گنجور

شمارهٔ ۱۷۸

باز از چمن غیب برآورد صبا دم
ساقی منشین خیز و بده جام دمادم
در جام صفاهاست که بی‌جام جهان‌تاب
کی صبح برآرد ز سر صدق و صفا دم
من می خورم و جرعه بدین دخمه فشانم
کاندر خم این خمکده بگرفت مرادم
از اهل جهان یافت نشد اهل وفایی
کز رنگ وفا بوی ندارد گل آدم
دم می دهدت عمر دم از عمر مزن هیچ
در کوی فنا چند توان زد ز بقا دم
سرّی ست ز جان، چرخ ز بس جان که ربوده ست
کز رنگ رخ کاه زند کاه رُبا دم
بر خاک جلال ار گذری ای که یقینی
تقصیر مکن فاتحه‌ای بر گِل ما دم

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

باز از چمن غیب برآورد صبا دم
ساقی منشین خیز و بده جام دمادم
هوش مصنوعی: باد بهاری دوباره از چمن بیرون آمد و صدا می‌زند. ای ساقی، برنخیز و پیوسته جام را به من بده.
در جام صفاهاست که بی‌جام جهان‌تاب
کی صبح برآرد ز سر صدق و صفا دم
هوش مصنوعی: در دل شادی‌هاست که بدون جام، جهانی درخشان و روشن نمی‌تواند صبح را از عمق صداقت و پاکی به نمایش بگذارد.
من می خورم و جرعه بدین دخمه فشانم
کاندر خم این خمکده بگرفت مرادم
هوش مصنوعی: من می‌نوشم و کمی از آن را در این مکان تاریک می‌ریزم؛ زیرا در این خمخانه، آرزویم برآورده شده است.
از اهل جهان یافت نشد اهل وفایی
کز رنگ وفا بوی ندارد گل آدم
هوش مصنوعی: در این دنیا کسانی که به وفا و صداقت پایبند باشند، بسیار نادرند. حتی اگر در ظاهر خود را وفادار نشان دهند، بویی از واقعیّت وفا در وجودشان حس نمی‌شود، مانند بویی که از گل آدمی که بی‌وفاست، به مشام نمی‌رسد.
دم می دهدت عمر دم از عمر مزن هیچ
در کوی فنا چند توان زد ز بقا دم
هوش مصنوعی: به تو زندگی می‌بخشد، اما از عمر خود صحبت نکن. در مسیر زوال، چگونه می‌توان بر بقای جاودان تأکید کرد؟
سرّی ست ز جان، چرخ ز بس جان که ربوده ست
کز رنگ رخ کاه زند کاه رُبا دم
هوش مصنوعی: این بیت به راز و رمزی اشاره دارد که ریشه‌اش در دل و جان انسان‌هاست. گوینده به ما می‌گوید، چرخ روزگار به خاطر این راز و حکایت‌ها، از سر سپردن به رنگی خاص دوری می‌کند و در این مسیر، به زیبایی و لطافت‌هایی که در زندگی وجود دارد، اشاره دارد. در واقع، زندگی و احساسات عمیق انسانی چنان تأثیری دارند که می‌توانند روح و جان را تسخیر کنند.
بر خاک جلال ار گذری ای که یقینی
تقصیر مکن فاتحه‌ای بر گِل ما دم
هوش مصنوعی: اگر بر خاک این عظمت قدم می‌زنی، خواهش می‌کنم که بی‌توجهی نکن و برای روح ما که در خاک است، دعایی بکن.