گنجور

شمارهٔ ۱۶۴

باز به بستان شکفته گشت شقایق
باز جهان گشت پر ز نور حدایق
غنچه تبسّم نمای و ابرگهربار
خنده معشوق بین و گریه عاشق
لاله حمرا بسان چهره عذرا
لیک درون دلش چو سینه وامق
بر سر لاله شکفته شد گل دو روی
زآن که در آتش بود مقام منافق
موسم عیش است و جام باده کشیدن
خاصّه کسی را که هست یار موافق
بهر تفرّج به هر کرانه نشینند
در چمن باغ جوق جوق خلایق
خلق به حیرت ز گونه گونه ریاحین
حیرت مخلوق بین و قدرت خالق
قمری تسبیح خوان و بلبل سرمست
هر دو به یک جای جمع زاهد و فاسق
دوش چو بنهفت روی خسرو انجم
در تتق خاک ازین بلند سرادق
من به چمن در شدم از کلبه احزان
کرده ز دل دور فکر لاحق و سابق
فرق دلم را ک لَه ز تَرک دو عالم
وصله ای بر دوخته ز قطع علایق
من به چنین وجد و حال به بستان
لاله و نسرین مرا ندیم و مرافق
همّت مقصدنمای و قطع منازل
خاطر مشکل گشای و کشف حقایق
از شعله سوز دل و از دوده آهم
زهره و پروین باغ غارب و شارق
داد هر آن ناله که کردم از آغاز
فاخته و بلبلم جواب مطابق
ای که به غفلت همیشه عمر گذاری
گه غم سابق خوری و گه غم لاحق
خیز و بسان جلال طرفِ چمن گیر
هر سحری زود وقت خواندن فالق
باده چون صبح ریز در افق جان
تا شود از باد صبح بخت تو صادق

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

باز به بستان شکفته گشت شقایق
باز جهان گشت پر ز نور حدایق
هوش مصنوعی: گل‌های شقایق دوباره در باغ‌ها شکفته شدند و جهان دوباره پر از نور و زیبایی شد.
غنچه تبسّم نمای و ابرگهربار
خنده معشوق بین و گریه عاشق
هوش مصنوعی: به چهره معشوق لبخند شادی را ببین و در مقابل، غم و اشک عاشق را که به خاطر عشقش ریخته شده، احساس کن.
لاله حمرا بسان چهره عذرا
لیک درون دلش چو سینه وامق
هوش مصنوعی: گل لاله قرمز به زیبایی چهره دختران جوان و معصوم است، اما درون دل او مانند سینه وامق، پر از درد و سختی است.
بر سر لاله شکفته شد گل دو روی
زآن که در آتش بود مقام منافق
هوش مصنوعی: بر روی لاله‌ای که شکفته شده، گل دو رنگی ظاهر شده است، چون در آتش، جایگاه فرد نفاقی وجود دارد که نمی‌تواند صداقت خود را نشان بدهد.
موسم عیش است و جام باده کشیدن
خاصّه کسی را که هست یار موافق
هوش مصنوعی: زمان خوشی و جشن و شادمانی فرا رسیده است، به ویژه برای کسی که همراه و دوست خوبی دارد و می‌تواند از آن لذت ببرد.
بهر تفرّج به هر کرانه نشینند
در چمن باغ جوق جوق خلایق
هوش مصنوعی: برای خوش‌گذرانی، مردم به هر طرف نشسته‌اند و در باغ چمن، گروه گروه حضور دارند.
خلق به حیرت ز گونه گونه ریاحین
حیرت مخلوق بین و قدرت خالق
هوش مصنوعی: مردم به شگفتی از زیبایی و تنوع گل‌ها در آمده‌اند. در این بین، می‌توان حیرت مخلوق را دید و همچنین قدرت خالق را حس کرد.
قمری تسبیح خوان و بلبل سرمست
هر دو به یک جای جمع زاهد و فاسق
هوش مصنوعی: قمری که مشغول تسبیح‌خوانی است و بلبل که در حال شادی و مستی به سر می‌برد، هر دو در یک مکان جمع شده‌اند؛ جایی که زاهد و فاسق نیز کنار هم هستند.
دوش چو بنهفت روی خسرو انجم
در تتق خاک ازین بلند سرادق
هوش مصنوعی: دیشب که چهره زیبای پادشاه در آسمان ظهور کرد، زمین از این بلندی به زیر تختش درآمد.
من به چمن در شدم از کلبه احزان
کرده ز دل دور فکر لاحق و سابق
هوش مصنوعی: به باغ رفتم و از کلبه اندوه خارج شدم، و دیگر به گذشته و آینده فکر نمی‌کنم.
فرق دلم را ک لَه ز تَرک دو عالم
وصله ای بر دوخته ز قطع علایق
هوش مصنوعی: دل من از دنیای دوگانه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، جدا شده و به نوعی در هم تنیده با چیزهایی است که به قلبم نزدیکند؛ به همین خاطر هر چیزی که به من ربط دارد، به شدت برایم مهم و ارزشمند است.
من به چنین وجد و حال به بستان
لاله و نسرین مرا ندیم و مرافق
هوش مصنوعی: من در چنین شادی و حالتی به باغ لاله و نسرین می‌روم، اما همدم و همراهی ندارم.
همّت مقصدنمای و قطع منازل
خاطر مشکل گشای و کشف حقایق
هوش مصنوعی: کوشش تو نشان‌دهنده هدف توست و عبور از مراحل، مایه‌ی آسایش خاطر است و حقیقت‌ها را برایت روشن می‌سازد.
از شعله سوز دل و از دوده آهم
زهره و پروین باغ غارب و شارق
هوش مصنوعی: از آتش سوزان دل و دودی که از آه من بلند می‌شود، پروین و زهره در باغ غروب و صبح درخشان هستند.
داد هر آن ناله که کردم از آغاز
فاخته و بلبلم جواب مطابق
هوش مصنوعی: هر ناله‌ای که از ابتدا کردم، فاخته و بلبل به من پاسخی مناسب دادند.
ای که به غفلت همیشه عمر گذاری
گه غم سابق خوری و گه غم لاحق
هوش مصنوعی: ای کسی که همیشه در بی‌خبری و در غفلت زندگی می‌کنی، گاهی به غم‌های گذشته فکر می‌کنی و گاهی به غم‌های آینده.
خیز و بسان جلال طرفِ چمن گیر
هر سحری زود وقت خواندن فالق
هوش مصنوعی: برخیز و شبیه به جلال باغ، صبح زود به وقت خواندن فال بپرداز.
باده چون صبح ریز در افق جان
تا شود از باد صبح بخت تو صادق
هوش مصنوعی: نوشیدنی شبیه صبحی که در افق جان روشنایی می‌بخشد، تا با نسیم صبح، شانس تو راست و درست گردد.