گنجور

شمارهٔ ۱۴

نسیم جان شنوم گوییا ز عالم دل
گشاده اند دری در حریم این منزل
ز زندگی در و دیوار او اثر دارد
سرشته اند همانا ز آب خضرش گل
دهد بقای مخلد هوای او گویی
فرو شده به گلش پای عمر مستعجل
چو خانه دل اهل قلوب مقبول است
ره قبول در او هر که یافت شد مقبل
ندیده صفحه دیوار او خراش قلم
نموده نقش ضمیر مصوران چگل
حجاب ذره نگردد ز بس ضیا که در اوست
نه شب نقاب ظلام و نه روز پرده ظل
دلی که دیده گشاید به طاق ایوانش
به طاق ابروی خوبان کجا شود مایل
دهد صریر درش بیشتر ز ذل سوال
به فتح باب امانی بشارت سایل
به جای خود بود ار ساکنان سدره نهند
پی دعا شه کامران در او محفل
بلند مرتبه سلطان حسین کز ره لطف
کند نزول درین خاک توده نازل
وگرنه پست بود پیش پایه قدرش
جهات عالم اگر عالی است اگر سافل
به غور جود کفش چون رسم که دریایی ست
محیط وار نه قعرش پدید نی ساحل
سبحان بر و نوال وی از بسیط زمین
بساط حاتم طی ساخت طی «کطی سجل »
شود خراب ز یأجوج فتنه گیتی اگر
نه در میانه بود سد تیغ او حایل
مراد هر دو جهانش از خدای حاصل باد
چنان کز اوست مراد جهانیان حاصل
فزود ماضیش از خسروان به خوبی و باد
فزون ز ماضی حال و ز حال مستقبل

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نسیم جان شنوم گوییا ز عالم دل
گشاده اند دری در حریم این منزل
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که نسیم روح‌نواز از دل و دنیای ما خبرهایی می‌آورد، انگار که درب جدیدی به سوی این خانه باز شده است.
ز زندگی در و دیوار او اثر دارد
سرشته اند همانا ز آب خضرش گل
هوش مصنوعی: زندگی در هر گوشه و کناری نشانه‌ای از خود دارد و این به خاطر آن است که از آب خضر، گلی کاشته شده است.
دهد بقای مخلد هوای او گویی
فرو شده به گلش پای عمر مستعجل
هوش مصنوعی: هوای او به انسان طول عمر و بقا می‌بخشد، انگار که پای عمر کوتاه انسان به گل‌های زیبای او فرو رفته است.
چو خانه دل اهل قلوب مقبول است
ره قبول در او هر که یافت شد مقبل
هوش مصنوعی: هر دلی که در آن محبت و عشق واقعی وجود داشته باشد، به عنوان مکانی برای کسانی که محبوب خداوند هستند، شناخته می‌شود. هر کسی که به چنین دلی نزدیک شود، به خوبی پذیرفته خواهد شد.
ندیده صفحه دیوار او خراش قلم
نموده نقش ضمیر مصوران چگل
هوش مصنوعی: دیوار او هنوز از نظرها پنهان است و نقاشان با مداد خیال خود روی آن تصاویری را نقش کرده‌اند.
حجاب ذره نگردد ز بس ضیا که در اوست
نه شب نقاب ظلام و نه روز پرده ظل
هوش مصنوعی: نور بسیار زیاد و درخشان آنقدر است که ذره‌ای حجاب نمی‌تواند در برابرش قرار بگیرد. نه شب می‌تواند حایلی برای آن نور باشد و نه روز می‌تواند آن را مخفی کند.
دلی که دیده گشاید به طاق ایوانش
به طاق ابروی خوبان کجا شود مایل
هوش مصنوعی: دل کسی که به زیبایی و جذابیت نگاه می‌کند، نمی‌تواند به زیبایی ابروهای محبوبان متمایل شود.
دهد صریر درش بیشتر ز ذل سوال
به فتح باب امانی بشارت سایل
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به این است که صدای درب بیشتر از تواضع و خضوع در برابر سوالات، خوشامدگویی و بشارت به سائل و درخواست‌کننده را نشان می‌دهد. به عبارتی، در این کلمات می‌توان احساس خوشی و نوید را در مورد باز شدن درب برای افرادی که درخواست می‌کنند، محسوس کرد.
به جای خود بود ار ساکنان سدره نهند
پی دعا شه کامران در او محفل
هوش مصنوعی: اگر ساکنان درخت سدر (که نشانی از بهشت است) در آنجا دعا کنند، محفل آن شاه کامیاب پر خواهد شد.
بلند مرتبه سلطان حسین کز ره لطف
کند نزول درین خاک توده نازل
هوش مصنوعی: سلطان حسین با مقام و منزلت بلندش به واسطه‌ی لطف و مهربانی‌اش، بر این سرزمین خاکی فرود آمده است.
وگرنه پست بود پیش پایه قدرش
جهات عالم اگر عالی است اگر سافل
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم این موضوع را بیان کنیم، باید بگوییم که اگر مقام و ارزش انسانی پایین است، پس حتماً بر اساس ملاک‌های نادرست قضاوت شده است. در حقیقت، ارزش هر چیزی بستگی به معیارهایی دارد که از آن استفاده می‌کنیم؛ اگر چیزی از نظر کیفیت و ارزش بالا باشد، باید به آن توجه کنیم و از قضاوت‌های سطحی پرهیز کنیم.
به غور جود کفش چون رسم که دریایی ست
محیط وار نه قعرش پدید نی ساحل
هوش مصنوعی: کفشی که به عمق دریا می‌رود، نشان‌دهندهٔ بزرگی و وسعت آن دریا است. در این دریا نه تنها عمق آن قابل دیدن نیست، بلکه ساحلی هم ندارد که بتوان به آن اشاره کرد.
سبحان بر و نوال وی از بسیط زمین
بساط حاتم طی ساخت طی «کطی سجل »
هوش مصنوعی: ستایش مخصوص خداوند است و هدیه او از وسعت زمین، همچون بساط حاتم طایی گسترده شده است.
شود خراب ز یأجوج فتنه گیتی اگر
نه در میانه بود سد تیغ او حایل
هوش مصنوعی: اگر سد تیغ او (که به عنوان حفاظت و جلوگیری از فتنه‌های یأجوج و ماجوج عمل می‌کند) در میان نباشد، فتنه‌های جهانی بی‌اندازه و ویرانگر خواهد شد.
مراد هر دو جهانش از خدای حاصل باد
چنان کز اوست مراد جهانیان حاصل
هوش مصنوعی: هدف و خواسته تمام جهانیان از خداوند تأمین می‌شود، چنان که آنچه برای جهانیان مطلوب و مورد نظر است، از ذات او نشأت می‌گیرد.
فزود ماضیش از خسروان به خوبی و باد
فزون ز ماضی حال و ز حال مستقبل
هوش مصنوعی: گذشتگان با ویژگی‌های خوب خود، برتری‌هایی دارند و زمان حال و آینده به اندازه‌ی آن گذشته را نمی‌توانند جبران کنند.