گنجور

بخش ۱۹ - فخرالدین اسعد گرگانی

فخری جرجانی - رحمه الله تعالی - از اماثل و افاضل روزگار است میزان کمال فضل و دقت شعر وی کتاب ویس و رامین است و آن در این روزگار مهجور و نایاب، و این چند بیت از مواضع متعدد آن کتاب است:

خوش است این نکته از گیتی شناسان
که باشد جنگ بر نظاره آسان
مرا آن طشت زرین نیست درخور
که دشمن خون من بیند بدو در
نباشد مار را بچه بجز مار
نیارد شاخ بد جز تخم بدبار
نباشد خوش سفر در تندرستی
نگر تا چون بود در رنج و سستی
گل و نرگس نکو باشد به دیدن
ولیکن تلخ باشد در چشیدن
گناه بوده بر مردم نهفتن
بسی نیکوتر از نابوده گفتن
مثال پادشه چون آتش آمد
به طبع آتش همیشه سرکش آمد
اگر با زور پیل و طبع شیری
مکن با آتش سوزان دلیری

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فخری جرجانی - رحمه الله تعالی - از اماثل و افاضل روزگار است میزان کمال فضل و دقت شعر وی کتاب ویس و رامین است و آن در این روزگار مهجور و نایاب، و این چند بیت از مواضع متعدد آن کتاب است:
هوش مصنوعی: فخری جرجانی یکی از شخصیت‌های برجسته و فاخر دوران خود است. سطح بالای دانش و تسلط او در شعر را می‌توان در کتاب "ویس و رامین" مشاهده کرد، که در حال حاضر کمتر شناخته شده و کمیاب است. در اینجا چند بیت از قسمت‌های مختلف این کتاب آورده شده است:
خوش است این نکته از گیتی شناسان
که باشد جنگ بر نظاره آسان
هوش مصنوعی: این نکته از دانشمندان جهان جالب است که دیدن جنگ و درگیری‌ها برای ناظران آسان و راحت به نظر می‌رسد.
مرا آن طشت زرین نیست درخور
که دشمن خون من بیند بدو در
هوش مصنوعی: من لیاقت آن طشت زرین را ندارم، چون دشمن من نمی‌خواهد که من به او نگاه کنم.
نباشد مار را بچه بجز مار
نیارد شاخ بد جز تخم بدبار
هوش مصنوعی: هیچ موجودی مانند مار نمی‌تواند فرزندی از خود به دنیا آورد، جز اینکه آن نیز همچون او باشد. این بدان معناست که سرنوشت و ویژگی‌های والدین در فرزندان آنها قابل مشاهده است.
نباشد خوش سفر در تندرستی
نگر تا چون بود در رنج و سستی
هوش مصنوعی: اگر در زمان بیماری و ضعف به سفر بروی، کاملاً معلوم است که چقدر سفر در سلامتی و نشاط خوشایند و راحت‌تر است.
گل و نرگس نکو باشد به دیدن
ولیکن تلخ باشد در چشیدن
هوش مصنوعی: گل و نرگس زیبا و دلنشین هستند وقتی به آنها نگاه می‌کنیم، اما وقتی طعم آنها را بچشیم، ممکن است طعم تلخی داشته باشند.
گناه بوده بر مردم نهفتن
بسی نیکوتر از نابوده گفتن
هوش مصنوعی: پنهان کردن گناهان از مردم، بهتر از این است که آنها را بی‌جا و ناحق به زبان آوریم و از بین ببریم.
مثال پادشه چون آتش آمد
به طبع آتش همیشه سرکش آمد
هوش مصنوعی: به مانند پادشاهی که چون آتش به وجود آمده، طبیعی است که آتش همیشه سرسخت و پرخاشگر باشد.
اگر با زور پیل و طبع شیری
مکن با آتش سوزان دلیری
هوش مصنوعی: اگر با قدرت و زورِ بزرگی مثل فیل و شجاعت همچون شیر هم برخورد کنی، نباید با آتش و درد دل دلیری را امتحان کنی.