گنجور

بخش ۱۵۹ - در مذمت آنان که صحابه کرام را رضی الله عنهم مذمت می کنند و بیان آنکه مذمت جاهل در حقیقت محمدت است و محمدت او مذمت

هر که را رفض خلق شد خلق است
نه خلق بلکه ننگ ما خلق است
چه بتر زان که ابلهی ز عوام
لب گشاید به سب صحب کرام
چه بتر زان که جاهلی ز سفه
گوید اندر حق صحابه تبه
آن که باشد مدیحش از ذم کم
چون بود گر برآرد از ذم دم
وان که باشد دعای نفرین بوی
چون بود گر کند به نفرین روی
مدح جاهل به صورت ار مدح است
گر به معنی نظر کنی قدح است
ورچه قدحش بود به ظاهر قدح
لیک باشد ز روی معنی مدح
زانکه مدح از مناسبت خیزد
جنس در مدح جنس آویزد
نقص باشد ز مرد صاحبدل
که بود همطویله جاهل
قدح کردن ز جنی و انسی
هست برهان بعد و ناجنسی
دور بودن ز شیوه جهال
از سمات فضیلت است و کمال
. . .
. . .

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هر که را رفض خلق شد خلق است
نه خلق بلکه ننگ ما خلق است
هوش مصنوعی: هر کسی که از مردم کناره‌گیری کند، در واقع به جمعیتی تبدیل شده است که خود را از او دور کرده‌اند. این نه فقط جنبه‌ای الوهی دارد، بلکه به نوعی عیب و ننگ برای خود ما محسوب می‌شود.
چه بتر زان که ابلهی ز عوام
لب گشاید به سب صحب کرام
هوش مصنوعی: خطرناک‌تر از این نیست که فردی نادان از میان مردم معمولی در مورد پاکان و شخصیت‌های بزرگ چیزی بگوید یا اظهار نظر کند.
چه بتر زان که جاهلی ز سفه
گوید اندر حق صحابه تبه
هوش مصنوعی: کسی که جاهلانه و بی‌فکر درباره‌ صحابه سخن می‌گوید، به حقیقت دچار خطاست و باید از این کار بپرهیزد.
آن که باشد مدیحش از ذم کم
چون بود گر برآرد از ذم دم
هوش مصنوعی: هر کس که مورد ستایش باشد، از بدگویی‌ها کمتر آسیب می‌بیند، چون اگر هم به او بدگویند، اثر آن را کم می‌کند.
وان که باشد دعای نفرین بوی
چون بود گر کند به نفرین روی
هوش مصنوعی: کسی که دعای نفرین می‌کند، سرنوشتش چگونه خواهد بود اگر خودش دچارش شود.
مدح جاهل به صورت ار مدح است
گر به معنی نظر کنی قدح است
هوش مصنوعی: اگر به تحسین نادانی به ظاهر توجه کنی، ممکن است مدح به نظر بیاید؛ اما اگر به عمق معنا بنگری، در واقع انتقاد است.
ورچه قدحش بود به ظاهر قدح
لیک باشد ز روی معنی مدح
هوش مصنوعی: اگرچه به نظر می‌آید که این جام فقط یک جام معمولی است، اما از نظر باطنی و معنوی، با ارزش و ستودنی است.
زانکه مدح از مناسبت خیزد
جنس در مدح جنس آویزد
هوش مصنوعی: مدح و ستایش از تعلق خاطر و ارتباطات ناشی می‌شود و هر کس به نوعی از ارزش‌ها و ویژگی‌های مشابه دیگران تمایل دارد و به آن‌ها ارادت می‌ورزد.
نقص باشد ز مرد صاحبدل
که بود همطویله جاهل
هوش مصنوعی: اگر مردی با دل و بصیرت نتواند به درستی راه و روش زندگی را بفهمد، این عیب و نقص از خودش است و نشانی از نادانی اوست.
قدح کردن ز جنی و انسی
هست برهان بعد و ناجنسی
هوش مصنوعی: در این جا به این نکته اشاره شده که ارتباط و دوستی بین انسان‌ها و موجودات غیرانسانی ممکن است، اما این ارتباط به دلیل تفاوت‌های اساسی و عدم تناسب در ماهیت‌ها می‌تواند با چالش‌هایی همراه باشد. به عبارت دیگر، دوستی و نزدیکی با موجودات دیگر نیازمند توجه و درک عمیق از تفاوت‌های آن‌ها است.
دور بودن ز شیوه جهال
از سمات فضیلت است و کمال
هوش مصنوعی: دور ماندن از رفتارهای ناپسند جهل، نشانه‌ای از فضیلت و کمال است.
. . .
. . .
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که شاخص‌ترین و مهم‌ترین مطالب یا موضوعات مورد توجه در یک موقعیت خاص یا در یک زمان معین، به وضوح بیان شده‌اند. همچنین ممکن است به این اشاره کند که در آن زمان، نکاتی قابل توجه یا ویژگی‌های خاصی وجود دارد که باعث تمایز یا اهمیت آنها می‌شود.