بخش ۱۲ - چون حرف نخست از ظالم برود جز سه حرف الم نماند این اشارت به آن است که چون سر به گریبان عدم در خواهد کشید جز الم چیزی نخواهد دید و لفظ سیاست که متضمن سه حرف یاس است مبنی از آن معنی است که می باید که سیاست ظالم متضمن یاس کلی وی بود از ارتکاب مظالم
معدلت سیر تا جهاندارا
زیر حکمت سکندر و دارا
عالم از عدل تو پر آوازه
فضل و جودت برون ز اندازه
عدل را زاد راه فردا کن
ظلم را همنشین عنقا کن
عدل خواهی که بر مزید شود
ظلم باید که ناپدید شود
چون بود شاه معدلت پیشه
واندر آن منقبت یک اندیشه
گو سپه را ز ظلم دار نگاه
زانکه ظلم شه است ظلم سپاه
گرگ چون در رمه روان باشد
جرم بر دامن شبان باشد
ظلم شاخ است و بیخ آن ظالم
شاخ را بیخ پرورد دایم
گر فتد از تو شاخی در کم و کاست
بجهد شاخ دیگر از چپ و راست
بیخ را بر کن از نشیمن بود
تا توانی ز رنج شاخ آسود
تیغ از ظالمان مدار دریغ
عدل را دار در حمایت تیغ
چون سیاست کم از گناه بود
مجرمان را چه انتباه بود
زجر کم دفع ظلم نتواند
فصد ناقص مرض بشوراند
بخش ۱۱ - حکایت بیوه زنی از نسا و باورد که سخنی درشت پرداخت و سلطان محمود را گرم ساخت و به سخنی دیگر نرم گردانید و به سر حد دادخواهی رسانید: پیش سلطان عاقبت محمودبخش ۱۳ - حکایت پیر زالی که راه بر سنجر گرفت و از بیراهی یک دو ظالم دادخواهی کرد و ظلم ایشان را از راه برداشت: بود در مرو شاهجان زالی
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
معدلت سیر تا جهاندارا
زیر حکمت سکندر و دارا
هوش مصنوعی: معدل تو از زمان سیر میکند و در زیر حکمت اسکندر و دارا قرار دارد.
عالم از عدل تو پر آوازه
فضل و جودت برون ز اندازه
هوش مصنوعی: دنیا به خاطر انصاف تو شناخته شده است و نیکی و generosity تو فراتر از حد تصور است.
عدل را زاد راه فردا کن
ظلم را همنشین عنقا کن
هوش مصنوعی: عدالت را به عنوان پیشرفت و راهی برای آینده قرار بده و ظلم را همچون پرندهای افسانهای و دور از دسترس دور کن.
عدل خواهی که بر مزید شود
ظلم باید که ناپدید شود
هوش مصنوعی: اگر میخواهی عدالت برقرار شود و ظلم کمتر گردد، باید ظلم کاملاً از بین برود.
چون بود شاه معدلت پیشه
واندر آن منقبت یک اندیشه
هوش مصنوعی: زمانی که شاهی با عدالت و انصاف حاکم باشد، در آن صورت باید به مقام و ویژگیهای او فکر کرد.
گو سپه را ز ظلم دار نگاه
زانکه ظلم شه است ظلم سپاه
هوش مصنوعی: اگر ظلمی بر سپاه حاکم شود، باید مراقب بود، زیرا ظلم از سوی فرمانروا به وجود میآید و بر همه نیروها تأثیر میگذارد.
گرگ چون در رمه روان باشد
جرم بر دامن شبان باشد
هوش مصنوعی: اگر گرگ در میان گوسفندها باشد، تقصیر بر گردن چوپان خواهد بود.
ظلم شاخ است و بیخ آن ظالم
شاخ را بیخ پرورد دایم
هوش مصنوعی: ظلم مانند درختی است که شاخههایش به ظلم و ستم مرتبط است و ریشه این ظلم را کسانی تغذیه میکنند که همواره در حال انجام کارهای نادرست هستند.
گر فتد از تو شاخی در کم و کاست
بجهد شاخ دیگر از چپ و راست
هوش مصنوعی: اگر از تو چیزی کم شود یا نقصی پیدا کند، به طور طبیعی چیز دیگری از جهات مختلف به وجود میآید و جای آن را پر میکند.
بیخ را بر کن از نشیمن بود
تا توانی ز رنج شاخ آسود
هوش مصنوعی: ریشه را از جای خود بکن تا در زندگیات از درد و زحمت کمتری برخوردار باشی.
تیغ از ظالمان مدار دریغ
عدل را دار در حمایت تیغ
هوش مصنوعی: از ظلم و ستم بپرهیز و در راستای عدالت تلاش کن، با قدرت و قاطعیت از عدالت دفاع نما.
چون سیاست کم از گناه بود
مجرمان را چه انتباه بود
هوش مصنوعی: وقتی سیاست کمتر از گناه باشد، مجرمان چه انتظاری میتوانند داشته باشند؟
زجر کم دفع ظلم نتواند
فصد ناقص مرض بشوراند
هوش مصنوعی: رنج و آزار کم نمیتواند انسان را از ظلم دور کند و درمان ناقص هیچ بیماری را بهبود نمیبخشد.