گنجور

بخش ۲۶ - حافظ شیرازی، نزاری و شیخ کمال خجندی

حافظ شیرازی - رحمه الله تعالی، اکثر اشعار وی لطیف و مطبوع است و بعضی قریب به سرحد اعجاز غزلیات وی نسبت به غزلیات دیگران در سلاست و روانی حکم قصاید ظهیر دارد نسبت به قصاید دیگران و سلیقه شعر وی نزدیک است به سلیقه نزاری قهستانی.

اما در شعر نزاری غث و سمین بسیار است به خلاف شعر وی و چون در اشعار وی اثر تکلف ظاهر نیست وی را لسان الغیب لقب کرده اند.

شیخ کمال خجندی - رحمه الله تعالی، وی در لطافت سخن و دقت معانی به مرتبه ایست که بیش از آن متصور نیست اما مبالغه در آن شعر وی را از حد سلاست بیرون برده است و از چاشنی عشق و محبت خالی مانده.

در ایراد امثال و اختیار بحرهای سبک با قافیه ها و ردیفهای غریب که سهل و ممتنع است، تتبع حسن دهلوی می کند، اما آنقدر معانی لطیف که در اشعار وی است در اشعار حسن نیست و آنکه وی را دزد حسن می گویند بنابر همان تتبع تواند بود و در بعضی دیوانهای وی این فرد دیده شده است:

کس بر سر هیچ رخنه نگرفت مرا
معلوم همی شود که دزد حسنم

و بعضی از عارفان که به صحبت شیخ کمال و خواجه حافظ هر دو رسیده بوده اند چنین فرموده اند که صحبت شیخ به از شعر وی بود، و شعر حافظ به از صحبت او.

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حافظ شیرازی - رحمه الله تعالی، اکثر اشعار وی لطیف و مطبوع است و بعضی قریب به سرحد اعجاز غزلیات وی نسبت به غزلیات دیگران در سلاست و روانی حکم قصاید ظهیر دارد نسبت به قصاید دیگران و سلیقه شعر وی نزدیک است به سلیقه نزاری قهستانی.
هوش مصنوعی: حافظ شیرازی از شاعران بزرگ است و اشعارش معمولاً زیبا و دل‌نشین هستند. برخی از غزل‌های او به قدری روان و سلیس‌اند که می‌توان آن‌ها را با اشعار دیگر شاعران مقایسه کرد. توانایی او در ساختن غزل به قدری قوی است که مشابهت‌هایی با آثار شاعرانی مانند ظهیر و نزار قهستانی دارد.
اما در شعر نزاری غث و سمین بسیار است به خلاف شعر وی و چون در اشعار وی اثر تکلف ظاهر نیست وی را لسان الغیب لقب کرده اند.
هوش مصنوعی: در شعر نزاری، آثار کوششی بیش از حد و بی‌روحی فراوان است، اما در اشعار او چنین نشانه‌هایی دیده نمی‌شود. به همین خاطر به او لقب "لسان الغیب" داده‌اند.
شیخ کمال خجندی - رحمه الله تعالی، وی در لطافت سخن و دقت معانی به مرتبه ایست که بیش از آن متصور نیست اما مبالغه در آن شعر وی را از حد سلاست بیرون برده است و از چاشنی عشق و محبت خالی مانده.
هوش مصنوعی: شیخ کمال خجندی، به خاطر زیبایی کلام و دقت در معانی‌اش به مرحله‌ای رسیده که فراتر از تصور است. اما اگرچه شعر او بسیار زیباست، اما در بعضی موارد به قدری از حد طبیعی خود فراتر رفته که لطافت و شیوایی‌اش را از دست داده و از عنصر عشق و محبت تهی شده است.
در ایراد امثال و اختیار بحرهای سبک با قافیه ها و ردیفهای غریب که سهل و ممتنع است، تتبع حسن دهلوی می کند، اما آنقدر معانی لطیف که در اشعار وی است در اشعار حسن نیست و آنکه وی را دزد حسن می گویند بنابر همان تتبع تواند بود و در بعضی دیوانهای وی این فرد دیده شده است:
هوش مصنوعی: حسن دهلوی در استفاده از امثال و انتخاب وزن‌های شعری با قافیه‌ها و ردیف‌های خاص مهارت زیادی دارد و این کار برای او هم آسان است و هم سخت. اما اشعار وی دارای معانی ظریف‌تری هستند که در اشعار حسن دیده نمی‌شود. بعضی به او لقب «دزد حسن» داده‌اند که این به دلیل همان تکیه بر توانایی‌های او است و در برخی از دیوان‌های او این موضوع مشهود است.
کس بر سر هیچ رخنه نگرفت مرا
معلوم همی شود که دزد حسنم
هوش مصنوعی: هیچ‌کس به خاطر من دست به کاری نمی‌زند و این نشان می‌دهد که جذابیت من همواره تحت‌الشعاع قرار دارد.
و بعضی از عارفان که به صحبت شیخ کمال و خواجه حافظ هر دو رسیده بوده اند چنین فرموده اند که صحبت شیخ به از شعر وی بود، و شعر حافظ به از صحبت او.
هوش مصنوعی: برخی از عارفان که به گفتگوهای شیخ کمال و خواجه حافظ هر دو دسترسی داشتند، بیان کرده‌اند که مکالمات شیخ کمال از شعر حافظ بهتر بوده و شعر حافظ نیز از صحبت شیخ کمال برتر است.