گنجور

بخش ۹۲ - در بیان معنی اسم الرحمان و اسم الرحیم

هست اسم وجود حق رحمان
باعتبار العموم للاعیان
رحمتی در کمال بسط و سعت
مستفاد از «و رحمتی و سعت »
نیست غیر از وجود عام مفاض
بر حقایق ز واهب فیاض
اسم رحمان ازان بود مشتق
لفظ او خاص و معنیش مطلق
لفظ او بی وقوع سهو و غلط
می شود بر خدا مقول فقط
لیک معنیش شامل و عام است
کون را گشته خوان انعام است
عکس اینست حکم اسم رحیم
باعتبار الخصوص و التعمیم
هست اسم وجود حق اما
متخصص به موجب اشیا
بخشد از خوان رحمت القصه
طالبان وجود را حصه
لفظش افتاد بی خلاف و شقاق
بر حق و خلق جایزالاطلاق

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هست اسم وجود حق رحمان
باعتبار العموم للاعیان
هوش مصنوعی: وجود حق رحمان به اعتبار عمومی خود، نامی است که بر تمامی موجودات، یا عین‌ها، اطلاق می‌شود.
رحمتی در کمال بسط و سعت
مستفاد از «و رحمتی و سعت »
هوش مصنوعی: رحمت خداوند به قدری وسیع و گسترده است که از آیات الهی می‌توان این موضوع را دریافت کرد.
نیست غیر از وجود عام مفاض
بر حقایق ز واهب فیاض
هوش مصنوعی: جز وجود گسترده‌ای که از حقیقت‌های بخشنده سرچشمه می‌گیرد، چیزی نیست.
اسم رحمان ازان بود مشتق
لفظ او خاص و معنیش مطلق
هوش مصنوعی: اسم "رحمان" به معنای خاص و ویژه‌ای اشاره دارد و در عین حال معنای آن کلی و جامع است. این اسم به طوری به کار رفته که هم ویژگی‌های خاص را در بر می‌گیرد و هم به معنای وسیع‌تری در خداوند اشاره دارد.
لفظ او بی وقوع سهو و غلط
می شود بر خدا مقول فقط
هوش مصنوعی: لفظ خدا بدون هیچ اشتباه و خطایی برای او به کار می‌رود و فقط به او نسبت داده می‌شود.
لیک معنیش شامل و عام است
کون را گشته خوان انعام است
هوش مصنوعی: اما معنای آن شامل و گسترده است؛ وجود را به مانند خوان نعمت فراوانی می‌داند.
عکس اینست حکم اسم رحیم
باعتبار الخصوص و التعمیم
هوش مصنوعی: این جمله به بررسی مفهوم رحمت در نام "رحیم" می‌پردازد و اشاره می‌کند که مفهوم رحمت در این نام به طور خاص و عام قابل درک است. به عبارت دیگر، رحمت الهی به دو صورت خاص و عمومی وجود دارد؛ به این معنا که خداوند به ویژه به بندگان خاص خود رحم می‌کند، در حالی که رحمت او شامل همه انسان‌ها نیز می‌شود.
هست اسم وجود حق اما
متخصص به موجب اشیا
هوش مصنوعی: وجود حق نامی است که به آن اشاره می‌شود، اما فقط براساس اشیاء و مخلوقات خاص شناخته می‌شود.
بخشد از خوان رحمت القصه
طالبان وجود را حصه
هوش مصنوعی: از سفره‌ی رحمت به کسی که به دنبال وجود خود است، بخشی عطا می‌شود.
لفظش افتاد بی خلاف و شقاق
بر حق و خلق جایزالاطلاق
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که کلمات و واژه‌ها بدون هیچ گونه تناقض و اختلافی بر حق و حقیقت و همچنین در مورد انسان‌ها قابل استفاده و به کارگیری هستند. به بیان دیگر، زبان و گفتار باید به گونه‌ای باشد که با وجود اختلافات، به حقیقت نزدیک شود و به رعایت حقوق و ارزش‌های انسانی توجه داشته باشد.