گنجور

شمارهٔ ۲۷ - قبلۀ آمال

حاجیان رَخت چو از مکه برند
مدّتی در عقب سر نِگَرَند
تا به جایی که حرم در نظر است
چشم حُجاج به دنبال سر است
من هم از کوی تو گر بستم بار
باز با کوی تو دارم سر و کار
چشمِ دل سوی تو دارم شب و روز
چشم بر کوی تو دارم شب و روز
تو صنم قبله آمال منی
چون کنم صرف نظر ؟ مال منی
روی رخشنده تو قبله ماست
مَردُمِ دیده ما قبله نُماست

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: همراهان گنجور

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1400/09/03 15:12
Mehrshad Mahmoodi

شعری ناب و با آهنگسازی و صدای روح نواز استاد حبیب محبیان ...

 

حاجیان رَخت چو از مکه برند مدّتی در عَقَبِ سر نِگَرَند

تا به جایی که حرم در نظر است چشم حُجاج به دنبال سر است

 معنای کلی این مثنوی ایرج میرزا اینگونه است که زمانی که حاجیان در حال بازگشت از مکه هستند ، مدت و زمانی به پشت سرشان در حال نگاه کردن می باشند که منظور اینجا ، همان کعبه می باشد ... و تا جایی که چشم ، کعبه را در نظر دارد ، چشم حاجیان به دنبال آن کوی می باشد ...

 

(که در این قسمت شعر اشاره به کوته فکری و کوته نظری حجاج رو دارد 

که تنها خداوند را زمانی که در شهر مکه هستند 

میتوانند ببینند در صورتی که خداوند را باید دل و بطنشان پیدا کنند و منزل گه خداوند در قلوب تک تک ماست و مختص به جا و مکانی نیست )

 

من هم از کوی تو گر بستم بار 

باز با کوی تو دارم سر و کار 

چشم دل سوی تو دارم شب و روز 

چشم بر کوی تو دارم شب و روز 

 

و در بیت بعدی مفهوم بدین صورت می باشد که ،،، گر چه من از کوی (معشوق) کول بارم را بسته ام ،، اما باز ... و تا ابد با تو دارم سر و کار 

و چشم و دل من شب و روز و ابدی به سوی کوی توست و نه به صورتی که فقط ظاهری و در همان لحظه باشد ....

 

تو صنم قبله آمال منی 

چون کنم صرف نظر مال منی !

روی رخشنده تو قبله ماست 

مردم دیده ما قبله نماست 

 

در این قسمت معنا بدین صورت است که

ای نگار و معبود من تو قبله آرزوی من هستی

و چگونه میتوانم چشم بر سوی تو ببندم چون که تو در بطن من وجود داری ...

و ای نگار و معشوق ما ،، روی درخشان و پاک تو قبله گاه عشاق است و مَردُمکِ چَشمِ ما که روی رخشنده تو را زیارت کرده است همیشه در جهت تو میچرخد

 

 دو تشبیه زیبا در این بیت نوشته شده است که روی معبود را به قبله نما تشبیه کرده است ... ومردم همان مردمک چشم منظور می باشد که تشبیه شده عقربه قبله نما را دارا می باشد

 

و هزاران بار تعظیم بر فخر موسیقی ایران والامقام استاد حبیب محبیان 

1403/01/19 15:04
رسول لطف الهی

آفرین به شما بسیار خوب معنی را رساندید.ممنون ازشما

1401/10/30 23:12
آرش

احساس میکنم به این شعر زیبا و پر مغز خیلی کم لطفی شده و به اندازهء لازم بهش پرداخته نشده و بها داده نشده

چقدر خوب و قشنگه این شعر

1402/03/04 09:06
علی فتحیه

دوست عزیز انقدر هم معنی سختی نداره که به کوته نظری ربطش می دید، تصویر رو شعر کرده شاعر، وقتی که حجاج در حال خروج از مکه هستند تا اونجایی که چشم اجازه می ده چشمشون دنبال حرم هست، صحنه زیبایی هست این. 

دل من هم مثل چشم حجاج دنبال تو هست، اینجا نگفته من از کنار تو می رفتم تو رو نگاه نمی کردم چون کوته نظر نبودم. باید چشم دلت هم علاوه بر چشم سرت دنبال یار باشه.