گنجور

شمارهٔ ۱۵۶

چرخ را جامی نگون دان کز می عشرت تهی ست
باده از جام تهی جستن نشان ابلهی ست
مرد جاهل جاه گیتی را لقب دولت نهد
همچنان کاماس بیند طفل و گوید فربهی ست
از بقا گردون قبایی بر قد یک تن ندوخت
خلعتی بس فاخر آمد عمر عیبش کوتهی ست
نیست شاخ میوه دار ایمن ز سنگ ناکسان
خوش تهیدستی که او آزاده چون سرو سهی ست
خوش برآ با قطع و وصل باغبان همچون نهال
گر تو را زین باغ پر آسیب امید بهی ست
راه بس باریک و شب تاریک و دزدان در کمین
بی دلیلی عزم ره کردن دلیل بی رهی ست
هر که چون جامی درین ره شد ز ما و من تهی
گر به صورت مبتدی باشد به معنی منتهی ست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چرخ را جامی نگون دان کز می عشرت تهی ست
باده از جام تهی جستن نشان ابلهی ست
هوش مصنوعی: چرخ یا دنیا را به عنوان جامی در نظر بگیر که پر از می و خوشی نیست. اگر کسی بخواهد از این جام خالی بنوشد، در حقیقت نشان دهنده نادانی اوست.
مرد جاهل جاه گیتی را لقب دولت نهد
همچنان کاماس بیند طفل و گوید فربهی ست
هوش مصنوعی: مرد بی‌دانش، دنیا را به عنوان مقام و جایگاه می‌بیند و بالاتر از آن، مانند کودکی که شیرینی می‌بیند و تصور می‌کند که این لذت همیشگی است.
از بقا گردون قبایی بر قد یک تن ندوخت
خلعتی بس فاخر آمد عمر عیبش کوتهی ست
هوش مصنوعی: زندگی به مانند یک لباس زیبا است که خداوند برای انسان دوخته است، اما عمر کوتاه ما باعث می‌شود که نتوانیم از آن به درستی بهره‌برداری کنیم و این کوتاهی عمر به نوعی نقص به شمار می‌آید.
نیست شاخ میوه دار ایمن ز سنگ ناکسان
خوش تهیدستی که او آزاده چون سرو سهی ست
هوش مصنوعی: هیچ درختی که میوه داشته باشد، از سنگ‌های بدیمن در امان نیست. اما آدمی که در فقر و تهیدستی زندگی می‌کند، چون سرو سهی آزاد و رهاست و به زیبایی و شکوه خود ادامه می‌دهد.
خوش برآ با قطع و وصل باغبان همچون نهال
گر تو را زین باغ پر آسیب امید بهی ست
هوش مصنوعی: اگر تو در این باغ پر از آسیب مثل نهالی هستی که در فصل‌های مختلف قطع و وصل می‌شود، خوشحال باش. باغبان می‌تواند با مهارتش به تو کمک کند تا امید به زندگی و رشد دوباره پیدا کنی.
راه بس باریک و شب تاریک و دزدان در کمین
بی دلیلی عزم ره کردن دلیل بی رهی ست
هوش مصنوعی: راه باریک و شب تاریک است و دزدان در کمین. وقتی دلیلی برای سفر نداریم، اقدام به راه رفتن خود به خود نشانه بی‌هدفی است.
هر که چون جامی درین ره شد ز ما و من تهی
گر به صورت مبتدی باشد به معنی منتهی ست
هوش مصنوعی: هر کسی که در این مسیر شبیه به جامی شود و از خودخواهی و منیت خالی گردد، حتی اگر در ظاهر مبتدی به نظر برسد، در حقیقت به مرتبه‌ای عالی دست یافته است.