بخش ۲ - این معدلت نامه ایست متحف به سلاطین که سلاله طین فطرت آدم اند و لهوی را که آخر آن فناست و آن شغل به زخارف دنیاست از دل ایشان بیرون برده اند و صورت عافیت از آن بلا را عاقبت خیر ایشان کرده که حرز خلد ملکهم حاشیه صحیفه روزگار ایشان باد و دعای دام بقائهم دام مرغ اجابت شکار ایشان
بعد حمد حق و درود نبی
نیست پوشیده بر ذکی و غبی
که ظلال الله اند پادشهان
راحت رنجیدیدگان جهان
سایه بان ساخته ز چتر سیاه
زآفتاب حوادث اند پناه
چترشان مختصر به پیش نظر
ظلش از نور مهر شامل تر
ملک اگر جمع اگر پریشان است
اثر عدل و ظلم ایشان است
عدل ایشان کند به دانش و داد
خانه ملک را قوی بنیاد
ظلم ایشان به کین نوی و کهن
خلق را بر کند ز بیخ و ز بن
ملک کشت است و عدل ابر پر آب
ملک دادت خدا به عدل شتاب
تخم کشتی در آبیاری کوش
دارش از تشنگی و خواری گوش
کشت بی آب هیچ بر ندهد
چون شجر خشک شد ثمر ندهد
عدل چون ملک را شود معمار
هیچ چیز دگر نیاید کار
هم سپاهی ز شاه گردد شاد
هم رعیت ازو شود آباد
هم خلایق رهد ز محنت و بیم
هم خزاین شود پر از زر و سیم
دشمنان گردن نیاز نهند
شیوه انقیاد ساز دهند
بخش ۱ - مقدمه: حمد ایزد نه کار توست ای دلبخش ۳ - قصه قاصد فرستادن قیصر روم به نوشیروان تا معلوم کند که با وی در چه مقام است درصدد صلح است یا در معرض جنگ و انتقام است: قیصر روم سوی نوشیروان
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بعد حمد حق و درود نبی
نیست پوشیده بر ذکی و غبی
هوش مصنوعی: بعد از ستایش خدا و درود بر پیامبر، بر کسی پوشیده نیست که این مسائل برای افراد باهوش و کمهوش واضح و روشن است.
که ظلال الله اند پادشهان
راحت رنجیدیدگان جهان
هوش مصنوعی: پادشاهان مانند سایههای خداوند هستند و برای کسانی که در جهان دچار رنج و سختی هستند، آرامش و آسایش به ارمغان میآورند.
سایه بان ساخته ز چتر سیاه
زآفتاب حوادث اند پناه
هوش مصنوعی: سایه بانی درست شده از چتر سیاه، پناهگاهی است در برابر نور آفتاب و مشکلات زندگی.
چترشان مختصر به پیش نظر
ظلش از نور مهر شامل تر
هوش مصنوعی: چتر آنها کوچک است، اما در زیر سایهاش نوری از مهر و محبت بیشتر به چشم میخورد.
ملک اگر جمع اگر پریشان است
اثر عدل و ظلم ایشان است
هوش مصنوعی: اگر جامعهای ناپایدار و بینظم باشد، نشانهای از عدالت یا ظلم حاکمان آن جامعه است.
عدل ایشان کند به دانش و داد
خانه ملک را قوی بنیاد
هوش مصنوعی: عدل و انصاف آنها با دانش و دادگری، بنیاد ملت را محکم و استوار میکند.
ظلم ایشان به کین نوی و کهن
خلق را بر کند ز بیخ و ز بن
هوش مصنوعی: ستم آنها به دشمنی، ریشه و بنای انسانها را از دل و اساس بر میکند و نابود میسازد.
ملک کشت است و عدل ابر پر آب
ملک دادت خدا به عدل شتاب
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم رابطه بین عدالت و سرنوشت میپردازد. میتوان گفت که اینجا به کشت و کار و رشد اشاره شده و عدالت به عنوان عاملی مؤثر در تأمین منابع و نعمتها مطرح است. خداوند به واسطهی عدالت، نعمتها و توفیقات را به ما عطا میکند و این عدالت همچون ابر، آب را برای زمین فراهم میآورد تا کشت و کار شکوفا شود. بنابراین، عدالت نهتنها در نظام هستی مهم است، بلکه به زندگی و موفقیت انسانها نیز جهت میدهد.
تخم کشتی در آبیاری کوش
دارش از تشنگی و خواری گوش
هوش مصنوعی: در کشت و کار، بذر را با دقت در آب بکار و به آن توجه کن تا از تشنگی و زحمت بیفایده جلوگیری کنی.
کشت بی آب هیچ بر ندهد
چون شجر خشک شد ثمر ندهد
هوش مصنوعی: کشت بدون آب هیچ نتیجهای نمیدهد؛ مانند درختی که خشک شده و بار نمیدهد.
عدل چون ملک را شود معمار
هیچ چیز دگر نیاید کار
هوش مصنوعی: زمانی که عدالت به عنوان بنیان و اساس یک سیستم حکومتی و اجتماعی شکل بگیرد، دیگر نیازی به هیچ چیز دیگری برای پیشبرد کارها نخواهد بود.
هم سپاهی ز شاه گردد شاد
هم رعیت ازو شود آباد
هوش مصنوعی: وقتی که سردسته و فرمانده خوشحال باشد، سربازان نیز خوشحال میشوند و همین باعث رشد و رونق زندگی مردم میشود.
هم خلایق رهد ز محنت و بیم
هم خزاین شود پر از زر و سیم
هوش مصنوعی: وقتی مردم از درد و ترس آزاد شوند، گنجینهها پر از طلا و نقره خواهد شد.
دشمنان گردن نیاز نهند
شیوه انقیاد ساز دهند
هوش مصنوعی: دشمنان سر تسلیم فرود میآورند و به روش تسلیم شدن روی میآورند.