گنجور

بخش ۴۷ - حکایت عیاری که در زیر چوب شحنه چندان دندان فشرد که درم سیم در زیر دندان وی پاره پاره شد و دینار صبر وی درست بیرون آمد

شحنه ای گفت که عیاری را
مانده در حبس گرفتاری را
بند بر پای برون آوردند
بر سر جمع سیاست کردند
شد ز بس چوب چو انگشت سیاه
لیک بر نامد ازو شعله آه
رخت ازان ورطه چو آورد برون
پیش یاران ز دهان کرد برون
درمی سیم به چندین پاره
بلکه ماهی شده چند استاره
محرمی کرد سؤالش کین چیست
بدر کامل شده چون پروین چیست
گفت جا داشت در آن محفل بیم
زیر دندان من این درهم سیم
در صف جمع مهی حاضر بود
که بدو چشم دلم ناظر بود
پیش وی با همه بی باکی خویش
شرمم آمد ز جزعناکی خویش
اندر آن واقعه خندان خندان
بس که در صبر فشردم دندان
زیر دندان درم جو جو شد
سکه درهم صبرم نو شد
زد رقم سکه نو بر کارم
که به صبر اندر یک دینارم
چون نهد ناقد دوران معیار
سرخرویی رسدم زین دینار
صبر اگر چند که زهر آیین است
عاقبت همچو شکر شیرین است
مکن از تلخی آن زهر خروش
کآخر کار شود چشمه نوش

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شحنه ای گفت که عیاری را
مانده در حبس گرفتاری را
هوش مصنوعی: شخصی به من خبر داد که مردی شجاع و دلیر در زندان به دام افتاده است.
بند بر پای برون آوردند
بر سر جمع سیاست کردند
هوش مصنوعی: در اینجا می‌گویند که افرادی توانسته‌اند با تدبیر و سیاست‌مداری، کسی را از زنجیر و محدودیت‌ها آزاد کنند. آن‌ها جمع شدند و با همفکری و همکاری اقدام کردند تا به این هدف برسند.
شد ز بس چوب چو انگشت سیاه
لیک بر نامد ازو شعله آه
هوش مصنوعی: به خاطر ضربه‌های مکرر، انگشت شستم سیاه شد، اما از آن هنوز شعله‌ای به وجود نیامد.
رخت ازان ورطه چو آورد برون
پیش یاران ز دهان کرد برون
هوش مصنوعی: وقتی که او از آن مخمصه خارج شد و به همراه دوستانش گرد هم آمد، با کلامی صریح و واضح، احساساتش را بیان کرد.
درمی سیم به چندین پاره
بلکه ماهی شده چند استاره
هوش مصنوعی: در میخ، سیم‌های زیادی وجود دارد که می‌توان آن را به چندین تکه تقسیم کرد، به گونه‌ای که مانند ماهی‌های دریا، به ستاره‌های متعددی تبدیل می‌شود.
محرمی کرد سؤالش کین چیست
بدر کامل شده چون پروین چیست
هوش مصنوعی: دوست عزیزی از شاعر درباره‌ی مفهوم زیبایی و کمال در انسان می‌پرسد که چرا درخشندگی و جمال او مانند بدر (ماه) کامل و درخشان است و کسی چون پروین (گروهی از ستارگان) چه ویژگی‌هایی دارد که چنین ظاهری را به خود گرفته است. در واقع، این سوال به تشابه زیبایی‌های انسانی و نجومی اشاره دارد.
گفت جا داشت در آن محفل بیم
زیر دندان من این درهم سیم
هوش مصنوعی: در آن محفل احساس می‌کردم که زیر دندان من، این پول درهم نقره‌ای وجود دارد.
در صف جمع مهی حاضر بود
که بدو چشم دلم ناظر بود
هوش مصنوعی: در میان جمعیت، شخصی حضور داشت که دل من به او خیره شده بود.
پیش وی با همه بی باکی خویش
شرمم آمد ز جزعناکی خویش
هوش مصنوعی: در حضور او، با اینکه همیشه بی‌پروا و بی‌نوا هستم، از نگرانیم نسبت به خودم شرمنده می‌شوم.
اندر آن واقعه خندان خندان
بس که در صبر فشردم دندان
هوش مصنوعی: در آن واقعه، به طرز عجیبی به خاطر صبر و تحملی که داشتم، لبخند زدم و به خودم دندان فشردم.
زیر دندان درم جو جو شد
سکه درهم صبرم نو شد
هوش مصنوعی: زیر دندانم حسّی بیدار شد و مانند سکه‌ای، صبرم تازه و نو شد.
زد رقم سکه نو بر کارم
که به صبر اندر یک دینارم
هوش مصنوعی: درست مثل اینکه سکه جدیدی به کارهایم بخشیده‌اند، ولی در حقیقت با صبر و شکیبایی، تنها یک دینار دارم.
چون نهد ناقد دوران معیار
سرخرویی رسدم زین دینار
هوش مصنوعی: زمانی که ناقد زمان مقدار واقعی را بسنجد، من از این دینار به موفقیتی بزرگ خواهم رسید.
صبر اگر چند که زهر آیین است
عاقبت همچو شکر شیرین است
هوش مصنوعی: تحمل و صبر هرچند در ابتدا دشوار و تلخ به نظر می‌رسد، در نهایت به نتیجه‌ای شیرین و مطلوب منجر می‌شود.
مکن از تلخی آن زهر خروش
کآخر کار شود چشمه نوش
هوش مصنوعی: به خاطر تلخی زهر، نگران نباش، زیرا در پایان، ممکن است که به چشمه‌ای شیرین برسیم.

حاشیه ها

1398/05/22 05:08
جعفری مجید

با سلام و تشکر
بیت سوم نامد
بیت ششم سؤالش
اصلاح شود لطفاً