جامیبخش ۱۵۷ - خبر یافتن زین العابدین از مدیح فرزدق و دوازده هزار درم فرستادن برای وی و گفتن فرزدق که من اشعار بسیار گفته بودم و مدایح دروغ آورده این ابیات بهر کفارت بعضی از آنها گفتم برای خدای عز و جل و دوستی فرزندان رسول الله صلی الله علیه و سلم
قصه مدح بوفراس رشید
چون بدان شاه حق شناس رسید
از درم بهر آن نکو گفتار
کرد حالی روان ده و دو هزار
بوفراس آن درم نکرد قبول
گفت مقصود من خدا و رسول
بود ازان مدح نی نوال و عطا
زانکه عمر شریف را ز خطا
همه جا از برای هر همجی
کرده ام صرف در مدیح و هجی
تافتم سوی این مدیح عنان
بهر کفارت چنان سخنان
قلته خالصا لوجه الله
لا لان استعیض ما اعطاه
قال زین العباد و العباد
مانؤدیه عوض لا نرتاد
زانکه ما اهل بیت احسانیم
هر چه دادیم باز نستانیم
ابر جودیم بر نشیب و فراز
قطره از ما به ما نگردد باز
آفتابین بر سپهر علا
نفتد عکس ما دگر سوی ما
چون فرزدق به آن وفا و کرم
گشت بینا قبول کرد درم
از برای خدای بود و رسول
هر چه آمد ازو چه رد چه قبول
بود ازان هر دو قصدش الحق حق
می کنم من هم از فرزدق دق
رشحه ای زان سحاب لطف و نوال
که رسیدش ازان خجسته مال
زان حریفم اگر رسد حرفی
بندم از دولت ابد طرفی
صادقی از مشایخ حرمین
چون شنید آن نشید دور از شین
گفت نیل مراضی حق را
بس بود این عمل فرزدق را
کز جز اینش ز دفتر حسنات
برنیاید نجات یافت نجات
مستعد شد رضای رحمان را
مستحق شد ریاض رضوان را
زانکه نزدیک حاکم جائر
کرد حق را برای حق ظاهر
بخش ۱۵۶ - تمام شدن انشاء قصیده فرزدق در مدح امام زین العابدین رضی الله عنه و غضب کردن هشام بر فرزدق و حبس کردن وی: چون هشام آن قصیده غرابخش ۱۵۸ - در بیان آنکه مدح اهل بیت رسول صلی الله علیه و علی آله و سلم در حقیقت مدح مادح است به محبت و مناسبت با ایشان: مادح اهل بیت در معنی
اطلاعات
وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
قصه مدح بوفراس رشید
چون بدان شاه حق شناس رسید
هوش مصنوعی: قصه ستایش بوفراس رشید زمانی آغاز می‌شود که این داستان به گوش شاهی که حق شناس و مقام‌دان است می‌رسد.
از درم بهر آن نکو گفتار
کرد حالی روان ده و دو هزار
هوش مصنوعی: برای کسی که سخن خوب و دلنشین می‌زند، از خانه‌ام چیزی بده و حالا دو هزار هم به او بفرست.
بوفراس آن درم نکرد قبول
گفت مقصود من خدا و رسول
هوش مصنوعی: بوفرا در مقابل پذیرش آن پول گفت که هدف من فقط خدا و پیامبر است.
بود ازان مدح نی نوال و عطا
زانکه عمر شریف را ز خطا
هوش مصنوعی: مدح و ستایش از نعمت‌ها و بخشش‌ها نیست، بلکه از آن جاست که عمر گران‌قدر انسان از خطا در امان است.
همه جا از برای هر همجی
کرده ام صرف در مدیح و هجی
هوش مصنوعی: در هر جا و برای هر کسی که نیاز بود، من تمام تلاش خود را در ستایش و تمجید از او به کار گرفته‌ام.
تافتم سوی این مدیح عنان
بهر کفارت چنان سخنان
هوش مصنوعی: به سمت این ستایش و سرود حرمت می‌روم، به طوری که برای رهایی از گناهان، از این سخنان بهره‌مند شوم.
قلته خالصا لوجه الله
لا لان استعیض ما اعطاه
هوش مصنوعی: من این کار را تنها برای خشنودی خدا انجام می‌دهم، نه به خاطر اینکه چیزی را که به من داده شده، جایگزین کنم.
قال زین العباد و العباد
مانؤدیه عوض لا نرتاد
هوش مصنوعی: زین‌العابدین (علیه‌السلام) می‌فرماید: بندگان خدا اگر چیزی به ما بدهند، ما به خاطر آن چیزی را طلب نمی‌کنیم و به دنبال منفعتی نمی‌رویم.
زانکه ما اهل بیت احسانیم
هر چه دادیم باز نستانیم
هوش مصنوعی: ما اهل kindness و نیکی هستیم و هر چه به دیگران می‌دهیم، هیچ‌گاه آن را از آنها پس نمی‌گیریم.
ابر جودیم بر نشیب و فراز
قطره از ما به ما نگردد باز
هوش مصنوعی: ما مانند ابری هستیم که بر فراز و نشیب‌ها حرکت می‌کند، اما قطره‌ای که از ما جدا شود، دیگر به ما بازنمی‌گردد.
آفتابین بر سپهر علا
نفتد عکس ما دگر سوی ما
هوش مصنوعی: خورشید بر آسمان نمی‌تواند دیگر تصویر ما را به آن سمت بتاباند.
چون فرزدق به آن وفا و کرم
گشت بینا قبول کرد درم
هوش مصنوعی: زمانی که فرزدق به خاطر وفاداری و نیکی‌اش درک و بینش پیدا کرد، به راحتی پذیرای دینار (پول) شد.
از برای خدای بود و رسول
هر چه آمد ازو چه رد چه قبول
هوش مصنوعی: هر چیزی که از سوی خدا و رسولش به ما رسیده است، خواه مورد قبول باشد یا رد شود، همه از جانب آن‌هاست.
بود ازان هر دو قصدش الحق حق
می کنم من هم از فرزدق دق
هوش مصنوعی: در اینجا شاعر به این نکته اشاره دارد که او نیز برای برآورده کردن نیات و خواسته‌های خود، از شعر و هنری که فرزدق به کار برده الهام می‌گیرد و تلاش می‌کند که به حقایق موجود بپردازد. به‌عبارتی، او قصد دارد با استفاده از صحبت‌هایی که فرزدق انجام داده، به حقیقتی که در دل دارد، بپردازد.
رشحه ای زان سحاب لطف و نوال
که رسیدش ازان خجسته مال
هوش مصنوعی: بارشی از رحمت و نعمت که به او رسیده است، از آن دارایی خوشبخت و پربرکت است.
زان حریفم اگر رسد حرفی
بندم از دولت ابد طرفی
هوش مصنوعی: اگر از آن دوست و رفیق خبری به من برسد، می‌توانم از نعمت جاودانی برخوردار شوم.
صادقی از مشایخ حرمین
چون شنید آن نشید دور از شین
هوش مصنوعی: صادق، یکی از مشایخ حرمین، وقتی آن خبر را شنید که به دور از شین است، واکنش نشان داد.
گفت نیل مراضی حق را
بس بود این عمل فرزدق را
هوش مصنوعی: نیل، یعنی رنگ آبی تیره، نشان دهنده رضایت خداوند از این عمل فرزدق است. به عبارتی، این عمل برای جلب رضایت حق کافی است.
کز جز اینش ز دفتر حسنات
برنیاید نجات یافت نجات
هوش مصنوعی: برای نجات از مشکلات و بدبختی‌ها، تنها به کارهای نیکو و حسنات تکیه کن، زیرا هیچ چیز دیگری نمی‌تواند به تو کمک کند.
مستعد شد رضای رحمان را
مستحق شد ریاض رضوان را
هوش مصنوعی: کسی که آمادگی لازم را پیدا کند، می‌تواند به رضای خداوند دست پیدا کند و به نعمت‌های ویژه‌ای که در بهشت وجود دارد، راه یابد.
زانکه نزدیک حاکم جائر
کرد حق را برای حق ظاهر
هوش مصنوعی: چون حاکم ظالم، حق را برای حفظ قدرت خود آشکار می‌کند.
حاشیه ها
1401/10/23 12:12
حفیظ احمدی
با سلام و خسته نباشید!
در بیت یازدهم آفتابیم به اشتباه "آفتابین" نوشته شده و در بیت آخر نیز جابر به اشتباه "جائر" نوشته شده که امیدوارم اصلاح فرمایید.
همچنین اگر دیکلمه این قصیده از اول تا پایان را بگذارید خیلی ممنون میشوم، چون من در خواندن بیت هایی که به عربی سروده شده اند مشکل دارم و نمیتوانم به درستی بخوانم.
با سپاس