بخش ۱۵ - در بیان آنکه امضای عزیمت بر ترک گناه در مشیت حق است سبحانه و تعالی اگر امضا کند شکر باید کرد والا عذر باید آورد
توبه چون شیشه قضا آمد چو سنگ
شیشه را با سنگ نبود تاب جنگ
چون قضا با توبه آید سازگار
توبه را باشد بنایی استوار
ور نیاید سازگار او قضا
خوش نباشد جز به حکم او رضا
توبه ده توبه شکن هر دو قضاست
نسبت اینها به خود کردن خطاست
گر دهد توفیق توبه شکری گوی
ور نه عاصی وار راه عذر پوی
توبه از ماضی پشیمان گشتن است
وز معاصی حالیا بگذشتن است
عزم کردن کاندر استقبال هم
بر معاصی باشدت اقبال کم
گر به فرض این عزم تو ناید درست
کاختیار آن نه اندر دست توست
یکدم از اصلاح آن غافل مخسب
گرچه افتادی به گل در گل مخسب
عزم می کن کز گنه باز ایستی
جاودان با توبه دمساز ایستی
بو که فضل حق به ره باز آردت
یمن این عزم از گنه باز آردت
بخش ۱۴ - حکایت آن پاره دوز به خرقه پاره دوزی اسباب معیشت اندوز که هر میوه تازه که رسیدی از آن مقداری خریدی و پیش عیال و اطفال خود بردی و با ایشان خوردی و گفتی به این خرسند باشید و چهره همت خود را به اندیشه زیادت نخراشید که طعم این میوه همه سال جز این نیست و مرا استطاعت خریدن بیش ازین نی: پارهدوزی بود در اقصای ریبخش ۱۶ - حکایت آن میپرست که به مراتب کمال پیوست؛ از وی سبب آن پرسیدند گفت این از برکت آن یافتم که هرگز جام می بر لب نیاوردم که بر عزیمت آن بوده باشم که به جام دیگر آلوده گردم: میپرستی رو به راه توبه کرد
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
توبه چون شیشه قضا آمد چو سنگ
شیشه را با سنگ نبود تاب جنگ
هوش مصنوعی: توبه مانند شیشهای است که در برابر قضا و قدر به مانند سنگ آسیب پذیر است. شیشه و سنگ هرگز نمیتوانند با هم به خوبی سازگار شوند و شیشه در برابر سنگ نمیتواند مقاومت کند. به همین ترتیب، توبه نیز در برابر تقدیر و سرنوشت نمیتواند مقاومت کند.
چون قضا با توبه آید سازگار
توبه را باشد بنایی استوار
هوش مصنوعی: زمانی که تقدیر با توبه همراه شود، توبه به یک بنیاد محکم تبدیل میشود.
ور نیاید سازگار او قضا
خوش نباشد جز به حکم او رضا
هوش مصنوعی: اگر سرنوشت او با خواستههایش سازگار نباشد، خوشیای نخواهیم داشت جز اینکه به حکم او راضی باشیم.
توبه ده توبه شکن هر دو قضاست
نسبت اینها به خود کردن خطاست
هوش مصنوعی: اگر کسی چندین بار توبه کند و دوباره به خطا برود، هر دو حالتی که دارد، به نمایندگی از خودشان خواهد بود. اشتباه بزرگی است که این دو حالت را به خود نسبت بدهیم.
گر دهد توفیق توبه شکری گوی
ور نه عاصی وار راه عذر پوی
هوش مصنوعی: اگر فرصتی برای توبه به تو داده شود، با شکرگزاری آن را بپذیر. و اگر چنین فرصتی نداشتی، مانند یک گناهکار به دنبال دلیلی برای عذرخواهی باش.
توبه از ماضی پشیمان گشتن است
وز معاصی حالیا بگذشتن است
هوش مصنوعی: توبه به معنای پشیمانی از کارهای گذشته است و همچنین به معنای گذشتن از گناهان و برطرف کردن آنها در زمان حال است.
عزم کردن کاندر استقبال هم
بر معاصی باشدت اقبال کم
هوش مصنوعی: اگر تصمیم بگیریم که به استقبال چیزهای خوب برویم، باید مراقب باشیم که مرتکب گناه نشویم. زیرا در این صورت، شانس ما برای بهرهمندی از نعمتها کاهش مییابد.
گر به فرض این عزم تو ناید درست
کاختیار آن نه اندر دست توست
هوش مصنوعی: اگر فرض کنیم که تصمیم تو به درستی به نتیجه نرسد، آن زمان چیزی که بخواهی به دست نمیآوری.
یکدم از اصلاح آن غافل مخسب
گرچه افتادی به گل در گل مخسب
هوش مصنوعی: هرگز از بهبود و اصلاح خود غافل نشو، حتی اگر در مشکلات و چالشها گرفتار شدهای.
عزم می کن کز گنه باز ایستی
جاودان با توبه دمساز ایستی
هوش مصنوعی: با اراده تصمیم بگیر که از گناه بازمانی، چرا که با توبه، به آرامش و جاودانگی دست یافتهای.
بو که فضل حق به ره باز آردت
یمن این عزم از گنه باز آردت
هوش مصنوعی: بوی خوشی که برکت و لطف خداوند به سمت تو میآورد، تو را به سرزمین یمن میکشاند و این اراده از گناه تو را دور میکند.