی
البرز را با گرز وی در معرض زلزال بین
هوش مصنوعی: دشمن با قدرتی که دارد، مانند چوبدستی آهنی به میدان می‌آید و از کوهی همچون البرز برای مقابله با او آماده است؛ و در این مبارزه، دشمن به شدت تحت فشار و خطر است.