گنجور

بخش ۵۸ - ندبه حکیم دوم

بگفت آن دگر کز جهان فراخ
رسیدیم نادان بدین تنگ کاخ
دلی ساده از نقش اندیشه ها
کفی خالی از ورزش پیشه ها
نه در عقل ما خوش ز ناخوش جدا
نه در چشم ما آب از آتش جدا
چو یکچند بودیم اینجا مقیم
فتادیم در دام امید و بیم
نشستیم غافل ز مقصود خویش
تهی خاطر از فکر بهبود خویش
بیابان غفلت نکردیم طی
به مقصود اصلی نبردیم پی
درین پرده یک عقده نشکافتیم
به هیچ از همه روی برتافتیم
عجب آنکه با این همه تاب و پیچ
دل ما ازین ورطه نگرفت هیچ
به روزی کزین ورطه بیرون رویم
دل و دیده زین درد پر خون رویم
کی آن کس ره نیکبختی رود
کزین سخت منزل به سختی رود

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بگفت آن دگر کز جهان فراخ
رسیدیم نادان بدین تنگ کاخ
هوش مصنوعی: آن شخص دیگر گفت که ما از دنیای وسیع آمده‌ایم و بی‌خبر در این کاخ کوچک زندگی می‌کنیم.
دلی ساده از نقش اندیشه ها
کفی خالی از ورزش پیشه ها
هوش مصنوعی: دل پاک و بی‌غش، به راحتی از اندیشه‌ها و تفکرات پیچیده بی‌نیاز است و نیازی به تلاش‌های مستمر ندارد.
نه در عقل ما خوش ز ناخوش جدا
نه در چشم ما آب از آتش جدا
هوش مصنوعی: در این بیت می‌توان فهمید که نه خوب و بد از نظر عقل ما چندان جدا هستند و نه در مشاهده‌ی ما، آب و آتش قابل تفکیک هستند. به عبارتی، درک ما از واقعیت‌ها و احساسات، اغلب ترکیبی از خوبی‌ها و بدی‌هاست و نمی‌توانیم آنها را به طور کامل از یکدیگر تفکیک کنیم.
چو یکچند بودیم اینجا مقیم
فتادیم در دام امید و بیم
هوش مصنوعی: زمانی که مدت کوتاهی در اینجا زندگی کردیم، گرفتار امید و ترس شدیم.
نشستیم غافل ز مقصود خویش
تهی خاطر از فکر بهبود خویش
هوش مصنوعی: ما بی‌خبر از هدف واقعی‌مان نشسته‌ایم و از فکر بهبود وضعیت خود خالی هستیم.
بیابان غفلت نکردیم طی
به مقصود اصلی نبردیم پی
هوش مصنوعی: در این شعر گفته می‌شود که ما به دلیل غفلت از مسیر اصلی و هدف واقعی خود، نتوانستیم به مقصود و هدف نهایی‌مان برسیم.
درین پرده یک عقده نشکافتیم
به هیچ از همه روی برتافتیم
هوش مصنوعی: در این شرایط، ما هنوز نتوانسته‌ایم هیچ مشکلی را حل کنیم و به همین دلیل از همه چیز روی برگردانده‌ایم.
عجب آنکه با این همه تاب و پیچ
دل ما ازین ورطه نگرفت هیچ
هوش مصنوعی: تعجب‌انگیز است که با وجود این همه هیجان و دلدادگی، دل ما هیچ‌گاه از این خطر و دشواری دست نکشید.
به روزی کزین ورطه بیرون رویم
دل و دیده زین درد پر خون رویم
هوش مصنوعی: به روزی که از این مشکلات و رنج‌ها خلاص شویم، نه تنها روح‌ام بلکه چشم‌ام نیز از این درد و زخم‌ها رهایی خواهد یافت.
کی آن کس ره نیکبختی رود
کزین سخت منزل به سختی رود
هوش مصنوعی: کیست آن کسی که به سوی خوشبختی می‌رود، در حالی که از این مرحله دشوار با سختی عبور کند؟