گنجور

شمارهٔ ۱۳ - در مدیح

ای بهر مدح سزا مسند تو
برتر از مدح و ثنا مسند تو
مسند فضل و سخا منصب تو
منصب صدر قضا مسند تو
سجده جای شعرا مدحت تو
قبله گاه فضلا مسند تو
زیر قدر تو بود گر بنهند
ز بر هفت سما مسند تو
صورت دولت و شکل اقبال
در لباس خلفا مسند تو
شب قدرست و در او لطف خدای
روز در شب مثلا مسند تو
در ازل گوئی عهدیست وثیق
شرع و ملت را با مسند تو
کس سیه پوش نماند از عدلت
جز که با خصم تو یا مسند تو
تیغ بر خصم تو بارد بهرام
ورنه خنجر زچه دارد بهرام
ای تو بر چرخ سعادت خورشید
وی تو بر تخت سیاست جمشید
مجلس وعظ تو از خوش سخنت
خوشتر از نعمت عمر جاوید
عقل مدهوش ز بس نکته نغز
روح سرگشته زبس بیم و امید
از وعید تو چو تهدید کنی
دل طاعت شود از لرزه چوبید
خنجر خویش ببخشد مریخ
بربط خویش بسوزد ناهید
شب برنده چو جوان موی سیاه
روز را دیده ز بس گریه سفید
یار عصیان را در منزل خوف
شود از وعده تو دل بامید
تا شنید این سخن گرم تو تیر
کلک بشکستست از شرم تو تیر
عرصه عالم میدان تو باد
طارم هفتم ایوان تو باد
آفتاب فلکی خازن تست
مشتری نایب دیوان تو باد
ماه گردون سر منجوق تو باد
زهره را مشگر مهمان تو باد
سیر انجم سبب دولت تست
دور گردون مدد جان تو باد
هر که را چشم بتو روشن نیست
مردم چشمش پیکان تو باد
نیست بدخواه ترا بند بکار
پوست بر خصم تو زندان تو باد
دین حق را تو نگه میداری
حق نگهدار و نگهبان تو باد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای بهر مدح سزا مسند تو
برتر از مدح و ثنا مسند تو
هوش مصنوعی: تو که شایسته ستایش هستی، مقام تو فراتر از هر تمجید و ثنای دیگری است.
مسند فضل و سخا منصب تو
منصب صدر قضا مسند تو
هوش مصنوعی: مقام و جایگاه بخشش و فضیلت تو همانند جایگاه ریاست قضاوت است.
سجده جای شعرا مدحت تو
قبله گاه فضلا مسند تو
هوش مصنوعی: شعرا در سجده از عشق تو هستند و فضلا در مدح تو، به تو تکیه می‌کنند.
زیر قدر تو بود گر بنهند
ز بر هفت سما مسند تو
هوش مصنوعی: اگر زیر سایه‌ی تو قرار بگیرند، حتی اگر بر تختی از هفت آسمان هم بنشینند، باز هم در شأن و منزلت تو نخواهد بود.
صورت دولت و شکل اقبال
در لباس خلفا مسند تو
هوش مصنوعی: صورت دولت و شان خوشبختی در لباس خلفا بر تخت تو نشسته است.
شب قدرست و در او لطف خدای
روز در شب مثلا مسند تو
هوش مصنوعی: شب قدر است و در این شب، لطف خداوند به روشنی دیده می‌شود. انگار که در تاریکی شب، نور روز به وضوح و روشنی درخشیده است.
در ازل گوئی عهدیست وثیق
شرع و ملت را با مسند تو
هوش مصنوعی: در آغاز، وعده‌ای محکم و استوار از سوی قانون و مذهب با مقام تو وجود دارد.
کس سیه پوش نماند از عدلت
جز که با خصم تو یا مسند تو
هوش مصنوعی: در دنیای عدل و انصاف، هیچ‌کس نخواهد ماند که سیاه‌پوش باشد، مگر آنکه یا دشمن تو باشد یا در جایگاه تو قرار گرفته باشد.
تیغ بر خصم تو بارد بهرام
ورنه خنجر زچه دارد بهرام
هوش مصنوعی: اگر بهرام با دشمنش به جنگ بپردازد، شمشیرش بر او فرود می‌آید، اما اگر تصمیم به جنگ نگیرد، خنجر برای چه به کارش می‌آید؟
ای تو بر چرخ سعادت خورشید
وی تو بر تخت سیاست جمشید
هوش مصنوعی: تو همانند خورشید بر فراز آسمان خوشبختی می‌درخشی و همچون جمشید بر تخت حکومت قرار داری.
مجلس وعظ تو از خوش سخنت
خوشتر از نعمت عمر جاوید
هوش مصنوعی: مجلس وعظ تو به خاطر سخنان شیرینت، از داشتن عمر جاوید نیز دلپذیرتر است.
عقل مدهوش ز بس نکته نغز
روح سرگشته زبس بیم و امید
هوش مصنوعی: عقل آدم از شگفتی‌های بسیار گیج و سردرگم است و روح او به خاطر نگرانی‌ها و امیدهای زیاد، در بلاتکلیفی به سر می‌برد.
از وعید تو چو تهدید کنی
دل طاعت شود از لرزه چوبید
هوش مصنوعی: اگر تو وعده‌ای تهدیدآمیز بدهی، دل از ترس آن به فرمانبرداری درمی‌آید و به لرز می‌افتد.
خنجر خویش ببخشد مریخ
بربط خویش بسوزد ناهید
هوش مصنوعی: مریخ تیشه‌اش را رها کرده و در عوض، ناهید در آتش ویرانی خود می‌سوزد.
شب برنده چو جوان موی سیاه
روز را دیده ز بس گریه سفید
هوش مصنوعی: شب مانند جوانی با موی سیاه است که به خاطر بس گریه کردن، روز را تماشا کرده و مویش سفید شده است.
یار عصیان را در منزل خوف
شود از وعده تو دل بامید
هوش مصنوعی: دوست شورشی در خانه به خاطر وعده تو نگران شده است، اما دلش امیدوار است.
تا شنید این سخن گرم تو تیر
کلک بشکستست از شرم تو تیر
هوش مصنوعی: وقتی این حرف گرم و دلنشین تو را شنید، تیر فریب و نیرنگ او به خاطر شرم تو شکست.
عرصه عالم میدان تو باد
طارم هفتم ایوان تو باد
هوش مصنوعی: دنیا و جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، میدان و عرصه‌ای است که متعلق به توست، و هر جا که هستی، مانند ایوانی زیبا و باشکوه از تو پذیرایی می‌کند.
آفتاب فلکی خازن تست
مشتری نایب دیوان تو باد
هوش مصنوعی: خورشید آسمانی نگهبان توست و سیاره مشتری نماینده آرزوها و امور تو خواهد بود.
ماه گردون سر منجوق تو باد
زهره را مشگر مهمان تو باد
هوش مصنوعی: ماه که دور می‌چرخد، همچون دانه‌های ریز زینتی به تو می‌تابد و زهره، که یک سیاره درخشان است، به عنوان مهمان تو در کنار تو باشد.
سیر انجم سبب دولت تست
دور گردون مدد جان تو باد
هوش مصنوعی: حرکت ستاره‌ها به تو قدرت و سعادت می‌بخشد، و امید است که چرخ فلک همیشه در خدمت جان تو باشد.
هر که را چشم بتو روشن نیست
مردم چشمش پیکان تو باد
هوش مصنوعی: هر کس که چشمش به زیبایی تو روشن نیست، گویا نوری از وجود تو ندارد و در واقع او مانند کسی است که با تیرهای تو هدف گرفته شده است.
نیست بدخواه ترا بند بکار
پوست بر خصم تو زندان تو باد
هوش مصنوعی: شما را دشمنی نیست، بلکه آنچه که به نفع شماست، بر دشمنانتان فشار می‌آورد و آن‌ها را در تنگنا قرار می‌دهد.
دین حق را تو نگه میداری
حق نگهدار و نگهبان تو باد
هوش مصنوعی: آنگونه که تو از دین حق محافظت می‌کنی، خداوند هم نگهدار و حافظ تو باشد.