گنجور

بخش ۶۰ - اشارة الی تفسیر قوله تعالی فاینما تولوا فثم وجه الله

از نبی اینما تولوا خوان
ثم وجه اللاه ش متمم دان
یعنی آن سو که روی قصد آری
تا حق بندگیش بگزاری
وجه حق کان بود حقیقت او
باشد آنجا به سوی او کن رو
هیچ جا را نکرد استثنا
پس بود عین حق عیان همه جا
عارف حق شناس را باید
که به هر سو که دیده بگشاید
بیند آنجا جمال حق پیدا
نگسلد از جمال حق قطعا
رو به هر چیز کاورد هر دم
در فضای حوایج عالم
هیچ شغلی حجاب او نشود
پرده آفتاب او نشود
در حوایج خدای را بیند
جز شهود خدای نگزیند
زانکه معلوم بنده نیست که کی
به سر آید حیات فانی وی
دم آخر کسی کز اهل جهان
داد بر هیأت مشاهده جان
چون برآرد سر از نشمین خاک
چشم و جانش بود به حضرت پاک
وان کزین منزل خراب گشت
لیک با ظلمت حجاب گذشت
خیزد از قبر تیره خوار و خجل
پشت بر آفتاب و رو در ظل
تا ابد مایل هوا و هوس
ناکس الرأس ماند آن ناکس

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از نبی اینما تولوا خوان
ثم وجه اللاه ش متمم دان
هوش مصنوعی: در این بیت، به مفهوم و اشاره‌ای اشاره می‌شود که در هر جا که رو کنید و به سمت آن بروید، باید توجه داشته باشید که خداوند همیشه در آنجا حضوری دارد. به نوعی این بیت به اهمیت توجه به خداوند و وجود او در تمام جاها و زمان‌ها پرداخته است.
یعنی آن سو که روی قصد آری
تا حق بندگیش بگزاری
هوش مصنوعی: به معنای این است که به طرفی برو که قصد و هدفت را دنبال کنی و در این راه به خدای خودت احترام بگذاری.
وجه حق کان بود حقیقت او
باشد آنجا به سوی او کن رو
هوش مصنوعی: خود را به سوی حقیقت و خداوند بگردان، زیرا وجود او در واقعیت خود را نشان می‌دهد.
هیچ جا را نکرد استثنا
پس بود عین حق عیان همه جا
هوش مصنوعی: هیچ مکانی وجود ندارد که از این قاعده مستثنی باشد؛ بنابراین، حقیقت در همه جا به وضوح و عینیت وجود دارد.
عارف حق شناس را باید
که به هر سو که دیده بگشاید
هوش مصنوعی: عالم آگاه و عارف واقعی باید در هر جا که نگاه کند، حقایق و زیبایی‌ها را ببیند و بشناسد.
بیند آنجا جمال حق پیدا
نگسلد از جمال حق قطعا
هوش مصنوعی: در آنجا زیبایی خداوند به وضوح دیده می‌شود و این زیبایی هرگز از زیبایی خداوند جدا نخواهد شد.
رو به هر چیز کاورد هر دم
در فضای حوایج عالم
هوش مصنوعی: هر لحظه به هر چیزی که نیاز دارد، توجه می‌کند و در فضای نیازمندی‌های جهان قرار دارد.
هیچ شغلی حجاب او نشود
پرده آفتاب او نشود
هوش مصنوعی: هیچ کاری نمی‌تواند مانع درخشش و نور او شود.
در حوایج خدای را بیند
جز شهود خدای نگزیند
هوش مصنوعی: در نیازها و خواسته‌ها تنها به مشاهدۀ خدا رضایت می‌دهد و جز دیدن خدا چیزی را انتخاب نمی‌کند.
زانکه معلوم بنده نیست که کی
به سر آید حیات فانی وی
هوش مصنوعی: چون زندگی زودگذر است و مشخص نیست که چه زمانی به پایان می‌رسد، باید بیشتر از آنچه که می‌دانیم، به ارزش و اهمیت هر لحظه توجه کنیم.
دم آخر کسی کز اهل جهان
داد بر هیأت مشاهده جان
هوش مصنوعی: در لحظات آخر زندگی، فردی از میان مردم دنیا به زیبایی و عظمت روح و حقیقت وجودش اشاره کرد.
چون برآرد سر از نشمین خاک
چشم و جانش بود به حضرت پاک
هوش مصنوعی: زمانی که انسان از خانه و دنیای مادی خود بیرون می‌آید، چشم و جان او به زیبایی‌های عالم کبریا توجه پیدا می‌کند.
وان کزین منزل خراب گشت
لیک با ظلمت حجاب گذشت
هوش مصنوعی: و آن کسی که از این خانه‌ی ویران بیرون رفت، هرچند که با تاریکی حجاب مواجه شد، اما موفق شد از آن عبور کند.
خیزد از قبر تیره خوار و خجل
پشت بر آفتاب و رو در ظل
هوش مصنوعی: از زیر خاک تیره و ناپاک برمی‌خیزد، خجالت‌زده و بی‌حدث، به طرف سایه می‌رود و پشتش به آفتاب است.
تا ابد مایل هوا و هوس
ناکس الرأس ماند آن ناکس
هوش مصنوعی: این جمله بیانگر این است که تا ابد، شخصی که سرش به هوس‌های بی‌ارزش و ناکارآمد مشغول است، همان‌گونه باقی خواهد ماند و تغییری نخواهد کرد.