گنجور » سلیمی جرونی » شیرین و فرهاد » بخش ۱۴ - رفتن شیرین پیش مهین بانو و اجازت خواستن به نخجیر و رفتن به مداین

سلیمی جرونی

بخش ۱۴ - رفتن شیرین پیش مهین بانو و اجازت خواستن به نخجیر و رفتن به مداین

سحر کاشک زلیخا جمله پالود

ز خاور خسرو خور چهره بنمود

نه حیلت را مجالی ماند نه ریو

پریها گم شدند از صحبت دیو

به صد عشوه پری روی پری زاد

بر تخت مهین بانو بایستاد

به رخ ماهی ز مه صد بار بهتر

به قد سروی هزارش ناز در سر

دو زلفش کرد رخ چون مار بر گنج

به هر یک غمزه ای یک ناز و صد غنج

سمن را از بنفشه تاب داده

کله چه بسته و ابرو گشاده

به بانو گفت کای چشم از تو روشن

چه لطفت از نکویی نیست بر من

چه غم کان از برای من نخوردی

چه نیکویی ست کان با من نکردی

درین موسم که عالم گلستانست

زمین در سایه سنبل نهانست،

هوس دارم که روی آرم به نخجیر

به دست خود زنم بر آهویان تیر

ولی خواهم که بانو زاستواری

دهد شبدیزم از بهر سواری

مهین بانوش گفت ای مهربانم

به دیدار تو روشن جسم(و)جانم

تویی از مردمی چشم مرا نور

که باد از روی خوبت چشم بد دور

به نخجیر ار هوس داری برو تیز

ولی ترسم نباشی مرد شبدیز

که آن دیو آتشی آمد هوایی

پری را نیست با دیو آشنایی

پری هرگز نگشت از دیو خرسند

همان بهتر که باشد دیو در بند

نشد از دیو هرگز آدمی شاد

چه نسبت دیو را با آدمی زاد

پری رو گفتش ای بانو مخور غم

که در چستی ز مردان نیستم کم

اگر تو تاب میدانش نداری

دهش با من که هنگام سواری،

چنانش سخت در این بوم تازم

که از نرمیش همچون موم سازم

پس آنگه گفت بانویش تو دانی

سواری کن برو چون می توانی

به بانو چون صواب افتاد رایش

بشد چون باد و بگرفت از هوایش

چو بر شبدیز قایم شد پری زاد

تو گفتی برگ گل را می برد باد

زهر سویش شدند آن دلبران هم

یکی بر پشت اشهب یک، بر ادهم

در آن صحرا یکایک در تک و تاز

نماندند از وی و از اسپ وی باز

هزار آهو به هر مژگان گرفته

کمند مویشان شیران گرفته

بدان صحرا همان سگهای تازی

فتاده جمله در روباه بازی

در آن نخجیرکآهو نافه انداخت

کسی کس را ز باد و گرد نشناخت

چنان شیرین سوی صیدی به تک شد

که جای گرد عنبر بر فلک شد

در آن صحرا پی او تاخت چندان

که گشت از چشم اهل صید پنهان

پس آنگه دختران آن پری زاد

شدند اندر رهش تازنده چون باد

دگر پیکان قدمها برکشیدند

دویدند از پی و گردش ندیدند

نه شبدیزش ز ره چون تیر می برد

کزان بوم و برش تقدیر می برد

جهان دشتی ست در وی آدمی صید

بدو هر یک به نوعی مانده در قید

که دراین دشت از برنا و از پیر

یکی بیرون نرفت از حکم تقدیر

کجا بردیش از ره، آن سواری

اگر نی کردی اش تقدیر یاری

هر آنکس را که چیزی سرنوشت است

رسد پیشش اگر خوب است و زشت است

بدین اسرار واقف هر کسی نیست

که این سر رشته در دست کسی نیست

به راهی هر کسی خوش می زند گام

چه می داند که چون باشد سرانجام

چه خوش زد این مثل آن پیر گستاخ

که بی تقدیر برگی نفتد از شاخ

چو تدبیر تو با تقدیر شد هیچ

مشو با رشته تقدیر در پیچ

پس از رفتن رفیقان بازگشتند

همه با خون دل دمساز گشتند

شدند از کار شیرین جمله غمگین

خبر بردند بانو را که شیرین

اگر چه صید آهو بی عدد کرد

رسید آهویی او را صید خود کرد

مهین بانو ازین غم جامه زد چاک

به صد زاری ز تخت افتاد بر خاک

زمانی نوحه و فریادش آمد

ولی از خواب دیده یادش آمد

که یک شب پیش از آن در خواب دیدی

که بازی ناگه از دستش پریدی

پس از روزی دو با صیدی جهانگیر

به دستش آمدی از امر تقدیر

چو با یاد آمدش آن خواب دیده

از آن اندوه و غم گشت آرمیده

به دل گفتا که بی صبری نشاید

که در کار آدمی را صبر باید

شوم در صابری راضی و خشنود

که صبر آمد کلید گنج مقصود

مهین بانو بدی زان غم شب و روز

به دل صابر ولی در آتش و سوز

گهی کز روی خویش یاد کردی

زمانی نوحه و فریاد کردی

دگر چون باز، در آن خواب دیدی

شدی خاموش و یکدم آرمیدی

بدی دایم ز خود بیگانه گشته

پری رویانش هم دیوانه گشته

ز بعد آنکه افتاد این تباهی

پس از فرمان و تقدیر الهی

چو از این سو دل احباب خون شد

از آن سو حال شیرین بین که چون (شد)

شب و روز آن پری چون باد می رفت

دمی غمگین زمانی شاد می رفت

سرو کارش گذشت از شادی و غم

نمی خفت و نمی آسود یک دم

جگر پر خون پریشان گشته اوقات

همه ره بود با حق در مناجات

گهی گفتی که یارب چیست تدبیر

که سرگردانم اندر دست تقدیر

درین حالت چو تقدیر من از توست

به حالم بین که تدبیر من از توست

چه خواهی کرد تدبیری برایم

به غیر از آنکه باشی رهنمایم

همی نالید و بی تدبیر می ساخت

ز خود می رفت و با تقدیر می ساخت

گهی گفتی خداوندا تو دانی

که بر من تلخ گشت این زندگانی

بهاری ده، دی ام نوروز گردان

به فضل خود شبم را روزگردان

مسوزم بیش، از داغ جدایی

وزین تاریکی ام ده روشنایی

به لطف خویش حل کن مشکلم را

بمردم طاقتی بخش این دلم را

پس از آن زاری و آن بی قراری

در آن بیچارگی و سوگواری

همی شد راه اندر تاب و در تب

به روزش تا بر آمد چارده شب

سپیده دم که خور سر زد ز کهسار

شد از عالم سیاهی ناپدیدار

ز گشت شب، دل مهتاب شد سست

سوار روز، روی از گرد شب شست

گهی شادان به صد دل، گاه غمگین

سوار تیزتک یعنی که شیرین

به جایی دلکش(و) خرم فرو راند

که در زیبایی او عقل درماند

چه جایی، جنتی، جنت چه باشد

در آنجا چشمه کوثر چه باشد

حیاتی اندرو زان سان که دانی

و زو در خجلت آب زندگانی

چو دید آن چشمه آن ماه جهانتاب

رخ خود دید چون مهتاب در آب

بدان چشمه ز هر سو چشم بگشاد

ندید از هیچ سویی آدمی زاد

فرود آمد ز اسپ آن شوخ سرمست

درختی جست و پس شبدیز را بست

پس آنگه یک پرند از بقچه بگشود

به خود بربست و در آن آب شد زود

چه گویم نام آن چشمه از آن گاه

که او در آب شد، شد چشمه ماه

عجب دارم که از مه تابه ماهی

تواند گفت کس وصفش کماهی

بسا کس چشمه ماهی شنیده ست

به عالم چشمه مه کس ندیده ست

دگر خورشید شب راهی که پوید

شود چون روز رو زان چشمه شوید

شب تیره مهی روشن نمودی

درو گر دانه خشخاش بودی

پری رو غوطه ای خورد اندر آن آب

چنان کافتد میان آب مهتاب

به هر باری که سر از آب برزد

تو گفتی آفتاب از آب سرزد

ز چشمه نور بر مهتاب می شد

فلک را چشمها پر آب می شد

رخش در آب با آن جعد سنبل

میان آب رسته سبزه و گل

در آن چشمه چو بر تن آب می ریخت

به روی سیم، مروارید می بیخت

هر آبی کو از آن چشمه به سر کرد

سراسر پر ز مروارید تر کرد

قد او در میان چشمه یکسر

نشان می داد از طوبی و کوثر

بخش ۱۳ - نمودن شاپور خود را به شیرین و روانه ساختن او را به طرف مداین: چو شاپور این چنین نیرنگ بر ساخت بخش ۱۵ - رسیدن خسرو به چشمه ماه و دیدن شیرین را در چشمه: سخن پرداز، کین در دری سفت

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)

قالب شعری: مثنوی

منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.