سلیمی جرونیبخش ۲۹ - جواب گفتن شیرین
پری رو گفتش از دیوانه خویش
نرنجم نیست چون در خانه خویش
سخن در سر خوشی باید چنان گفت
که در هشیاری آن با سر توان گفت
به تو گر دست ندهم دار معذور
که من زان توام اما به دستور
قسم ای بت به چشم می پرستت
که خواهم آمدن آخر به دستت
بود در صبر کردن مرد را سود
که بتوان یافتن در صبر مقصود
وگر بی صبر باشد مرد، بی قیل
پشیمانی خورد من بعد تعجیل
رسد از صبر عاقل را نکویی
که از تعجیل خیزد زرد رویی
مشو بی صبر کان آشوب سود است
که از صبر است کار عاقلان راست
به راه آ، کان کسان کین ره سپردند
همه کاری به صبر از پیش بردند
شود از صبر هر کاری به اتمام
که نتوان خورد دیگی کان بود خام
زنا آمد مشو دلخسته وقت
که هر کاری بود وابسته وقت
ز من بشنو چه پیدا و چه پنهان
مکن کاری کز آن گردی پشیمان
مکن کاری که بهبودت نباشد
پشیمان گردی و سودت نباشد
مکن چیزی که بد باشد به مردی
پشیمانی چه سود آنگه که کردی
به بی صبری دل خود خون مگردان
تحمل کن، تحمل کن چو مردان
مکن دل خوش که خوش بی اعتبار است
بد و نیکش چو باد اندر گدار است
درین وادی اگر خواهی سلامت
مکن کاری کزان یابی ملامت
حدیث من نپنداری که جنگ است
ولی دانی که دنیا نام و ننگ است
که خوش زد این مثل آن پیر چنگی
که نبود بدتر از بی نام و ننگی
مکن تعجیل و از من پند بپذیر
که در تعجیل نبود غیر تقصیر
صبوری کن که هر کین ره سپرده ست
همه کاری به صبر از پیش برده ست
دل خود را و من زین بیش مگداز
برو این را به وقت دیگر انداز
بخش ۲۸ - گفتار در خلوت نشستن خسرو با شیرین: چو خسرو روز در عشرت به شب کردبخش ۳۰ - رفتن خسرو به خشم از پیش شیرین: چو خسرو دیدکان سرو سمنبر
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
پری رو گفتش از دیوانه خویش
نرنجم نیست چون در خانه خویش
هوش مصنوعی: پری‌رو به محبوبش می‌گوید: از دیوانگی‌ام ناراحت نشو، چون در خانه‌ام احساس راحتی می‌کنم.
سخن در سر خوشی باید چنان گفت
که در هشیاری آن با سر توان گفت
هوش مصنوعی: در زمان شادی و خوشحالی، باید صحبت کرد طوری که در زمان زنده و هوشیاری هم بتوان آن را با تمام وجود بیان کرد.
به تو گر دست ندهم دار معذور
که من زان توام اما به دستور
هوش مصنوعی: اگر من به تو دستی نزنم، بهانه‌ام این است که من از تو پیروی می‌کنم، اما این کار به خاطر دستور تو نیست.
قسم ای بت به چشم می پرستت
که خواهم آمدن آخر به دستت
هوش مصنوعی: به تو، ای معشوق، قسم می‌خورم به چشمانت که سرانجام به آغوش تو خواهم آمد.
بود در صبر کردن مرد را سود
که بتوان یافتن در صبر مقصود
هوش مصنوعی: در صبر کردن فایده‌ای برای انسان وجود دارد، زیرا با صبر می‌توان به هدف و مقصود مورد نظر رسید.
وگر بی صبر باشد مرد، بی قیل
پشیمانی خورد من بعد تعجیل
هوش مصنوعی: اگر مرد impatient باشد و شتابزده عمل کند، بعداً از تصمیم خود پشیمان خواهد شد.
رسد از صبر عاقل را نکویی
که از تعجیل خیزد زرد رویی
هوش مصنوعی: کسی که با صبر و تحمل رفتار کند، به خوبی و نیکی می‌رسد، در حالی که افرادی که شتابزده عمل می‌کنند، به مشکلات و زشتی‌ها دچار می‌شوند.
مشو بی صبر کان آشوب سود است
که از صبر است کار عاقلان راست
هوش مصنوعی: شتابزده نباش، زیرا ناآرامی به نفع تو نیست. داناها و عاقل‌ها با صبر کارهای درست را انجام می‌دهند.
به راه آ، کان کسان کین ره سپردند
همه کاری به صبر از پیش بردند
هوش مصنوعی: به مسیر بیا، چرا که کسانی که این راه را پیمودند، همه چیز را با صبر و بردباری پیش بردند.
شود از صبر هر کاری به اتمام
که نتوان خورد دیگی کان بود خام
هوش مصنوعی: اگر صبر کنی، هر کار ناتمامی به پایان خواهد رسید؛ اما نمی‌توان چیزی را خورد که هنوز نپخته است.
زنا آمد مشو دلخسته وقت
که هر کاری بود وابسته وقت
هوش مصنوعی: زمانی که به یک کار مشغول هستی، نباید ناامید شوی، زیرا تمام کارها به زمان خود وابسته‌اند.
ز من بشنو چه پیدا و چه پنهان
مکن کاری کز آن گردی پشیمان
هوش مصنوعی: از من بشنو، همه چیز را به وضوح بیان کن و هیچ کاری نکن که بعداً از آن پشیمان شوی.
مکن کاری که بهبودت نباشد
پشیمان گردی و سودت نباشد
هوش مصنوعی: کاری انجام نده که در آینده از آن پشیمان شوی و سودی برای تو نداشته باشد.
مکن چیزی که بد باشد به مردی
پشیمانی چه سود آنگه که کردی
هوش مصنوعی: اگر کاری بد انجام دهی و بعدا پشیمان شوی، هیچ فایده‌ای ندارد که به آن کار پرداخته‌ای.
به بی صبری دل خود خون مگردان
تحمل کن، تحمل کن چو مردان
هوش مصنوعی: دل خود را به خاطر ناامیدی و بی‌صبری به درد و خون مدار، صبر کن و مانند مردان استقامت داشته باش.
مکن دل خوش که خوش بی اعتبار است
بد و نیکش چو باد اندر گدار است
هوش مصنوعی: دل خوش کردن به چیزهای ظاهری و فریبنده بی‌فایده است، زیرا خوب و بد مانند باد زودگذر و ناپایدار هستند و ارزش چندانی ندارند.
درین وادی اگر خواهی سلامت
مکن کاری کزان یابی ملامت
هوش مصنوعی: در این مسیر اگر می‌خواهی سلامت بمانی، از کارهایی که ممکن است تو را مورد سرزنش قرار دهد، خودداری کن.
حدیث من نپنداری که جنگ است
ولی دانی که دنیا نام و ننگ است
هوش مصنوعی: حرف من را اشتباه نگیر که موضوعش جنگ است، اما تو می‌دانی که دنیا پر از نام و ننگ است.
که خوش زد این مثل آن پیر چنگی
که نبود بدتر از بی نام و ننگی
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که چیزی خوشایند و زیبا به اندازه‌ای مورد توجه قرار گرفته که در مقایسه با کسی که به خاطر شهرت یا اعتبارش شناخته نمی‌شود، بسیار متفاوت و بهتر است. به عبارت دیگر، وجود یک زیبایی یا اثر هنری، برتر از بی‌اعتباری و ناشناسی است.
مکن تعجیل و از من پند بپذیر
که در تعجیل نبود غیر تقصیر
هوش مصنوعی: عجله نکن و از من نصیحتی بپذیر، زیرا در عجله کردن فقط باعث اشتباه و کوتاهی می‌شوی.
صبوری کن که هر کین ره سپرده ست
همه کاری به صبر از پیش برده ست
هوش مصنوعی: صبور باش، زیرا هر دشمنی که در راه آمده است، در نهایت با صبر و استقامت شکست خواهد خورد.
دل خود را و من زین بیش مگداز
برو این را به وقت دیگر انداز
هوش مصنوعی: دل خود را داغتر نکن و از این موضوع بیشتر پاس نکن، بهتر است این را به زمانی دیگر موکول کنی.