بخش ۳۷ - اشارت به معنی آنچه رسول صلی الله و علیه و سلم فرموده است که الدنیا ملعونة و ملعون ما فیها الا ذکر الله سبحانه
هست قول نبی که دنیی دون
وانچه جز ذکر ایزد بیچون
داخل اوست جمله ملعونند
وز نظرگاه قرب بیرونند
هر که پیوند ساخت با ملعون
نیست او هم ز حکم لعن برون
لعن حق چیست گویمت مشروح
کنم ابواب فهم آن مفتوح
لعن، راندن بود ز ساحت قرب
محنت بعد بعد راحت قرب
هر که یکدم جدا ز مقصود است
او در آن دم لعین و مطرود است
چون به مقصود خویش رو آورد
رست از زخم تیغ لعنت و طرد
سایه لطف و رحمتش دریافت
آفتاب قبول بر وی تافت
قرب او چیست از حق آگاهی
بعد او زین طریقه گمراهی
امر و نهیی که هست در قرآن
هست ازین قرب و بعد داده نشان
امر باشد به قرب حق خواندن
نهی از اسباب بعد او راندن
دوزخ و آنچه هست در دوزخ
وان عذاب و نکال در برزخ
درکات مراتب بعداند
که یکایک مناسب بعداند
گشت ظاهر به یک طریق و نسق
صورت غفلت تو اندر حق
روضه خلد و بوستان نعیم
چشمه سلسبیل یا تسنیم
درجات بهشت و لطف قصور
عرفات قصور و جلوه حور
همه هستند پیش صاحب رای
صورت قرب و آگهی ز خدای
ای کزین آگهی شدی آگاه
غیر ازین آگهی مجوی و مخواه
هستی جان و تن همی فرسای
واندر آن آگهی همی افزای
تا نه از جان و تن فنا باشی
مرد آن آگهی کجا باشی
آگهی هست جاودان گنجی
گنج می بایدت بکش رنجی
در طلب ناکشیده محنت و رنج
ریش گاوی بود توقع گنج
بخش ۳۶ - قصه آن مخنث که از روزن در منظری افتاد و از آنجا در خانه سفلی و از آنجا در سردابه ای و از آنجا در چاهی چون در سردابه افتاد بانگ کرد که ای خداوندان سرای، سرای شما زمین ندارد: آن مخنث به بام همسایهبخش ۳۸ - حکایت پیر همدانی که از پسر پرسید که هرگز ریش گاو بوده ای و سؤال پسر که ریش گاو کیست و جواب دادن پدر که آن کس که بامداد از خانه بدر آید گوید امروز گنجی یابم، پسر گفت ای پدر تا من بوده ام ریش گاو بوده ام: با پسر گفت پیری از همدان
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
هست قول نبی که دنیی دون
وانچه جز ذکر ایزد بیچون
هوش مصنوعی: همانطور که پیامبر گفته است، دنیا ناچیزتر از چیزی است که به جز یاد خداوند باشد.
داخل اوست جمله ملعونند
وز نظرگاه قرب بیرونند
هوش مصنوعی: در درون او همه نفرینشدگان هستند و از دیدگاه نزدیکی به او بیرونند.
هر که پیوند ساخت با ملعون
نیست او هم ز حکم لعن برون
هوش مصنوعی: هر کسی که با نفرین شدهای ارتباط برقرار کند، او نیز از حکم نفرین مستثنی نیست.
لعن حق چیست گویمت مشروح
کنم ابواب فهم آن مفتوح
هوش مصنوعی: لعن حق چیست؟ بگذارید توضیح دهم که درک آن چندین بعد دارد و راههای فهم آن برای شما باز است.
لعن، راندن بود ز ساحت قرب
محنت بعد بعد راحت قرب
هوش مصنوعی: این بیت به مفهوم این است که نفرین و دور کردن، انسانی را از نزدیکی و محبت الهی منحرف میکند. پس از سختیها و مشکلات، رسیدن به آرامش و نزدیکی به خداوند ممکن است، اما اگر کسی دچار لعنت و دوری شود، این نزدیکی و راحتی از دست میرود.
هر که یکدم جدا ز مقصود است
او در آن دم لعین و مطرود است
هوش مصنوعی: هر کسی که لحظهای از هدف و مقصود خود دور شود، در آن لحظه، از نظر معنوی بدشانس و طرد شده است.
چون به مقصود خویش رو آورد
رست از زخم تیغ لعنت و طرد
هوش مصنوعی: زمانی که به هدف خود نزدیک شد، از زخمهای ناشی از نفرین و طرد رهایی یافت.
سایه لطف و رحمتش دریافت
آفتاب قبول بر وی تافت
هوش مصنوعی: سایهی محبت و رحمتی که دارد، مانند نور خورشید بر او میتابد و برکاتش همیشه شامل حالش است.
قرب او چیست از حق آگاهی
بعد او زین طریقه گمراهی
هوش مصنوعی: نزدیکی به خداوند چیست وقتی که از حقیقت و حقیقتجویی دور باشی و بر این راه گام بگذاری که تو را به گمراهی میبرد؟
امر و نهیی که هست در قرآن
هست ازین قرب و بعد داده نشان
هوش مصنوعی: فرمانها و نهیهایی که در قرآن وجود دارد، از نزدیکی و دوری ما به خداوند حکایت میکند.
امر باشد به قرب حق خواندن
نهی از اسباب بعد او راندن
هوش مصنوعی: امر میکند که برای نزدیک شدن به حق، باید به خواندن و یادگیری بپردازیم و از وسایل و وابستگیها بعد از آن دوری کنیم.
دوزخ و آنچه هست در دوزخ
وان عذاب و نکال در برزخ
هوش مصنوعی: دوزخ و آنچه در آن وجود دارد، به همراه عذاب و گرفتاریهای دنیای میان دنیا و آخرت.
درکات مراتب بعداند
که یکایک مناسب بعداند
هوش مصنوعی: مراتب و درجاتی وجود دارند که هر یک به نوبه خود با نوعی از مراحل دیگر در ارتباط هستند و به هم وابستهاند.
گشت ظاهر به یک طریق و نسق
صورت غفلت تو اندر حق
هوش مصنوعی: ظاهر دنیا به یک شکل و نظام خاصی به نظر میرسد، اما غفلت تو از واقعیت و حقیقت آن، موجب میشود تا از درک عمیقتر آنچه در پس این ظاهر وجود دارد، بازبمانی.
روضه خلد و بوستان نعیم
چشمه سلسبیل یا تسنیم
هوش مصنوعی: بهشت و باغهای سرسبز، جایی است که آب زلال و خوشگوار جریان دارد.
درجات بهشت و لطف قصور
عرفات قصور و جلوه حور
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف مقامهای بهشت و زیباییهای آن میپردازد. بهشت دارای درجات مختلفی است و در آنجا لطف و احسان قابل توجهی وجود دارد. عرفات نیز به عنوان مکانی مقدس و محترم در اینجا مورد اشاره قرار گرفته و زیباییهای آن به شکلی چشمنواز به تصویر کشیده شده است.
همه هستند پیش صاحب رای
صورت قرب و آگهی ز خدای
هوش مصنوعی: همه در حضور صاحب نظر هستند و از نزدیک به برکت و آگاهی خداوند دسترسی دارند.
ای کزین آگهی شدی آگاه
غیر ازین آگهی مجوی و مخواه
هوش مصنوعی: ای کسی که با آگاهی از این موضوع به آگاهی رسیدی، جز این آگاهی را جستجو نکن و نخواه.
هستی جان و تن همی فرسای
واندر آن آگهی همی افزای
هوش مصنوعی: وجود جان و بدن همواره در حال پیر شدن و فرسودگی است و در همین حال، آگاهی و شناخت انسان روز به روز بیشتر میشود.
تا نه از جان و تن فنا باشی
مرد آن آگهی کجا باشی
هوش مصنوعی: تا زمانی که از وجود خود مزه فنا را نچشیدهای، نمیتوانی به حقیقت واقعیتها آگاه باشی.
آگهی هست جاودان گنجی
گنج می بایدت بکش رنجی
هوش مصنوعی: در زندگی، همواره باید به دنبال یک ثروت پایدار و ارزشمند باشی. برای رسیدن به این گنجینهی حقیقی، لازم است که زحمات و تلاشهای زیادی بکشی.
در طلب ناکشیده محنت و رنج
ریش گاوی بود توقع گنج
هوش مصنوعی: در جستجوی چیزی ارزشمند بدون تلاش و زحمت، مانند این است که از گاوی ریش بخواهی گنج پیدا کند.