گنجور

شمارهٔ ۱۲

کی بر این عشرت سرا خاطر نهد ارباب راز
زانکه از رنگ بقا خالیست این نقش مجاز
ساختند از بهر تو زین پیش منزل دیگران
ساز با آن وز برای دیگران منزل مساز
نام خود از دفتر صورت پرستان محو کن
تا شود القاب تو منشور معنی را طراز
کعبه آسا خانه دل را بپرداز از بتان
تا نهندت راستان بر آستان روی نیاز
کارگیری پیش بیش از مدت ایام عمر
عمر کوتاه و تو بر خود کار را سازی دراز
بار شغل این سرا سازد خمیده پشت مرد
آه اگرگیری ز دیوار فراغت پشت باز
همچو آتش کی هوای عالم علوی کنی
تا بود سوی نشیبت میل چون آب از فراز
از گدازش فارغی چون شمع روز زندگی
چون رسد روزت به شب ترسم که افتی در گداز
گر نیاری تاب آن کز سلک مسکینان شوی
جهد کن تا بهر مسکینان شوی مسکین نواز
همچو شاه کامران مسکین نوازی کس نکرد
جان فدای او که از مسکین نوازی بس نکرد

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کی بر این عشرت سرا خاطر نهد ارباب راز
زانکه از رنگ بقا خالیست این نقش مجاز
هوش مصنوعی: کیست که در این مکان خوشی و خوشبختی دل ببندد، در حالی که رازبانان می‌دانند این تصویر و جلوهٔ فریبنده، از پایدار بودن خالی است؟
ساختند از بهر تو زین پیش منزل دیگران
ساز با آن وز برای دیگران منزل مساز
هوش مصنوعی: برای تو به خاطر دیگران خانه‌ای ساخته‌اند، پس خودت هم برای دیگران خانه نساز.
نام خود از دفتر صورت پرستان محو کن
تا شود القاب تو منشور معنی را طراز
هوش مصنوعی: نام خود را از لیست ستایشگران پاک کن تا القاب و عناوین تو به عنوان نماینده معنا و مفهوم برجسته شود.
کعبه آسا خانه دل را بپرداز از بتان
تا نهندت راستان بر آستان روی نیاز
هوش مصنوعی: دل را مانند کعبه خالص و پاک کن و از جاذبه‌های دنیوی دور شو تا بتوانی به درگاه خدایی به درستی عبادت و درخواست کنی.
کارگیری پیش بیش از مدت ایام عمر
عمر کوتاه و تو بر خود کار را سازی دراز
هوش مصنوعی: اگر بیش از مدت عمرتان کار کنید، زندگی‌تان کوتاه به نظر می‌رسد. بنابراین، باید به خودتان و کارهایتان اهمیت بدهید و زمان را به درستی مدیریت کنید.
بار شغل این سرا سازد خمیده پشت مرد
آه اگرگیری ز دیوار فراغت پشت باز
هوش مصنوعی: بار شغل و مسئولیت این سرزمین باعث کمر خمیده و خسته شدن مردان می‌شود. آه اگر از دیوار آسودگی و راحتی بگیریم، کمرمان دوباره راست خواهد شد.
همچو آتش کی هوای عالم علوی کنی
تا بود سوی نشیبت میل چون آب از فراز
هوش مصنوعی: مانند آتش، آیا می‌توانی جوّ عالم بالا را تحت تأثیر قرار دهی، در حالی که آرزوی رفتن به سوی پایین مثل آب که از بلندی فرو می‌ریزد، در دل داری؟
از گدازش فارغی چون شمع روز زندگی
چون رسد روزت به شب ترسم که افتی در گداز
هوش مصنوعی: زمانی که زندگی به انتهایش نزدیک می‌شود، نیکو است که از مشکلات و دردها رهایی یابیم. اما اگر در آن زمان به مسائل روزمره گیر کنیم، احتمال دارد که به وضعیتی ناخوشایند دچار شویم.
گر نیاری تاب آن کز سلک مسکینان شوی
جهد کن تا بهر مسکینان شوی مسکین نواز
هوش مصنوعی: اگر نمی‌توانی تحمل کنی که از جمع درویشان جدا شوی، تلاش کن تا به کمک دیگران بیایی و برای مسکینان نیکوکاری کنی.
همچو شاه کامران مسکین نوازی کس نکرد
جان فدای او که از مسکین نوازی بس نکرد
هوش مصنوعی: هیچ‌کس به اندازهٔ او به مسکینان توجه نکرد و همچون شاهی درخشان و سرشار از خوبی، بر مسکینان مهربانی نداشت. جانم فدای او که مظهر نیکوکاری است و به مسکینان با سخاوت رفتار می‌کند.