گنجور

بخش ۵۳ - مخاطبة مع المکاشفین بسر القدر

ای مکاشف شده به سر قدر
پرده جد و اجتهاد مدر
بگذار از خویش و در خدای گریز
بگسل از خویش و در خدای آویز
گرچه تو ز اختیار مأموری
لیک در اختیار مجبوری
بین درین کارگاه وهم و خیال
خویش را در مجاری افعال
قالبی ز اختیار خود عاری
گشته افعال حق بر او جاری
هر چه جاری شود بر او ز افعال
بنگر کز دو نیست بیرون حال
یا ز اسباب قرب رضوان است
یا ز آثار بعد و خذلان است
گر ز قسم نخست باشد کار
نعمت حق شمار و شکرگزار
اذ من الشکر عم آلاؤه
و من الشکر دام نعماؤه
شکر باشد کلید گنج مزید
گنج خواهی مده ز دست کلید
ور ز قسم دوم بود کارت
شمر از نفس زشت کردارت
جرم و عصیان به سوی خویش افکن
سر شرمندگی به پیش افکن
معذرت پیشه گیر و استغفار
عجز و فقر و شکستگی پیش آر
کای خدا بنده گنهکارم
گرد خود کوهها گنه دارم
نیست غیر از تو عذر خواه تو کس
عذر من عفو کرده و کاه تو بس

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای مکاشف شده به سر قدر
پرده جد و اجتهاد مدر
هوش مصنوعی: ای کسی که به حقیقت‌های عمیق دست یافته‌ای، در پی دقت و تلاش بی‌وقفه خود برآمده‌ای.
بگذار از خویش و در خدای گریز
بگسل از خویش و در خدای آویز
هوش مصنوعی: بگذار که از خودت فاصله بگیری و به سوی خدا روی بیاوری؛ از وابستگی‌های دنیوی رها شو و به یاری خداوند پناه ببر.
گرچه تو ز اختیار مأموری
لیک در اختیار مجبوری
هوش مصنوعی: اگرچه تو در جایگاهی هستی که می‌توانی تصمیم بگیری، اما در واقع تحت فشار و محدودیت‌هایی هستی که نمی‌توانی از آن‌ها فرار کنی.
بین درین کارگاه وهم و خیال
خویش را در مجاری افعال
هوش مصنوعی: در این کارگاه یعنی دنیای خود، به افکار و خیالاتت توجه کن و تلاش کن آنها را در رفتارهایت نشان دهی.
قالبی ز اختیار خود عاری
گشته افعال حق بر او جاری
هوش مصنوعی: انسانی که از انتخاب و اراده خود بی‌خبر است، هر کاری که انجام می‌دهد، تحت تأثیر اراده الهی است.
هر چه جاری شود بر او ز افعال
بنگر کز دو نیست بیرون حال
هوش مصنوعی: بنگر که هر عملی که بر او جاری می‌شود، از دو وضعیت خارج نیست.
یا ز اسباب قرب رضوان است
یا ز آثار بعد و خذلان است
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که یا از عواملی نشأت می‌گیرد که باعث نزدیکی به رضایت خداوند است، یا ناشی از عواقب دوری و بی‌توجهی به او می‌باشد.
گر ز قسم نخست باشد کار
نعمت حق شمار و شکرگزار
هوش مصنوعی: اگر کاری از روی قسم و سوگند اول انجام شود، نعمت‌های خداوند را بشمار و سپاسگزار او باش.
اذ من الشکر عم آلاؤه
و من الشکر دام نعماؤه
هوش مصنوعی: از نعمت‌های پروردگار باید شکرگزاری کرد، زیرا شکر باعث تداوم و فراوانی نعمت‌ها می‌شود.
شکر باشد کلید گنج مزید
گنج خواهی مده ز دست کلید
هوش مصنوعی: اگر به دنبال افزایش و فراوانی نعمت‌ها هستی، باید شکرگزاری کنی. شکرگزاری همان کلیدِ دسترسی به گنج‌ها و نعمت‌های بیشتر است، پس آن را از دست نده.
ور ز قسم دوم بود کارت
شمر از نفس زشت کردارت
هوش مصنوعی: اگر از راه دوم باشد کار تو، خود را به نفس زشت کردار و اخلاق بد متهم کن.
جرم و عصیان به سوی خویش افکن
سر شرمندگی به پیش افکن
هوش مصنوعی: خطاها و نافرمانی‌هایت را به خودت نسبت بده و با احساس شرمندگی سر را به پایین نینداز.
معذرت پیشه گیر و استغفار
عجز و فقر و شکستگی پیش آر
هوش مصنوعی: عذرخواهی کن و از خدا بخواه که در برابر نیازها و ناتوانی‌هایت یاری‌ات کند.
کای خدا بنده گنهکارم
گرد خود کوهها گنه دارم
هوش مصنوعی: ای خدا، من بنده‌ای گنهکار هستم و در اطراف خود بارها و بارها خطاهایم همچون کوه‌هایی انباشته شده‌اند.
نیست غیر از تو عذر خواه تو کس
عذر من عفو کرده و کاه تو بس
هوش مصنوعی: هیچ کس غیر از تو از من عذرخواهی نکرده است، و دیگران فقط عذر من را پذیرفته و به سادگی از آن گذشتند.