شمارهٔ ۵۷ - بامداد
صبحدم کاین مرغ گیهان آشیان
بال بگشاید فراز کوهسار
پنجه و منقار نورافشان او
پرده شب را نماید تار و مار
در چمن پروانه عاشق منش
آن گل جان دار خوش نقش و نگار
از غلاف پیرهن آید برون
پیرهن بر تن درد از عشق یار
بر پرد زین گل به آن گل شادمان
بوسد این را غبغب و آن را عذار
*****
*****
همچنان آن طفلک شیرین زبان
در لطافت آمده چون گل به بار
سالم و سرخ و سفید و چاق و گرد
با دو چشم چون ستاره نوربار
همچو گوهر کز صدف آید برون
آید از شادیچه بیرون شادخوار
بنگرد بر گلبنان خانگی
بال بگشاید همی پروانه وار
دست مادر بوسد و روی پدر
این در آغوشش کشد آن در کنار
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: همراهان گنجور
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
صبحدم کاین مرغ گیهان آشیان
بال بگشاید فراز کوهسار
هوش مصنوعی: صبح زود وقتی این پرندهی دنیا آشیانهاش را ترک میکند و بالهایش را میگشاید، بر فراز کوهها پرواز میکند.
پنجه و منقار نورافشان او
پرده شب را نماید تار و مار
هوش مصنوعی: چنگال و نوک او درخشندگی خاصی دارد و تاریکی شب را به صورت زنجیرهایی پرپیچ و خم نمایان میکند.
در چمن پروانه عاشق منش
آن گل جان دار خوش نقش و نگار
هوش مصنوعی: در میان چمن، پروانهای وجود دارد که عاشق زیبایی آن گل زندگیبخش و پرجزئیات است.
از غلاف پیرهن آید برون
پیرهن بر تن درد از عشق یار
هوش مصنوعی: از دل پیرهن بیرون میآید، احساس درد به خاطر عشق یار بر تن مینشیند.
بر پرد زین گل به آن گل شادمان
بوسد این را غبغب و آن را عذار
هوش مصنوعی: بر روی این پرده گل، یکی از گلها با خوشحالی دیگری را میبوسد، در حالی که یکی از آنها حالت گردن افراشتهای دارد و دیگری ظاهری زیبا و دلنشین.
*****
*****
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف عاشقانهای از زیبایی و محبت پرداخته و ممکن است به احساسات عمیق و مفهوم عشق اشاره کند. در واقع، به نوعی زیبایی در وجود معشوق و تأثیر آن بر شاعر پرداخت میکند.
همچنان آن طفلک شیرین زبان
در لطافت آمده چون گل به بار
هوش مصنوعی: مثل آن کودک شیرینزبان، با لطافتی که دارد، همچون گلی که در حال شکفتن است، به نظر میرسد.
سالم و سرخ و سفید و چاق و گرد
با دو چشم چون ستاره نوربار
هوش مصنوعی: این جمله توصیفی از یک فرد دارد که به نظر میرسد سالم و شاداب است. او پوستی سرخ و سفید دارد و بدنش چاق و گرد است. همچنین، چشمانش درخشان و همچون ستارهها نورانی به نظر میرسند.
همچو گوهر کز صدف آید برون
آید از شادیچه بیرون شادخوار
هوش مصنوعی: جواهر مانند لؤلؤی است که از صدف بیرون میآید، و این خروج به خاطر شادی است که در درونش وجود دارد.
بنگرد بر گلبنان خانگی
بال بگشاید همی پروانه وار
هوش مصنوعی: در یک نگاه، از دور بر دمنوشهای زیبا مینگرد و مانند پروانهای که به سمت گلها میرود، با شوق و نشاط بالهایش را باز میکند.
دست مادر بوسد و روی پدر
این در آغوشش کشد آن در کنار
هوش مصنوعی: دست مادر را میبوسد و بر روی پدر میگذارد، سپس در آغوششان میگیرد و در کنارشان مینشیند.