گنجور

شمارهٔ ۷۸۹

فغان و داد ازین روزگار سفله نواز
که دارد اهل مروّت بدین صفت به نیاز
ز آهن و مس و رویست و قلع عالم پر
طلا و نقره ازین جور می رود بگداز
چراغ بزر ز روغن همیشه می سوزد
جفانگر که سر شمع می برند به گاز
به شهر کبک و کبوتر به دانه می دارند
به دشت و کوه و بیابان به طعمه گردد باز
ز جور چرخ جفاجوی دونِ دون پرور
نکرد مرغ دل من درین هوا پرواز
حکایت ستم چرخ با که بتوان گفت
به غیر باد صبا کاو مراست محرم راز
مگر به گوش فلک از جهان دهد پیغام
که بیش ازین سر ناجنس را به خود مفراز

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فغان و داد ازین روزگار سفله نواز
که دارد اهل مروّت بدین صفت به نیاز
هوش مصنوعی: وای و افسوس بر این زمانه که به افراد پست و بی‌لیاقت توجه می‌کند و کسانی که دارای نیک‌نظری و انسانیت هستند، به این وضعیت دچار نیاز و درخواست افتاده‌اند.
ز آهن و مس و رویست و قلع عالم پر
طلا و نقره ازین جور می رود بگداز
هوش مصنوعی: دنیا از مواد مختلفی چون آهن، مس، روی و قلع ساخته شده است و ثروت‌ها و منابعی چون طلا و نقره نیز از همین نوع مواد به دست می‌آید.
چراغ بزر ز روغن همیشه می سوزد
جفانگر که سر شمع می برند به گاز
هوش مصنوعی: چراغ بزر همیشه با روغن روشن است، اما شمعی که در گاز قرار دارد، دیگر به کار نمی‌آید.
به شهر کبک و کبوتر به دانه می دارند
به دشت و کوه و بیابان به طعمه گردد باز
هوش مصنوعی: در این بیت، اشاره به دو تصویر طبیعتی و حیوانی وجود دارد: در یک طرف، کبوترانی در شهری مانند کبک برای پیدا کردن دانه و غذا تلاش می‌کنند، و در طرف دیگر، بازهایی در دشت‌ها، کوه‌ها و بیابان‌ها به دنبال شکار و طعمه می‌گردند. این دو تصویر بیانگر جست‌وجو و تلاش برای بقاء در دو محیط متفاوت است.
ز جور چرخ جفاجوی دونِ دون پرور
نکرد مرغ دل من درین هوا پرواز
هوش مصنوعی: به خاطر ظلم و ستم روزگار، قلب من نتوانسته است در این شرایط به پرواز درآید و خود را به اوج برساند.
حکایت ستم چرخ با که بتوان گفت
به غیر باد صبا کاو مراست محرم راز
هوش مصنوعی: داستان ظلم و ستم روزگار را با چه کسی می‌توان گفت جز باد صبا که تنها او رازهایم را می‌داند.
مگر به گوش فلک از جهان دهد پیغام
که بیش ازین سر ناجنس را به خود مفراز
هوش مصنوعی: آیا صدای این جهان به آسمان نمی‌رسد که دیگر اجازه ندهد این سر ناپاک بیشتر از این خود را نشان دهد؟