گنجور

شمارهٔ ۹۰

مقام عارف عالی مقام بی وطنیست
طراز کسوت فقر و فنا وبرهنه تنیست
به گوش دهر ازین راستر سخن نرسید
که گوهر صدف بحر صدق کم سخنیست
چو نیست بنده آن شاه مکی و مدنی
ازان چه سود که مکیست خواجه یا مدنیست
گرفت گوشه چو خم شیخ پر شراب غرور
به محتسب که رساند که وقت خم شکنیست
به قبله روی و بتان در درون ز حرص و هوا
نه این خدای پرستیست بلکه برهمنیست
هوای عشق کنی همت از دو کون ببر
که این عروج نیاید ز همتی که دنیست
خجالتیست عظیم از رخ تو جامی را
که زخم تیغ فراق تو خورد و زیستنیست

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مقام عارف عالی مقام بی وطنیست
طراز کسوت فقر و فنا وبرهنه تنیست
هوش مصنوعی: مقام واقعی عارفان به حدی بلند است که وابستگی به هیچ سرزمینی ندارند. آنان در لباس فقر و فنا به سر می‌برند و از دنیای مادی و زرق و برق آن رها شده‌اند.
به گوش دهر ازین راستر سخن نرسید
که گوهر صدف بحر صدق کم سخنیست
هوش مصنوعی: زمانه از حقیقت‌گویی دلسوزان کم‌تر خبری ندارد و سخن گفتن‌های صادقانه همچون جواهرهایی در صدفی هستند که نایاب و با ارزش‌اند.
چو نیست بنده آن شاه مکی و مدنی
ازان چه سود که مکیست خواجه یا مدنیست
هوش مصنوعی: اگر فردی بنده و سرباز آن شاه (خدا) نباشد، چه فایده‌ای دارد که او از اهل مکه باشد یا مدینه؟
گرفت گوشه چو خم شیخ پر شراب غرور
به محتسب که رساند که وقت خم شکنیست
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به حالتی اشاره می‌کند که فردی، چون شیخ مست و مغرور، در حال خم شدن است و به محتسب (نگهبان شراب) می‌گوید که زمان شکستن قیدها و دست کشیدن از محدودیت‌ها فرا رسیده است. به طور کلی، این عبارتی است از سرخوشی و احساس آزادی و عدم خضوع در برابر قوانین.
به قبله روی و بتان در درون ز حرص و هوا
نه این خدای پرستیست بلکه برهمنیست
هوش مصنوعی: به سمت قبله توجه کن و در دل خود از حرص و خواسته‌ها خالی باش. این نوع عبادت و پرستش خدا نیست، بلکه تنها جلب توجه به بت‌ها و امور دنیوی است.
هوای عشق کنی همت از دو کون ببر
که این عروج نیاید ز همتی که دنیست
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی در عشق به اوج برسی، باید توجه و تلاش خود را از دنیای مادی دور کنی، زیرا هیچ عروج و ترقی در عشق به وسیله کوشش‌های دنیایی حاصل نمی‌شود.
خجالتیست عظیم از رخ تو جامی را
که زخم تیغ فراق تو خورد و زیستنیست
هوش مصنوعی: جامی که آسیب دیدن از جدایی تو را نشان می‌دهد، به شدت از زیبایی تو شرمنده است و نمی‌تواند به زندگی ادامه دهد.