جامیبخش ۴۸ - رفتن مجنون به طفیل گدایان به خیمه گاه لیلی و شکستن لیلی کاسه وی را و رقص کردن مجنون از ذوق آن
شیرین سخن شکر فسانه
کین قصه نهاد در میانه
افسانه پوست چون فرو خواند
از پوست برون چنین سخن راند
کان خورده چو دف طپانچه بر پوست
در ناله ز دست فرقت دوست
می گشت به کوه و دشت یکچند
از دوست همی به پوست خرسند
چون پوست نشان ز دوست می داد
خود را تسکین به پوست می داد
وان دم که زمانه کند ازو پوست
وان نیز به کف نماندش از دوست
می برد به سر به کام دشمن
نی دوست به بر نه پوست بر تن
بی دوست که بود رفته جانی
بی پوست چه بود استخوانی
چون یکچندی بر این برآمد
دودش ز دل حزین برآمد
یک روز به وقت نیمروزان
شد پیش شبان ز درد سوزان
چون سایه به زیر پایش افتاد
برداشت ز سوز سینه فریاد
کای چاره گر درون ریشم
روزی عجب آمده ست پیشم
در حال دلم نظاره ای کن
مردم ز فراق چاره ای کن
زین پیش ز هجر مرده بودم
جان را به اجل سپرده بودم
انفاس توام به لطف بنواخت
وز نو چو مسیح زنده ام ساخت
افکن نظری دگر به کارم
کامروز همان امید دارم
بگریست به درد کای جوانمرد
سر تا به قدم همه غم و درد
ز اندوه تو شد مرا جگرخون
وز درد تو اشک من جگرگون
بختت به مراد دل رساناد
بر مسند دولتت نشاناد
از هیچ مقام و هیچ جایی
زین بیش نبینمت دوایی
کان نقش بدیع کلک تصویر
وان شیرین تر ز شکر و شیر
هر اول هفت وقت شامی
از شیر رمه پزد طعامی
خاصه پی طعمه گدایان
از خوان سپهر بینوایان
هر کس که بود در آن حوالی
از سفره رزق دست خالی
آرند به آستان او روی
از خوان نوال او غذا جوی
مالد سر آستین خود باز
قسامی آن به خود کند ساز
کفلیز به کف طعام سنجد
در کاسه هر کس آنچه گنجد
دارند آندم در آن گذرگاه
بیگانه و آشنا همه راه
امشب هنگام کام بخشیست
بی شامان را طعام بخشیست
برخیز تو نیز کاسه بر کف
خود را افکن به سلک آن صف
باشد که طفیل هر گدایی
زان مایده ات رسد نوایی
مجنون چو شنید این بشارت
برخاست به موجب اشارت
بگرفت به کف شکسته جامی
می زد به حریم دوست گامی
آن دلشده چون رسید آنجا
صد دلشده بیش دید آنجا
بر دست گرفته کاسه یا جام
دریوزه گرش ز خوان انعام
هر کس ز کف چنان حبیبی
می یافت به قدر خود نصیبی
مجنون از دور چون بدیدش
عقل از سر و جان ز تن رمیدش
بی خود شد و میل خاک ره داشت
خود را به حیل به پا نگه داشت
چون نوبت وی رسید بی خویش
آورد او نیز جام خود پیش
لیلی وی را چو دید بشناخت
کارش نه چو کار دیگران ساخت
ناداده نصیب ازان طعامش
کفلیز زد و شکست جامش
مجنون چو شکست جام خود دید
گویا که جهان به کام خود دید
آهنگ سماع آن شکستش
چون راه سماع ساخت مستش
می بود بر آن سرود رقاص
می زد با خود ترانه خاص
العیش که کام شد میسر
عیشی به تمام شد میسر
همچون دگران نداد کامم
وز سنگ ستم شکست جامم
با من نظریش هست تنها
زان جام مرا شکست تنها
بیهوده شکست من نجسته ست
کارم زشکست او درست است
آن سنگ که زد به جام من فاش
زان کاسه سرشکستیم کاش
تا در صف واقعان این راز
جاوید نشستمی سرافراز
گر جام مرا شکست یارم
آزردگیی جز این ندارم
کان لحظه مرا که جام بشکست
آزرده نگشته باشدش دست
صد سر فدی شکست او باد
جانها شده مزد دست او باد
از خنجر مهر او دلم چاک
وز هر چه نه مهر او دلم پاک
بخش ۴۷ - پوست پوشیدن مجنون و به میان گوسفندان لیلی درآمدن و به حوالی خیمه گاه وی رفتن: آن پوست و مغز قصه اش نغزبخش ۴۹ - ملاقات کردن مجنون با لیلی در یکی از راهها و در انتظار مراجعت او در مقام حیرت ایستادن و شیان کردن مرغ بر سر وی: رامشگر این ترانه خوش
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.